KSZTAŁTOWANIE SIĘ PRZEPŁYWÓW W KANALE ODWADNIAJĄCYM W REJONIE STOPNIA WODNEGO W BRZEGU DOLNYM W LATACH 1971–2004
Autor
Beata Olszewska, Leszek Pływaczyk
Strony
3–11
Słowa kluczowe
dolina Odry, stany wody, kanał odwadniający, natężenie przepływu
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Wybudowanie stopnia wodnego w Brzegu Dolnym w 1958 roku zmieniło rolę Odry w stosunku do terenów przyległych. Po spiętrzeniu stała się rzeką infiltrującą i zasila przyległą dolinę wodami przesiąkowymi. Wykonane urządzenia odwadniające nie sprawdziły się i część terenu została podtopiona. W latach 1958–1960 wykonano regulację cieku Jeziorka, a w 1967 roku uzupełniono układ o głęboki kanał biegnący wzdłuż zapory bocznej zbiornika, w odległości od niej około 80 m. W pracy dokonano analizy ilości wody dopływającej do kanału na tle stanów wody w Odrze w przekroju Brzeg Dolny – Wały (górna woda na stopniu). Podstawę oceny stanowiły bezpośrednie pomiary natężenia przepływu w kanale w przekroju Warzyna w latach 1971–2004. Analiza tych wyników wykazuje, iż z upływem czasu, przy tej samej rzędnej piętrzenia na jazie, obserwuje się coraz mniejsze wartości natężenia przepływu w kanale odwadniającym. Jest to spowodowane procesami uszczelniania się koryta Odry i terenów międzywala.
parametry kamieni, hydrauliczne parametry przepływu, odkształcenia konstrukcji budowli
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W artykule przedstawiono wyniki badań terenowych budowli gabionowych wykonane w latach 2003–2005, mające na celu: ustalenie parametrów granulometrycznych materiału wypełniającego elementy gabionowe (przebadano dwa rodzaje kamieni – łamany i otoczaki), ustalenie parametrów charakteryzujących porowatość ośrodka, określenie hydraulicznych parametrów przepływu na dwóch stopniach wykonanych z elementów gabionowych, ustalenie zmian zachodzących w konstrukcji tych stopni po kilkuletnim okresie eksploatacji. Badania wykazały, że: 1) materiał kamienny można charakteryzować według tych samych zasad co grunt naturalny, 2) porowatość gabionów wypełnionych otoczakami jest większa niż wypełnionych kamieniem łamanym tej samej wielkości, 3) współczynnik filtracji turbulentnej gabionów wypełnionych otoczakami jest większy niż wypełnionych kamieniem łamanym, 4) udział przepływu powierzchniowego w stosunku do filtracyjnego na przelewie wykonanym z gabionów wzrasta wraz ze zwiększeniem się objętości przepływu wody dopływającej do budowli. Po trzyletnim okresie eksploatacji nie stwierdzono istotnych deformacji konstrukcji budowli gabionowych.
ROZMYCIA DNA NA MODELU JAZU ZE ZMIENNĄDŁUGOŚCIĄ UMOCNIEŃW DOLNYM STANOWISKU
Autor
Janusz Urbański
Strony
27–36
Słowa kluczowe
budowla piętrząca, lokalne rozmycia, turbulencja strumienia
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W artykule przedstawiono wyniki eksperymentalnych badań wpływu długości umocnień w dolnym stanowisku jazu na kształtowanie się miejscowych rozmyć dna. Doświadczenia przeprowadzono na modelu budowli z wypływem wody spod zasuwy, z niecką do rozpraszania energii i poziomym, płaskim umocnieniem dna długości 0,50, 1,00 i 2,00 m. W doświadczeniach wykorzystano jeden materiał rozmywalny – piasek o charakterystykach uziarnienia d50 = 1,1 mm, (d84/d16)0,5 = 1,77. Wydłużanie umocnień dna koryta w dolnym stanowisku jazu wpływa na opóźnienie rozwoju rozmycia w czasie, co jest wynikiem zmniejszania się burzliwości strumienia wraz z odległością od końca odskoku hydraulicznego utrzymywanego w niecce. Im dłuższy odcinek umocnionego dna za wypadem, tym mniejsze jest nachylenie obniżającego się stoku wyboju, a maksymalna głębokość rozmycia bardziej oddalona od budowli, co ważne jest z punktu widzenia zachowania jej stateczności.
