W artykule zostały zaprezentowane wyniki badań przeprowadzonych wśród rolników regionu Małopolski. Celem artykułu jest zaprezentowanie opinii i postaw rolników wobec dokonujących się w ich otoczeniu przemian strukturalnych. Poznanie zamierzeń rolników wobec dalszych losów ich gospodarstw, a także poznanie ich ocen o przyszłości gospodarstw rolnych w ich okolicy, może mieć szczególne znaczenie w programowaniu i prognozowaniu dalszego rozwoju obszarów wiejskich – zwłaszcza w takim regionie wysokiego przeludnienia agrarnego, jakim jest region Małopolski.
PORÓWNANIE POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO POD WZGLĘDEM LICZBY I STRUKTURY PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH W 2007 ROKU
Autor
Jadwiga Bożek, Lidia Luty
Strony
15–24
Słowa kluczowe
struktura podmiotów gospodarczych, ranking, taksonomia struktur
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy przeprowadzono porównanie powiatów woj. świętokrzyskiego pod względem liczby oraz struktury podmiotów gospodarczych według wybranych sekcji PKD. Dokonano rankingu powiatów oraz wyodrębniono grupy powiatów o podobnych strukturach. Stwierdzono, że występują duże dysproporcje między powiatami pod względem liczby podmiotów gospodarczych, natomiast struktura tych podmiotów w powiatach jest zbliżona.
WARUNKI PODEJMOWANIA DZIAŁALNOŚCI ROLNICZEJ PRZEZ MŁODYCH ROLNIKÓW W KRAJACH GRUPY WYSZEHRADZKIEJ
Autor
Mirosława Braja
Strony
25–36
Słowa kluczowe
młody rolnik, kraje Grupy Wyszehradzkiej, wspólna polityka rolna, podejmowanie działalności rolniczej
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Rolnictwo w krajach tworzących Grupę Wyszehradzką jest bardzo zróżnicowane. W momencie akcesji do Unii Europejskiej w 2004 r. Czechy, Polska, Słowacja i Węgry stały się beneficjentami instrumentów wspólnej polityki rolnej (WPR). W ramach przyznanych środków w krajach tych wdraża się programy operacyjne, których podstawowym celem jest poprawa konkurencyjności rolnictwa i wsparcie rozwoju obszarów wiejskich. Kraje członkowskie zachowały pewną dowolność w doborze instrumentów w perspektywie finansowej 2007–2013, stąd też zastosowane regulacje różnią się w poszczególnych państwach. Celem artykułu jest porównanie warunków podejmowania działalności rolniczej oraz zasad ubiegania się o wsparcie przez osoby rozpoczynające samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego w ramach programów współfinansowanych z budżetu Unii Europejskiej w krajach Grupy Wyszehradzkiej.
FINANSOWANIE INWESTYCJI W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM
Autor
Krystyna Brzozowska, Joanna Rosińska, Wojciech Zbaraszewski
Strony
37–48
Słowa kluczowe
ochrona środowiska, samorządy terytorialne, źródła finansowania, inwestycje, województwo zachodniopomorskie
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W artykule podjęto zagadnienia finansowania inwestycji w zakresie ochrony środowiska w województwie zachodniopomorskim. Sprecyzowano w tym zakresie zadania jednostek samorządów terytorialnych i podmiotów gospodarczych, a także przeanalizowano źródła f nansowania inwestycji ekologicznych.
BEZROBOCIE MIESZKAŃCÓW WSI – UJĘCIE MODELOWE NA PODSTAWIE BADAŃ WŁASNYCH
Autor
Nina Drejerska
Strony
49–59
Słowa kluczowe
aktywność zawodowa, bezrobocie, mieszkańcy wsi, model
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W opracowaniu zawarto identyfikację czynników determinujących bezrobocie mieszkańców obszarów wiejskich w Polsce. Badaniami przeprowadzonymi w 2006 r. objęto 1000 wiejskich gospodarstw domowych z 24 powiatów na terenie całego kraju. Poddano analizie dane o 2084 członkach badanych gospodarstw domowych w wieku produkcyjnym w celu opracowania modelu identyfikującego wpływ poszczególnych zmiennych społeczno-ekonomicznych na prawdopodobieństwo bezrobocia wśród ludności wiejskiej. Czynnikami wpływającymi na prawdopodobieństwo bezrobocia okazały się być zamieszkiwany makroregion i grupa powiatu, płeć, wiek, pozycja w rodzinie, posiadany zawód, a także zamieszkiwanie w rolnym lub bezrolnym gospodarstwie domowym.
