ANALIZA ZUŻYCIA ENERGII DO CELÓW GRZEWCZYCH W WYBRANYCH NADLEŚNICTWACH LASÓW PAŃSTWOWYCH
Autor
Krzysztof Jabłoński, Henryk Różański
Strony
5–12
Słowa kluczowe
energia odnawialna, systemy ogrzewania, biomasa, drewno, kotły
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Praca przedstawia sposób uzyskiwania energii cieplnej na cele grzewcze w siedzibach nadleśnictw. Analiza zużycia poszczególnych rodzajów paliw, uzyskanej z nich energii oraz kosztów eksploatacji systemów grzewczych objęła 197 nadleśnictw, co stanowi 45% ogółu jednostek. Na podstawie uzyskanych danych stwierdzono, że do ogrzewania blisko połowy (45%) siedzib nadleśnictw stosuje się olej opałowy lub gaz ziemny. Drewno jako jedyny rodzaj opału stosuje do ogrzewania około 18% siedzib nadleśnictw i w podobnym odsetku nadleśnictw uzyskuje się energię cieplną z drewna spalanego razem z węglem. Analiza zużycia energii do celów grzewczych wykazała, że w 60% źródłem zużytej energii jest drewno, zaś udziały pozostałych nośników energii (olej, gaz, węgiel) kształtowały się na poziomie kilkunastu procent. Ogrzewanie gazowe i olejowe okazało się najbardziej energooszczedne. W nadleśnictwach ogrzewanych tymi paliwami średnie zużycie energii było najmniejsze. Aż 52% kosztów poniesionych na ogrzewanie siedzib nadleśnictw stanowiły koszty opału. Koszty obsługi instalacji ciepłowniczych stanowiły 36% kosztów eksploatacji ogółem.
CHARAKTERYSTYKA DEFOLIACJI KORON DRZEW SOSNY ZWYCZAJNEJ (Pinus sylvestris L.) RÓŻNYCH KLAS BIOSOCJALNYCH
Autor
Roman Jaszczak
Strony
13–24
Słowa kluczowe
sosna zwyczajna, defoliacja koron, klasy Krafta
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Niniejsza praca jest analizą średnich defoliacji koron drzew różnych klas biosocjalnych, należących do drzewostanu głównego, na podstawie obserwacji z 1991, 1993 i 1995 roku w Nadleśnictwie Doświadczalnym Zielonka. Celem badań było stwierdzenie istotnych lub nieistotnych statystycznie różnic między nimi. W stosunku do 1991 roku w kolejnych latach obserwacji odnotowano poprawę stanu koron drzew kolejnych klas Krafta oraz grup klas Krafta, wyrażaną zmniejszaniem się wielkości defoliacji. Im stan koron był lepszy, tym więcej było statystycznie istotnych różnic średnich defoliacji, przy czym proces ten był bardziej wyraźny w drzewostanach młodszych. Zmiana defoliacji koron drzew tych samych klas Krafta, ale różnych klas wieku, między kolejnymi latami obserwacji, była statystycznie istotna, co potwierdza, że poprawa kondycji drzewostanów była wyraźna i jednoznaczna. Przy dużym prześwietleniu różnice defoliacji koron drzew tych samych klas Krafta, ale różnych klas wieku, w danym roku obserwacji nie były statystycznie istotne. Poprawa stanu koron wykazała początkowo istotność różnic tylko w wypadku grup klas Krafta (1993 r.), a następnie również pojedynczych klas Krafta (1995 r.). Otrzymane wyniki nie dały jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o przydatności drzew poszczególnych klas Krafta do oceny defoliacji drzewostanu. Rozwiązanie tego problemu wymaga przeprowadzenia dalszych badań na znacznie większej próbie, zebranej w różnych obiektach.
