W opracowaniach na temat ostropestu plamistego występuje szereg nieścisłości, które przede wszystkim dotyczą łacińskiej nazwy rośliny, składników sylimaryny, mylenia owoców z nasionami oraz używania określenia „bielmo”. W oparciu o naukową literaturę przedmiotu wskazano, że poprawną nazwą gatunkową jest Silybummarianum (L.) Gaertn., plonem ostropestu są owoce, a nasiona są bezbielmowe. Sylimaryna (kompleks flawonolignanów – sylibina, sylikrystyna i silidianina) skumulowana jest w owocni i łupinie nasiennej. W zależności od warunków wegetacji ostropest osiąga wysokość od około 0,7 do 1,7 m, a okres wegetacji na plantacjach surowcowych trwa 80-110 dni.
W latach 2002-2004 przeprowadzono doświadczenie polowe metodą bloków losowanych z laserową stymulacją nasion lucerny siewnej (odmiany Legend) oraz lucerny mieszańcowej (odmiany Radius). Stosowano dwie dawki gęstości powierzchniowej mocy wiązki rozbieżnej światła lasera: 3 i 6 mW·cm-2 (oznaczone jako R3 i R6). Ich efekt porównano z obiektem kontrolnym, nie napromieniowanym (0), oznaczonym jako R0. Naświetlanie nasion stosowano 1-, 3- i 5-krotnie, bezpośrednio przed wysiewem. Największe plony zielonej i suchej masy lucerny w roku siewu (2002) otrzymano w obiekcie R3x5 (odpowiednio 27,8 i 6,62 t·ha-1) i R6x5 (27,2 i 6,41 t·ha-1). Naświetlanie zwiększyło istotnie obsadę pędów na m2, a zmniejszyło masę pojedynczego pędu. W latach pełnego użytkowania (2003-2004), w obiektach R6x5, R6x1, R6x3 i R3x3 naświetlanie nasion istotnie zwiększało obsadę pędów lucerny na m2, a w R6x3 i R6x5 plony zielonej i suchej masy w stosunku do kontroli. Poza tym stymulacja nasion laserem w dawce R6x1, R6x3 i R6x5 zwiększała udział pierwszego pokosu (o 4,6-5,5%) w plonie rocznym, a zmniejszała głównie trzeciego i czwartego pokosu w porównaniu z obiektem kontrolnym.
REAKCJA SAMOKOŃCZĄCYCH I TRADYCYJNYCH ODMIAN WYKI SIEWNEJ (Vicia sativa L. ssp. sativa) NA UPRAWĘ W RÓŻNYCH WARUNKACH KLIMATYCZNO-GLEBOWYCH
Autor
Jadwiga Andrzejewska, Agnieszka Dolata, Kazimierz Wiatr
Strony
25–35
Słowa kluczowe
wyka siewna, odmiany samokończące, wicjanina
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W sześciu stacjach doświadczalnych na glebach kompleksów pszennych i żytnich, w latach 2001 i 2002, przy odmiennym przebiegu pogody, oceniono plonowanie i skład chemiczny nasion odmian wyki siewnej o niezdeterminowanym (tradycyjne – ‘Jaga’, ‘Kwarta’, ‘Fama’, ‘Niwa’) i zdeterminowanym (samokończące – ‘Ina’ i ród SZD) typie wzrostu. Potencjał plonowania odmian tradycyjnych wynosił 4,36 t·ha-1, a samokończących 5,02 t·ha-1. Na glebach kompleksów pszennych plony nasion wyki siewnej były przeciętnie o 10% wyższe niż na glebach kompleksów żytnich. Na warunki klimatyczne sprzyjające rozwojowi wegetatywnemu odmiany samokończące reagowały mniejszym przyrostem długości łodyg i mniejszym spadkiem plonu nasion niż odmiany tradycyjne.
Badania polowe przeprowadzono w latach 2002-2004 w Stacji Badawczej w Mochełku, należącej do Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, na glebie lekkiej, kompleksu żytniego dobrego. Łubin wąskolistny uprawiano po pszenicy ozimej. Testowano dwa czynniki: pożniwną uprawę roli: A – podorywka + bronowanie, B – podorywka + bronowanie + międzyplon z gorczycy białej, C – bez uprawy pożniwnej; dawkę herbicydu: a – Afalon 50 WP – 1,25 kg·ha-1, b – Afalon 50 WP – 0,83 kg·ha-1. Stwierdzono, że zaniechanie pożniwnej uprawy roli spowodowało obniżenie plonu nasion łubinu wąskolistnego. Nie udowodniono natomiast korzystnego oddziaływania przyorania międzyplonu ścierniskowego z gorczycy białej na plonowanie łubinu wąskolistnego. Wzrost zachwaszczenia na skutek redukcji dawki herbicydu Afalon 50 WP z 1,25 do 0,83 kg·ha-1 nie wywarł wpływu na plonowanie łubinu wąskolistnego.