EDUKACJA EKOLOGICZNA DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU – WYZWANIE GLOBALNE I REGIONALNE
Autor
Halina Kałuża
Strony
61–68
Słowa kluczowe
Dekada Edukacji, edukacja ekologiczna, efekt ekologiczny, ochrona środowiska, zrównoważony rozwój
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W opracowaniu omówiono globalne problemy ochrony środowiska w polityce ekologicznej Unii Europejskiej. Zaprezentowano ogłoszoną przez UNESCO ideę Dekady Edukacji na rzecz Zrównoważonego Rozwoju. Przedstawiono również polską politykę ochrony środowiska ze szczególnym uwzględnieniem Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej, która daje możliwość edukacji ekologicznej wszystkim obywatelom. W pracy dokonano analizy wykorzystania środków finansowych WFOŚiGW w Warszawie w latach 2005–2007 na edukację ekologiczną w postaci efektów ekologicznych i rzeczowych.
MOTYWY WYBORU SZKOŁY ROLNICZEJ PRZEZ UCZNIÓW ZESPOŁU SZKÓŁ ROLNICZYCH W RUDCE
Autor
Zofi a Kołoszko-Chomentowska
Strony
69–75
Słowa kluczowe
edukacja, rolnictwo, szkolnictwo średnie
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Wykształcenie kierownika gospodarstwa uznawane jest za podstawowy czynnik efektywnościowy procesu produkcyjnego. W rolnictwie waga tego czynnika jest szczególnie duża, ponieważ określa on nie tylko sprawność gospodarowania, ale także skalę działalności. Celem pracy było poznanie motywacji wyboru szkoły rolniczej przez młodzież Zespołu Szkół Rolniczych w Rudce (woj. podlaskie). Głównymi czynnikami decydującymi o wyborze szkoły były zainteresowanie uczniów zawodem i planowane przejęcie gospodarstwa rolniczego w przyszłości.
GRUNTOWE NIERUCHOMOŚCI REKREACYJNE – ICH RYNKOWE ASPEKTY ORAZ ROLA W KSZTAŁTOWANIU ROZWOJU REGIONALNEGO
Autor
Dariusz Koreleski
Strony
77–82
Słowa kluczowe
gruntowe nieruchomości rekreacyjne, aspekty rynkowe, struktura nieruchomości gruntowych, determinanty, rozwój regionalny
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W artykule zaprezentowano rolę gruntowych nieruchomości rekreacyjnych w procesie kształtowania rozwoju obszarów wiejskich w regionie, jak również cenowe i pozacenowe determinanty dla tego typu nieruchomości na rynku. Istotnym problemem było to, w jaki sposób lokalny układ przestrzenny, w skład którego wchodzi wspomniany typ nieruchomości, może wpłynąć pozytywnie na rozwój regionalny. Autor udzielił odpowiedzi na pytania dotyczące determinant popytu, czynników wpływających na poziom ceny, jak też rodzajów motywacji podczas zakupu na rynku gruntowych nieruchomości rekreacyjnych.