EFEKTY REINTRODUKCJI BOBRA EUROPEJSKIEGO W CENTRALNEJ CZĘŚCI POLSKICH KARPAT
Autor
Tadeusz Kubacki, Marek Wajdzik
Strony
25–36
Słowa kluczowe
bóbr, reintrodukcja, żeremia, tamy, baza pokarmowa, Karpaty
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W latach 1982-1985 i w roku 1994 w centralnej części polskich Karpat (Beskid Sądecki i Niski) dokonano reintrodukcji 12 par bobrów pochodzących z populacji mazurskiej. W 2000 roku przeprowadzono inwentaryzację stanowisk bobrów oraz scharakteryzowano warunki środowiskowe w których się osiedliły. Przeanalizowano wędrówki i przemieszczanie się bobrów w poszukiwaniu nowych biotopów. Na podstawie nor i budowli (żeremia, tamy) oszacowano liczebność bobrów w badanym terenie na 44 osobniki. Na powierzchniach próbnych przeanalizowano zasobność bazy pokarmowej oraz określono preferencje pokarmowe bobrów. Gatunkami najczęściej uszkadzanymi były iwa i olsza.
WPŁYW JELENIOWATYCH ORAZ INNYCH CZYNNIKÓW ŚRODOWISKOWYCH NA WZROST DRZEWOSTANÓW SOSNOWYCH W NADLEŚNICTWIE DOŚWIADCZALNYM „ZIELONKA”
Autor
Bogusław Fruziński, Jacek Skubis, Lesław Łabudzki
Strony
37–51
Słowa kluczowe
jeleniowate, zgryzanie, inne czynniki środowiskowe, wzrost uprawy
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Badania przeprowadzono w celu ustalenia faktycznego wpływu zwierzyny na wzrost upraw sosnowych. W tym celu na świeżo założonej uprawie (1991 rok) wyznaczono dziesięć 16-arowych powierzchni doświadczalnych w postaci kwadratów o boku 40 m (rys. 1). Na powierzchniach zastosowano różne sposoby ochrony uprawy: herbicyd Roundup i repelent Emol, mechaniczne wykaszanie trzcinnika (Calamagrostis sp.) oraz szczelne grodzenie. Na dwóch powierzchniach kontrolnych nie stosowano żadnych środków ochrony sadzonek. Badania przeprowadzono w latach 1992-1995 dokonując pomiaru wysokości sadzonek oraz oceny rozmiaru i przyczyn uszkodzeń. Do oceny zgryzania zastosowano 3-stopniową skalę opracowaną przez Instytut Badawczy Leśnictwa. Zgryzanie przez zwierzynę miało minimalny wpływ na uprawy. W pierwszym roku badań zostało zgryzionych tylko 11% sadzonek, w tym 7% stanowiło uszkodzenia III stopnia. 41% wypadów spowodowały grzyby i owady oraz inne czynniki takie, jak susza i błędy w technice sadzenia (tab. 1). Jesienna klasyfikacja uszkodzeń w 1993 roku wykazała że zgryzanie spowodowało obumarcie tylko 7% sadzonek, a w następnym roku już tylko 1%. Przyczyną innych, znaczniejszych wypadów (27%) były przede wszystkim grzyby takie, jak osutka sosnowa (Lophodermium pinastri), huba korzeniowa (Heterobasidion annosum) i opieńka (Armillaria spp.). Intensywne zgryzanie zanotowano jedynie w domieszce dębu, który po 10 latach od rozpoczęcia badań zachował się tylko na powierzchniach grodzonych.
CECHY KORON JODŁY (Abies alba MILL.), BUKA (Fagus sylvatica L.) I SOSNY (Pinus sylvestris L.) O PRZYROŚCIE PIERŚNICY MNIEJSZYM OD PRZECIĘTNEGO W ŚWIĘTOKRZYSKIM PARKU NARODOWYM
Autor
Rafał Podlaski
Strony
53–58
Słowa kluczowe
typ wierzchołka, foremność, ścieśnienie, długość korony, trzebież
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Celem pracy było ustalenie cech koron jodeł, buków i sosen o przyroście pierśnicy mniejszym od przeciętnego, rosnących na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Jodły charakteryzujące się mniejszym od przeciętnego przyrostem pierśnicy odznaczały się na ogół paraboloidalnym lub spłaszczonym wierzchołkiem, ubytkami w foremności korony powyżej 20% i średnią względną długością korony od 29% (dla jodeł w wieku pierśnicowym 61-80 lat) do 42% (dla jodeł w wieku pierśnicowym 81-120 lat). Większość najgorzej przyrastających buków charakteryzowała się świetlistą częścią korony ścieśnioną na powierzchni ponad 55% i średnią względną długością korony od 45% (dla buków w wieku pierśnicowym 61-80 lat) do 66% (dla buków w wieku pierśnicowym 21-40 lat). Sosny cechujące się mniejszym od przeciętnego przyrostem pierśnicy odznaczały się na ogół paraboloidalnym lub spłaszczonym wierzchołkiem.
