Zmienność przestrzenna i czasowa występowania przymrozków przygruntowych w Polsce i ich wpływ na wzrost, rozwój i plon ogórka konserwowego (Cucumis sativus L.), 1966–2005
Autor
Robert Kalbarczyk
Strony
3–26
Słowa kluczowe
ogórek, temperatura powietrza przy gruncie, trend czasowy, okres rozwojowy, analiza regresji
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Dla świata roślin szczególnie niebezpiecznym zjawiskiem są przymrozki. Destrukcyjny wpływ przymrozków na rośliny ma charakter zarówno bezpośredni, jak i następczy. Rozmiar szkód wyrządzonych przez przymrozki zależy od ich intensywności, częstotliwości, pory ich występowania i od gatunku rośliny. Celem pracy było poznanie przestrzennego i czasowego rozkładu przymrozków przygruntowych w Polsce oraz określenie wpływu minimalnej temperatury powietrza przy gruncie na termin faz fenologicznych i zbioru oraz długość okresów rozwojowych, a także na wielkość plonu ogórka odmian konserwowych na przełomie XX i XXI w.. Materiał źródłowy wykorzystany w niniejszym opracowaniu zebrano z 28 stacji doświadczalnych COBORU i z 51 stacji meteorologicznych IMGW w latach 1966–2005. Przymrozki przygruntowe scharakteryzowano m.in. za pomocą przeciętnych dat ostatnich wiosennych i pierwszych jesiennych przymrozków, długości okresu bezprzymrozkowego, a także intensywności i częstości ich występowania oraz trendu liniowego. Wpływ minimalnej temperatury powietrza przy gruncie na wzrost, rozwój i plonowanie ogórka określono za pomocą liniowej i krzywoliniowej analizy regresji, natomiast trend liniowy pojawienia się ostatnich wiosennych i pierwszych jesiennych przymrozków oraz długości okresu bezprzymrozkowego – liniowej analizy regresji. Przymrozki przygruntowe stanowią duże potencjalne ryzyko polowej uprawy ogórka w Polsce nie tylko ze względu na to, że istotnie determinują przebieg wzrostu, rozwoju i wielkość plonu tej rośliny, ale również ze względu na ich dużą zmienność przestrzenną i czasową. Największe ryzyko uprawy ogórka występuje w Polsce północno-wschodniej, gdzie udowodniono istotne skracanie się z roku na rok okresu bezprzymrozkowego i gdzie notuje się największą częstość występowania przymrozków zarówno na początku, jak i na końcu okresu wegetacji ogórka.
Stosowanie materiałów syntetycznych do mulczowania gleby jest często praktykowane w uprawie warzyw. Ściółkowanie gleby wpływa na mikroklimat wokół roślin oraz warunki środowiska glebowego. Ściółkowanie czarnymi materiałami zalecane jest szczególnie dla gatunków ciepłolubnych, a zwłaszcza tych, które wymagają wysokiej temperatury gleby. W doświadczeniu badano wpływ ściółkowania gleby materiałami syntetycznymi (czarna folia polietylenowa, czarna włóknina polipropylenowa 50 g∙m-2, czarna tkanina polipropylenowa 94 g∙m-2) na jakość oraz wartość odżywczą owoców dwóch odmian melona (‘Seledyn’, ‘Yupi’) uprawianego w gruncie w warunkach klimatycznych środkowowschodniej Polski. Najwięcej owoców z 1 m2 oraz owoców handlowych zebrano w najbardziej sprzyjającym uprawie melona roku 2007 w porównaniu z pozostałymi latami badań. Liczba owoców niedojrzałych i wykazujących objawy gnicia w poszczególnych latach badań nie różniła się istotnie. Odmiana ‘Yupi’ charakteryzowała się istotnie większą łączną liczbą owoców i liczbą owoców handlowych niż odmiana ‘Seledyn’. Owoce odmiany ‘Yupi ‘ były też mniej podatne na gnicie. Istotnie mniej owoców niedojrzałych dała odmiana ‘Seledyn’. Istotnie więcej suchej masy, cukrów ogółem i redukujących oraz witaminy C stwierdzono w owocach odmiany ‘Yupi’ w porównaniu z odmianą ‘Seledyn’. W przypadku obu badanych odmian większą zawartością składników odżywczych charakteryzowały się owoce z obiektów ściółkowanych folią polietylenową.