OCENA WZAJEMNEGO ODDZIAŁYWANIA KONKURENCYJNEGO POMIĘDZY ROŚLINAMI UPRAWNYMI A CHWASTAMI W ŁANACH
Autor
Dariusz Jaskulski, Franciszek Rudnicki
Strony
45–52
Słowa kluczowe
konkurencja, roślina uprawna, chwast, wskaźniki
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy przedstawiono model doświadczenia polowego w badaniach nad konkurencją wzajemną pomiędzy rośliną uprawną a chwastami w agrofitocenozie. Zaproponowano wskaźniki służące ocenie skutków tych oddziaływań. Wskaźniki te oparte są na względnych różnicach liczby osobników, ilości biomasy i wielkości cech biometrycznych roślin. Pozwalają zatem określić i porównać reakcje rośliny uprawnej na zachwaszczenie, reakcje poszczególnych gatunków i zbiorowiska chwastów na konkurencję rośliny uprawnej oraz ocenić konkurencję wzajemną rośliny uprawnej i chwastów w danej agrofitocenozie. Sposób określania poszczególnych wskaźników oddziaływania konkurencyjnego umożliwia porównanie efektów tych wpływów u różnych gatunków, w różnych fazach rozwojowych i na różnych organach rośliny.
Materiał do badań stanowiły próby ziarna odmiany pszenicy ozimej Korweta z doświadczeń polowych przeprowadzonych w latach 2000/2001-2002/2003. Badanymi czynnikami było: 5 poziomów nawożenia azotem – od 0 do 160 kg N·ha-1, stosowanego w fazach rozwoju wegetatywnego (0; 40 = 40 – 0 – 0 – 0; 80 = 40 – 40 – 0 – 0; 120 = 40 – 40 – 40 – 0; 160 = 40 – 40 – 40 – 40; pierwszą dawkę wysiewano w czasie ruszenia wegetacji, a następne po 14, 28 i 42 dniach) i 4 warianty późnego nawożenia (0; 40 = 40 – 0; 40 = 0 – 40; 80 = 40 – 40), stosowanego odpowiednio w fazie kłoszenia i końca kwitnienia. Nawożenie azotem – zarówno wczesne, jak i późne – miało niewielki wpływ na cechy fizyczne ziarna i liczbę opadania. Znacznie większe zróżnicowanie stwierdzono pod wpływem warunków pogodowych. Wczesne nawożenie azotem wpływało dodatnio na cechy jakościowe ziarna i mąki. Zawartość białka ogółem, glutenu i wskaźnika sedymentacji wzrastała po zastosowaniu dawki azotu od 80 do 160 kg·ha-1, a poprawę cech farinograficznych (rezystencji, rozmiękczenia i wartości walorymetrycznej ciasta) stwierdzono po zastosowaniu 120 i 160 kg N·ha-1. Późne nawożenie azotem w dużym stopniu poprawiało jakość ziarna pszenicy, nawet jeśli we wczesnych fazach rozwoju roślin stosowano niskie nawożenie tym składnikiem. Wpływ wczesnego nawożenia na cechy jakościowe ziarna pszenicy był podobny niezależnie od przebiegu pogody w okresie wegetacji. Dodatnia reakcja pszenicy na późne nawożenie azotem była silniejsza w latach, w których przebieg pogody był niesprzyjający do uzyskania ziarna o wysokiej jakości. Wysoki plon białka uzyskano, gdy nawożenie azotem wynosiło minimum 160 kg·ha-1, z czego połowę stosowano we wczesnej dawce.
WPŁYW CZYNNIKÓW AGROTECHNICZNYCH NA JAKOŚĆ PLONU NASION ŻYCICY TRWAŁEJ (Lolium perenne L.) W TRZYLETNIM OKRESIE UŻYTKOWANIA
Autor
Zbigniew Skinder, Małgorzata Szczepanek
Strony
63–70
Słowa kluczowe
życica trwała, zdolność kiełkowania, energia kiełkowania
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Celem badań własnych było określenie wpływu sposobu i terminu siewu oraz rozstawy rzędów na zdolność i energię kiełkowania nasion życicy trwałej w trzyletnim okresie pełnego użytkowania na nasiona. W badaniach wykazano, że wartość siewna nasion życicy wysiewanej jesienią oraz wiosną jako wsiewka i w siewie czystym była podobna, tylko w drugim roku stwierdzono niewielki korzystny wpływ stosowania rośliny ochronnej na zdolność kiełkowania. Zróżnicowanie rozstawy rzędów w zakresie 12-46 cm nie wpływało na wartość siewną uzyskanych nasion, jedynie w trzecim roku energia kiełkowania była z reguły większa, jeśli życica uprawiana była w rozstawie bardzo szerokiej. Wydłużenie okresu użytkowania życicy trwałej uprawianej na nasiona miało silniejszy negatywny wpływ na energię niż na zdolność kiełkowania.