ROLA WŁADZ GMIN WIEJSKICH POŁOŻONYCH NA TERENIE EUROREGIONU NIEMEN W ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZYM (W OPINII MIESZKAŃCÓW) –BADANIA WŁASNE
Autor
Bartosz Mickiewicz
Strony
83–92
Słowa kluczowe
Euroregion Niemen, władze gminne, obszary wiejskie, rozwój społeczno-gospodarczy, bariery i szanse rozwoju
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W artykule przedstawiono opinie mieszkańców gmin wiejskich położonych na terenie Euroregionu Niemen dotyczące roli władz gmin w rozwoju społeczno--gospodarczym tych terenów. Założono, że tempo rozwoju społeczno-gospodarczego gmin wiejskich położonych na badanym obszarze zależy przede wszystkim od aktywności władz lokalnych. Aktywna postawa urzędów gminnych, przede wszystkim w sferze pozyskiwania środków finansowych i ich racjonalnego wykorzystywania, nie pozostaje bez wpływu na wzrost przedsiębiorczości mieszkańców, przyczynia się do gospodarczego ożywienia terenów oraz przynosi znaczne korzyści gospodarcze dla gmin wiejskich w postaci nowych miejsc pracy, co stopniowo przyczynia się także do rozładowywania napięć społecznych. Ankietowani mieszkańcy gmin Euroregionu Niemen wskazywali bariery rozwoju, szanse, które władze lokalne powinny wykorzystać, a także konkretne działania, które, ich zdaniem, powinny być podejmowane przez gminę w celu ożywienia i rozwoju gospodarczego.
DEMOGRAFICZNE I SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA POWSTAWANIA WIEJSKICH OBSZARÓW PROBLEMOWYCH
Autor
Wiesław Musiał
Strony
93–102
Słowa kluczowe
obszary problemowe, przesłanki powstawania obszarów problemowych, kapitał ludzki, kapitał społeczny
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W opracowaniu podjęto problem słabego rozwoju regionów. Wskazano na przesłanki powstawania regionów problemowych wyjaśniane przez teorie ekonomii, w tym nurt liberalny, ekonomię Keynesowską oraz teorie lokalizacji. Odrębnie odniesiono się do demograficznych i społecznych przesłanek powstawania obszarów problemowych wynikających z osłabienia potencjału demograficznego, zmniejszenia zasobów i jakości kapitału ludzkiego i społecznego oraz w odniesieniu do problemów o charakterze instytucjonalnym. Opracowanie ma charakter przeglądowy i obejmuje wybrane problemy teorii powstawania i narastania zjawisk regresu regionu w sferze materialnej oraz na podłożu społeczno-demograficznym.
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE ROLNIKÓW PROWADZĄCYCH DZIAŁY SPECJALNE PRODUKCJI ROLNICZEJ
Autor
Marian Podstawka
Strony
103–109
Słowa kluczowe
ubezpieczenia społeczne, produkcja rolnicza, działy specjalne
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W artykule autor podjął się oceny aktualnie obowiązujących unormowań prawnych dotyczących prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej. W obecnie obowiązujących aktach prawnych traktujących o działach specjalnych produkcji rolnej autor zauważył dopuszczenie dualizmu rodzajowego i normowego. Inny jest bowiem zakres działów specjalnych i ich norm produkcyjnych dla celów podatkowych (obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych – PIT) oraz inny dla celów rolniczego ubezpieczenia społecznego. Dla celów ubezpieczenia społecznego ograniczono znacznie zakres rodzajów działów specjalnych produkcji rolnej, uniemożliwiając tym samym wspieranie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich i aplikowanie o jego wspieranie środkami z budżetu ogólnego Unii Europejskiej.
WIELKOPOLSCY PRODUCENCI ROLNI A PROŚRODOWISKOWY ROZWÓJ GOSPODARSTW ROLNYCH
Autor
Hanna Pondel
Strony
111–120
Słowa kluczowe
producenci rolni, zagrożenia środowiskowe, produkcja przyjazna środowisku, działania pro środowiskowe
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Celem opracowania jest prezentacja opinii wielkopolskich producentów rolnych na temat znajomości metod produkcji przyjaznych środowisku, problematyki oddziaływania rolnictwa na środowisko oraz działań podejmowanych przez nich na rzecz ochrony środowiska. W opracowaniu wykorzystano wyniki badań ankietowych, przeprowadzonych w 2007 r. wśród 200 producentów rolnych, z 10 powiatów województwa wielkopolskiego, wytypowanych na podstawie wskaźnika intensywności produkcji rolnej. Około 64% poddanych badaniu producentów rolnych było zdania, iż rolnictwo konwencjonalne nie stanowi zagrożenia dla środowiska. Do najczęściej podejmowanego w gospodarstwach działania prośrodowiskowego należało zabezpieczenie miejsc magazynowania obornika i gnojowicy – czynność taką podjęło 118 rolników. Skala działań prośrodowiskowych podejmowanych przez poddanych badaniu wielkopolskich rolników być może nie jest imponująca, jednak odsetek gospodarstw rolnych deklarujących takie działania systematycznie rośnie.