W uprawie grzybów wykorzystywane są różnego rodzaju materiały pochodzenia organicznego. Odpady przemysłu włókienniczego wydają się pod tym względem interesujące. Badano wzrost grzybni ośmiu gatunków grzybów tj. Pholiota nameko (Ito) Ito et Imai, Flammulina velutipes (Curt. ex Fr.) Sing., Lyophyllum ulmarium (Bull. ex Fr.) Kumm., Marasmius oreades (Bolt.: Fr.) Fr., Hericium erinaceus (Bull: Fr.) Pers., Agrocybe aegerita (Brig.) Sing., Lentinula edodes (Berk.) Pegl. i Ganoderma lucidum (Curt: Fr.) Karst. na podłożach z trocin olszowych, słomy żytniej oraz paździerzy konopnych i lnianych. Stwierdzono duże zróżnicowanie wzrostu grzybni w zależności od gatunku grzyba i rodzaju podłoża. Najlepszy wzrost grzybni badanych gatunków grzybów zanotowano na podłożu z paździerzy lnianych i trocin olszy. Na podłożu z paździerzy konopnych grzybnia rosła najsłabiej u większości badanych gatunków grzybów.
Porównanie wzrostu i aktywności enzymatycznej grzybni oraz plonowania boczniaka ostrygowatego Pleurotus ostreatus (FR.) Kumm. na różnych podłożach
Autor
Yin Chong, Kinga Drzewiecka, Marek Siwulski, Krzysztof Sobieralski
Strony
45–50
Słowa kluczowe
boczniak, konopie, len, lakkaza
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W uprawie boczniaka ostrygowatego Pleurotus ostreatus (Fr.) Kumm jako podłoże wykorzystuje się przede wszystkim słomę zbóż. Poszukiwane są jednak inne łatwo dostępne i tanie materiały. Materiałem takim mogą być m.in. odpady przemysłu włókienniczego. W doświadczeniach badano wpływ wybranych podłoży na wzrost i aktywność enzymatyczną grzybni oraz wielkość plonu boczniaka ostrygowatego. Przedmiotem badań były dwie odmiany boczniaka ostrygowatego: ‘K22’ i ‘P80’oraz cztery podłoża, tj. trociny olszowe, słoma żytnia, paździerze konopne i lniane. Stwierdzono wpływ rodzaju podłoża na badane cechy boczniaka ostrygowatego. Badane odmiany podobnie reagowały na rodzaj podłoża. Najlepszy wzrost grzybni uzyskano na podłożu z paździerzy lnianych. Aktywność enzymu lakkazy była najwyższa na podłożu z paździerzy konopnych. Na tym samym podłożu uzyskano również największy plon owocników. Uzyskane wyniki potwierdziły dużą przydatność paździerzy konopnych i lnianych do uprawy boczniaka ostrygowatego.
Wpływ nawożenia potasem na zawartość makroelementów w owocach pepino (Solanum muricatum Ait.)
Autor
Anna Francke
Strony
51–57
Słowa kluczowe
Solanaceae, owoc, dawka K, skład chemiczny
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Pepino jest w Polsce warzywem mało znanym. Owoce pepino można spożywać w różnych fazach dojrzałości. Jak większość warzyw z rodziny Solanaceae ich owoce są bogatym źródłem potasu. W doświadczeniu badano wpływ wzrastających dawek potasu oraz stopnia dojrzałości owoców pepino odmiany Konsuelo na zawartość w nich makroskładników, a także ich wzajemnych proporcji. Istotny wpływ na poziom makroelementów w owocach pepino wywarły obydwa czynniki doświadczenia – poziom nawożenia potasem oraz stopień dojrzałości owoców. Najwięcej azotu ogólnego, potasu i magnezu stwierdzono w owocach roślin nawożonych potasem w dawce 2 g na roślinę, wapnia dawką najmniejszą (1 g K na roślinę), natomiast fosforu w owocach roślin, które nie były nawożone potasem. Istotnie więcej azotu i magnezu zgromadziły owoce dojrzałe, natomiast fosforu, potasu i wapnia owoce zielone. W owocach pepino z każdego z wariantów doświadczenia zanotowano bliskie optymalnym proporcje Ca : Mg (przeciętnie 2,4), zawężone między Ca : P (od 0,6 do 1,7) oraz szerokie K : Mg (od 16,1 do 28,4), K : (Ca + Mg) (od 3,7 do 7,9) oraz K : Ca (od 4,5 do 13,6).