WŁAŚCIWY DOBÓR SKŁADU GATUNKOWEGO DRZEWOSTANÓW JAKO JEDEN ZE SPOSOBÓW WALKI Z CZEREMCHĄ AMERYKAŃSKĄ (Prunus serotina Ehrh.)
Autor
Irmina Maciejewska-Rutkowska, Paweł Rutkowski, Maria Łabędzka
Strony
59–73
Słowa kluczowe
czeremcha amerykańska, Prunus serotina, typy siedliskowe lasu, zespoły roślinne
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Na podstawie oceny dotychczasowych metod zwalczania czeremchy amerykańskiej w Nadleśnictwie Doświadczalnym Zielonka oraz wyników prac służących rozpoznaniu typów siedliskowych lasu i zespołów roślinnych w Nadleśnictwie, opracowano zalecenia, które mogą być pomocne w zwalczaniu czeremchy amerykańskiej nie tylko na badanym obszarze. Wykazano, że stosowane dotychczas metody fizyczne i chemiczne w niewielkim stopniu ograniczały rozprzestrzenianie się omawianego gatunku. Najskuteczniejsze w walce z czeremchą amerykańską wydaje się natomiast doprowadzenie składów gatunkowych drzewostanów do stanu zgodnego z roślinnością potencjalną oraz ich wielowarstwowej struktury. Szczególną rolę odgrywają grab i buk, jako gatunki zacieniające dno lasu, a w dużej mierze także dąb. Gatunki te na siedliskach lasów świeżych powinny występować w sposób naturalny. Proponuje się zwiększenie ich udziału na siedliskach lasu mieszanego świeżego, a dębu i buka także na obszarach boru mieszanego świeżego. Preferowanie na tych siedliskach sosny, choć ekonomicznie opłacalne, sprzyja rozprzestrzenianiu się czeremchy. W długofalowym cyklu produkcji leśnej może doprowadzić do niekorzystnych skutków zarówno przyrodniczych, jak i finansowych.
Celem badań było określenie wpływu kształtu ogniwa tnącego i wielkości kąta nachylenia krawędzi tnącej ostrza poziomego na wydajność skrawania. Badaniom poddano dwa typy pił łańcuchowych z ogniwami tnącymi typu dłuto i półdłuto w pięciu wariantach wielkości kąta nachylenia (20°, 25°, 30°, 35° i 40°). Badania wykazały statystycznie istotny wpływ zarówno kształtu ogniwa tnącego, jak i wielkości kąta nachylenia ostrza poziomego na jednostkową wydajność skrawania. Wyższe wydajności uzyskiwały piły z uzębieniem dłutowym, a najlepszym wariantem, w obydwu typach pił, był wariant 35° wielkości kąta nachylenia.
ZWIĘKSZANIE ADHEZJI KLEJÓW MOCZNIKOWYCH DO CZĄSTEK SŁOMY W PRODUKCJI PŁYT WIÓROWYCH
Autor
Danuta Nicewicz, Jerzy Pawlicki
Strony
87–91
Słowa kluczowe
płyty słomowo-drzewne, terpentyna, żywice mocznikowo-formaldehydowe
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy przedstawiono nowy sposób zwiększania przyczepności żywicy mocznikowo-formaldehydowej do cząstek słomy w produkcji płyt drewnopochodnych. Zwilżenie cząstek słomy terpentyną przed naniesieniem kleju powoduje częściowe usunięcie antyadhezyjnej warstewki woskowej znajdującej się na powierzchni cząstek. W efekcie wzrasta wytrzymałość spoin klejowych łączących cząstki słomy w płycie wiórowej i poprawiają się fizyczne i mechaniczne właściwości płyt.
Celem pracy było porównanie składu chemicznego drewna archeologicznego i współczesnego oraz określenie zmian zachodzących w układzie ligninowym. Badania przeprowadzono na 30-letnim drewnie wiązu i 80-letnim drewnie dębu zalegającym w tych samych warunkach środowiskowych odpowiednio przez 1000 i 800 lat. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono znaczne różnice w stopniu degradacji zarówno głównych, jak i ubocznych składników drewna.