ZASOBY PRACY I WYNIKI PRODUKCYJNO-EKONOMICZNE GOSPODARSTW SOCJALNYCH W POLSCE
Autor
Andrzej Radwan
Strony
121–132
Słowa kluczowe
gospodarstwa socjalne, produkcja końcowa i towarowa, zasoby produkcyjne, produktywność pracy
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Opracowanie obejmuje przestrzenną analizę zasobów pracy, ich ocenę ilościowo-jakościową przeprowadzoną według statusu społeczno-zawodowego oraz wyniki produkcyjno-ekonomiczne uzyskiwane w gospodarstwach socjalnych. Podstawę faktograficzną stanowią wyniki badań ankietowych (wywiad z kwestionariuszem) na reprezentatywnej grupie gospodarstw (dobór losowy) przeprowadzonych na przełomie lat 2007 i 2008 w czterech regionach kraju, charakteryzujących się odmiennymi typami rolnictwa. Opracowanie jest częścią szerszych badań i koncentruje się na wybranej grupie gospodarstw socjalnych, otrzymanych z całej populacji 555 gospodarstw, na podstawie kryterium wielkości ekonomicznej gospodarstw (poniżej 2 jednostek ESU).
ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH W ŚWIETLE REFORM WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ I POLITYKI SPÓJNOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ
Autor
Janina Sawicka
Strony
133–144
Słowa kluczowe
rozwój obszarów wiejskich, WPR, polityka spójności, komplementarność
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W artykule zawarto szczegółową analizę i kompleksową ocenę komplementarności polityki spójności Unii Europejskiej i wspólnej polityki rolnej (WPR) w zakresie rozwoju regionalnego i rozwoju obszarów wiejskich, analizę zmian w strukturze wydatków budżetu UE kierowanych na te polityki, a także dyskusję nad dalszymi, po roku 2013, zmianami celów, jak i poszczególnych instrumentów ramach tych dwu fundamentalnych polityk unijnych. Doświadczenia z okresu prac nad przygotowaniem dokumentów programowych 2007–2013, a także pierwsze doświadczenia z realizacji programów w latach 2007, 2008 i 2009 wskazują na nakładanie się podobnych rodzajów interwencji w ramach wspólnej polityki rolnej i polityki spójności, co prowadzi do konieczności biurokratycznego kreślenia niedoskonałych linii demarkacyjnych między działaniami, a w konsekwencji do rozproszenia środków i nieefektywnego wykorzystania publicznych środków wsparcia rozwoju obszarów wiejskich.
W pracy przeprowadzono analizę wykorzystania w woj. małopolskim finansowych środków unijnych w rozwoju wsi i rolnictwa w latach 2004–2007. Uwzględniono programy: SAPARD, dopłaty bezpośrednie do gruntów rolnych, SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” 2004–2006, Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004–2006, Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004–2006.
EFEKTYWNOŚĆ PRODUKCJI ROŚLINNEJ NA GLEBACH O ZRÓŻNICOWANEJ ZAWARTOŚCI METALI CIĘŻKICH
Autor
Adam Marcysiak, Stanisław Szarek
Strony
155–163
Słowa kluczowe
efekt hormetyczny, plonowanie roślin, efektywność produkcji
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Na glebach o większej zawartości metali ciężkich plony w produkcji roślinnej były większe niż na glebach o małej zawartości tych metali. Wyjaśnienie tego zjawiska oparto na koncepcji efektu hormetycznego. Większa zawartość metali ciężkich w glebach badanych gospodarstw może mieć wpływ na poziom produktywności i efektywności gospodarowania.