Zawartość makro- i mikroelementów w środowisku korzeniowym pomidora szklarniowego uprawianego w wełnie mineralnej i włóknie drzewnym w zależności od zawartości azotu w pożywkach
Celem przeprowadzonych badań (2005–2007) było określenie zmian zawartości makro i mikroelementów oraz sodu w pożywkach pobieranych ze środowiska korzeniowego pomidora, uprawianego we włóknie drzewnym i wełnie mineralnej, pod wpływem zróżnicowanych poziomów azotu azotanowego w pożywkach, wynoszących 200, 220, 240 mg N-NO3·dm-3. Ze wzrostem zawartości azotu azotanowego w pożywkach stosowanych do fertygacji roślin stwierdzono istotny wzrost zawartości N-NO3 w pożywkach pobieranych ze środowiska korzeniowego roślin uprawianych we włóknie drzewnym i wełnie mineralnej. Wpływu takiego nie wykazano dla zawartości N-NH4, P, K, Ca, Mg, Fe, Mn, Zn, Cu, B, Na, Cl, oraz pH i EC. W przypadku włókna drzewnego stwierdzono następujący szereg zatężania składników w pożywkach pobieranych ze środowiska korzeniowego, w stosunku do pożywki dostarczanej roślinom: Na > Cu > Ca > Zn > K > Cl > B > N-NO3; obniżeniu ulegały zawartości Fe > Mg > P-PO4 > N-NH4 > Mn. Składnikami ulegającymi zatężaniu w pożywkach pobieranych ze strefy korzeniowej w uprawie pomidora w wełnie mineralnej były: Na > Ca > Cu > Fe > Cl > K > Zn > B > S-SO4 > N-NO3, natomiast obniżaniu ulegały Mg > P-PO4 > N-NH4 > Mn. Mimo szerokiego stosunku węgla do azotu we włóknie drzewnym, wynoszącym C:N = (123–127) i możliwości wystąpienia sorpcji biologicznej, nie wykazano istotnego obniżenia zawartości azotu azotanowego w pożywkach pobieranych ze strefy korzeniowej roślin. Było to wynikiem odpowiedniej częstotliwość dostarczania pożywki roślinom w ciągu doby.
Wpływ traktowania nasion sałaty (Lactuca sativa L.) roztworami olejków eterycznych z drzewa kamforowego (Cinnamomum camphora L.) i paczuli (Pogostemon cablin Benth.) na ich kiełkowanie
Autor
Wenjing Chen, Roman Hołubowicz
Strony
69–83
Słowa kluczowe
moczenie nasion, jakość nasion, zdolność kiełkowania, zasiedlenie i porażenie nasion przez grzyby
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Jednym z najważniejszych problemów nasiennictwa ogrodniczego dziś jest poszukiwanie nowych metod poprawy jakości nasion. Szczególnie interesujące są te z nich, w których wykorzystuje się substancje naturalne. Jedną z takich grup są olejki eteryczne z roślin. Nasiona handlowe sałaty (Lactuca sativa L.) odmiany Dumka potraktowano na 9 różnych sposobów 5% alkoholowym roztworem olejku eterycznego z drzewa kamforowego (Cinnamomum camphora L.) i na 9 różnych sposobów 5% alkoholowym roztworem olejku eterycznego z paczuli (Pogostemon cablin Benth.). Następnie nasiona poddano rutynowej ocenie kiełkowania, zmierzono długość otrzymanych siewek i oceniono zdrowotność nasion. Badane olejki eteryczne nie wpłynęły na kiełkowanie nasion sałaty, natomiast zmniejszyły odsetek martwych nasion w badanych próbach. Moczenie nasion w badanych roztworach olejków zwiększyło także odsetek nasion zdrowych niekiełkujących. Traktowanie nasion roztworami olejków eterycznych o wyższych stężeniach, choć nie wpłynęło na ich kiełkowanie, to jednak skróciło długość otrzymanych z nich siewek. Ponadto stosowane olejki eteryczne obniżyły ilość oznaczonych na nasionach grzybów: Alternaria alternata i Cladosporium sphaerospermum.