REAKCJA ODMIAN GROCHU SIEWNEGO (Pisum sativum L.) NA RÓŻNE METODY ZWALCZANIA CHWASTÓW
Autor
Beata Szwejkowska
Strony
71–82
Słowa kluczowe
groch, odmiana, chwasty, metody odchwaszczania
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W trzyletnim doświadczeniu polowym, przeprowadzonym w latach 2001-2003, oceniano wpływ odmian i metod walki z chwastami na stopień zachwaszczenia grochu siewnego (Pisum sativum L.) oraz na jego plonowanie. Badania przeprowadzono z zastosowaniem nisko-, średnio- i wysokonakładowego sposobu uprawy, w tym z mechaniczną i chemiczną metodą odchwaszczania. W doświadczeniu oceniano cztery odmiany grochu siewnego – dwie jadalne, ogólnoużytkowe: Rola i Agra oraz dwie pastewne: Sokolik i Wiato. Analizując poziom zachwaszczenia i sposoby walki z chwastami oraz konkurencyjność odmian wobec chwastów stwierdzono, iż stopień zachwaszczenia miał a priori istotny wpływ na elementy plonu (obsadę, liczbę strąków na roślinie, masę nasion w strąku i MTN), a także na wielkość plonu każdej z badanych odmian. Negatywne oddziaływanie zachwaszczenia uwidoczniło się we wszystkich latach badań, lecz szczególnie w drugim roku, kiedy wystąpiły najmniej korzystne warunki pogodowe w ciągu całego okresu wegetacyjnego. Dotyczyło to w szczególności roślin uprawianych metodą niskonakładową, w ramach której stosowano mechaniczną ochronę przeciwko chwastom. Natomiast zastosowanie chemicznej metody walki z chwastami pozwoliło zredukować ich występowanie i siłę konkurencji w stosunku do roślin wszystkich odmian uprawianych wysokonakładowym sposobem, nawet w najmniej korzystnych warunkach pogodowych panujących podczas okresu wegetacyjnego. Analiza reakcji odmian na stopień zachwaszczenia wykazała, iż odmianą najbardziej konkurencyjną w stosunku do chwastów – szczególnie w niekorzystnych warunkach pogodowych – była odmiana Rola.
ROLA OLEJU MINERALNEGO W OCHRONIE ZIEMNIAKA PRZED MSZYCAMI I PORAŻENIEM WIRUSAMI
Autor
Sławomir Wróbel
Strony
83–92
Słowa kluczowe
mszyce, olej mineralny, PLRV, PVM, PVY, ziemniak
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W 3-letnich badaniach polowych oceniano skuteczność oleju mineralnego Sunspray 850 EC w ochronie przed wirusami PVY, PVM i PLRV. W zależności od roku badań wykonano od 6 do 11 zabiegów w odstępach 7-dniowych. Systematyczne zabiegi ochronne olejem mineralnym ograniczały liczebność obserwowanych mszyc na chronionych roślinach, szczególnie w czasie ich szczytowego zasiedlenia – prawie o 60% w stosunku do roślin niechronionych olejem. Ponadto olej mineralny znacznie ograniczył porażenie bulw potomnych PVY i PVM, przy czym istotny efekt jego działania stwierdzono w przypadku PVY, w szczególności u odmiany podatnej na ten wirus (odmiana Mila). Celowym wydaje się więc stosowanie oleju mineralnego do ochrony odmian o niskiej odporności na PVY, z oceną poniżej 5,5 w skali 9-stopniowej.
W latach 2000-2002 prowadzono badania nad wpływem podkiełkowywania sadzeniaków dwóch średnio wczesnych odmian ziemniaka (Balbina i Mila) na porażenie bulw formą przetrwalnikową rizoktoniozy i parchem zwykłym oraz na strukturę i wielkość plonu bulw, ze szczególnym uwzględnieniem frakcji sadzeniakowej. Badania dowiodły, że zastosowanie sadzeniaków podkiełkowanych w istotny sposób wpłynęło na ograniczenie występowania parcha zwykłego na bulwach oraz wzrost udziału bulw ze sklerocjami na skórce. Podkiełkowywanie bulw nie wpłynęło w istotny sposób na wzrost plonu ogólnego, jednak przyczyniło się do zwiększenia udziału frakcji sadzeniakowej, w szczególności u odmiany Mila.