WYKORZYSTANIE DWUWYMIAROWEGO MODELU PRZEPŁYWU DO OCENY STATECZNOŚCI DRZEWOSTANÓW ŁĘGOWYCH NA PRZYKŁADZIE DOLINY WISŁY W OKOLICY PUŁAW
Autor
Tomasz Kałuża
Strony
37–48
Słowa kluczowe
momenty krytyczne drzew, stateczność drzewostanów
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy przedstawiono zastosowanie modelu numerycznego do analizy warunków, w jakich może dojść do utraty stateczności drzewostanów. Wykorzystując program ArcView i dwuwymiarowy model przepływu Rismo, stworzono aplikację pozwalającą obliczyć wartości krytycznych momentów stateczności drzew. Do weryfikacji numerycznego modelu stateczności drzewostanów wybrano lasy łęgowe doliny rzeki Wisły w okolicy Puław. Lasy te zostały zniszczone w dniu 4 sierpnia 2001 roku w czasie gwałtownej burzy. Wystąpienie w okolicy Puław wichury zbiegło się z przejściem fali powodziowej na Wiśle. Na wybranym odcinku rzeki Wisły wykonano szczegółowe pomiary parametrów drzew i podłoża. Korzystając z danych hydrologicznych i meteorologicznych, możliwe było wykonanie symulacji warunków, w jakich doszło do wywrócenia drzew.
Potok Czarna Woda wielokrotnie powodował zatopienie terenów przyległych. Najbardziej dotkliwe w skutkach były powodzie z 1997 i 2001 roku. Potwierdziły istnienie dużego zagrożenia powodziowego, powodującego zatopienie doliny Czarnej Wody. Tereny te stanowią użytki zielone i orne oraz obszary wsi o linowej luźnej, zabudowie, zlokalizowanej wzdłuż górnego biegu koryta potoku i drogi. Wykazano, że w wydzielonych przekrojach poprzecznych koryta, na odcinku powyżej Łącka, przepływ brzegowy jest znacznie mniejszy od przepływu miarodajnego (Q1%), służącego wymiarowaniu koryt potoków. Przepływ miarodajny obliczono dla dwóch wydzielonych odcinków obliczeniowych. Podział ten został podyktowany silnie rozwiniętą siecią dopływów potoku Czarna Woda, wpływającą na znaczą zmianę wartości przepływów o określonym prawdopodobieństwie wzdłuż biegu potoku. W przeprowadzonej analizie przepustowości koryta potoku Czarna Woda uwzględniono istniejący stan koryta i wpływ zabudowy technicznej koryta oraz obiektów mostowych. W pierwszym wydzielonym odcinku przepływ miarodajny, wynoszący 41,1 m3·s–1, mieści się w korycie potoku, a znajdujące się mosty nie wpływają na piętrzenie przepływu. Na drugim odcinku wyznaczono kilka przekrojów, których przepustowość jest mniejsza od przepływu miarodajnego tego odcinka, wynoszącego 60,3 m3·s–1. Dodatkowo spiętrzenie wody miarodajnej trzema stopniami wodnymi wpływa na warunki przepływu wody w świetle dwóch mostów znajdujących się powyżej kaskady stopni. Mosty te, przepuszczając przepływ miarodajny 60,32 m3·s–1 pod ciśnieniem, powodują spiętrzenie przepływu i wystąpienie wody z koryta. W dolnej części odcinka drugiego, powyżej Łącka, koryto na długości 450 m charakteryzuje się niskim prawym brzegiem, mieszcząc jedynie przepływ wynoszący zaledwie 19,28 m3·s–1. Stwierdzono, że straty powodziowe w centrum Łącka spowodowane są nie tylko przez wody potoku, występujące ze żłobu biegnącego przez centrum miejscowości, ale także spływającymi wodami z zatopionych terenów doliny, położonych powyżej.
WPŁYW PARAMETRÓW TECHNOLOGICZNYCH NA ILOŚĆ BIOMASY W REAKTORZE BIOLOGICZNYM ZE ZŁOŻEM RUCHOMYM
Autor
Małgorzata Makowska
Strony
59–70
Słowa kluczowe
reaktory hybrydowe, osad czynny, błona biologiczna, złoże ruchome
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Badania obejmowały oczyszczanie ścieków w reaktorach ze złożem ruchomym, nazywanych reaktorami hybrydowymi. Biomasa występuje tam w formie zawieszonej – osad czynny, i utwierdzonej – błona biologiczna. Badania laboratoryjne przeprowadzono na trzech równolegle pracujących reaktorach w systemie przepływowym i porcjowym. Reaktory były napowietrzane cyklicznie, a ich wypełnienie stanowiły cylindryczne kształtki z tworzywa sztucznego. Oczyszczaniu poddano ścieki bytowe po wstępnym oczyszczeniu w osadniku gnilnym. Na podstawie badań stwierdzono, że w obu systemach zawartość biomasy zawieszonej malała, a utwierdzonej rosła wraz ze wzrostem ładunku i obciążenia biomasy ładunkiem organicznym. Analogicznie wzrastała ilość biomasy usuwanej ze ściekami oczyszczonymi. Wyznaczone współczynniki przyrostu biomasy były większe dla systemu porcjowego i nie zależały od parametrów technologicznych procesu.