Uprawa Phalaenopsis w różnych podłożach. Część I. Wzrost i kwitnienie
Autor
Włodzimierz Breś, Agata Kozłowska, Tomasz Trelka
Strony
85–94
Słowa kluczowe
storczyki, podłoże, mech torfowiec, keramzyt
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Koszty produkcji zmuszają producentów storczyków do poszukiwania podłoży, będących alternatywą dla podstawowych podłoży lub komponentów podłoży. W latach 2006–2008 przeprowadzono doświadczenie z uprawą 2 odmian storczyka Phalaenopsis: ‘Zagreb®’ i ‘Springfield®’. Sadzonki (ex in-vitro) posadzono do pojemników wypełnionych nowozelandzkim mchem torfowcem, mieszaniną mchu i keramzytu (1:1) lub keramzytem. Początkowo (8,5 miesiąca) storczyki uprawiano w przezroczystych pojemnikach o średnicy 7 cm, a następnie o średnicy 11 cm i objętości 0,5 dm3. Oceny wpływu podłoży dokonano na podstawie pomiarów wykonanych gdy otwarł się 3 kwiat w kwiatostanie. Storczyki uprawiane w nowozelandzkim mchu torfowcu wytworzyły istotnie większą masę zarówno części nadziemnej, jak i podziemnej w porównaniu do roślin uprawianych w dwóch pozostałych podłożach. Korzystny wpływ mchu wykazały pomiary ilości, długości, szerokości liści i powierzchni liści. Rośliny wytworzyły także większych rozmiarów system korzeniowy. Wyżej oceniono także ich wartość ozdobną. Phalaenopsis uprawiane w mieszaninie złożonej z mchu torfowca i keramzytu charakteryzowały się słabym wzrostem wegetatywnym i słabszym kwitnieniem. Keramzyt jako samodzielne podłożem nie nadaje się do uprawy storczyka. Spośród storczyków rosnących w tym podłożu zakwitło tylko 25–35% roślin.
Uprawa Phalaeanopsis w różnych podłożach. Cześć II. Zawartość składników pokarmowych oraz chlorofilu w liściach i korzeniach
Autor
Włodzimierz Breś, Anna Jóźwiak, Agata Kozłowska, Tomasz Trelka
Strony
95–104
Słowa kluczowe
storczyki, stan odżywienia roślin, analiza rośliny
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Do badań dotyczących wpływu podłoży na zawartość składników pokarmowych oraz chlorofilu w liściach i korzeniach storczyka Phalaenopsis wybrano odmiany ‘Springfield’ i ‘Zagreb’. W roku 2006 rośliny sadzono do następujących podłoży: mech torfowiec (New Zealand sphagnum moss), mieszanka mchu torfowca z keramzytem (v:v = 1:1) oraz w keramzyt o granulacji 8–16 mm. Początkowo (8,5 miesiąca) storczyki rosły w doniczkach o średnicy 7 cm, następnie w przeźroczystych pojemnikach o średnicy 11 cm i pojemności 0,5 dm3. Raz na dwa tygodnie rośliny dokarmiano pożywką o składzie: N-NH4 – 100; N-NO3 – 120; P – 40, K – 230; Ca – 30; Mg – 20; Na – 10; Cl – 20; S-SO4 – 40; Fe – 0,8; Mn – 0,4; Zn – 0,2; Cu – 0,07; B – 0,2 mg·dm-3; pH 6,6; EC – 1,8 mS·cm-1. W roku 2008 (stadium kwitnienia) w liściach i korzeniach oznaczono całkowite zawartości makro- i mikroelementów oraz chlorofilu a i b. Podłoża wpływały na stan odżywienia roślin – najwyższą zawartość magnezu, żelaza, miedzi stwierdzono w organach roślin uprawianych w keramzycie, najmniejszą w storczykach uprawianych w mchu torfowcu. Jednocześnie zawartość cynku i manganu była najwyższa w roślinach uprawianych w mchu torfowcu. W liściach stwierdzono wyższą zawartość azotu, fosforu, potasu, wapnia i manganu, natomiast w korzeniach magnezu i żelaza i cynku. Ponadto liście zawierały więcej chlorofilu-a i chlorofilu-b w porównaniu z korzeniami.
Wpływ cięcia i ogławiania roślin na plonowanie oberżyny w nieogrzewanym tunelu foliowym
Autor
Halina Buczkowska
Strony
105–115
Słowa kluczowe
Solanum melongena L, wielkość i wczesność plonu, owoce handlowe
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Z uwagi na silny wzrost roślin oberżyny i tworzenie dużej ilości masy wegetatywnej w uprawie pod szkłem i folią za potrzebne uznano badania nad wpływem intensywności cięcia na plonowanie tego warzywa w pomieszczeniach. Celem niniejszych badań było wykazanie wpływu sposobu cięcia oraz ogławiania roślin na wielkość i wczesność plonu. Doświadczenie prowadzono w latach 2001–2003. Obiekt badań stanowiły rośliny odmiany ‘Epic F1’. Oberżynę uprawiano w cylindrach z folii sztywnej, o pojemności 10 dm3 w substracie torfowym. Rośliny cięto prowadząc na jeden dwa, trzy, cztery, pięć, sześć pędów przewodnich oraz w formie naturalnej bez cięcia. Cięcie ogławiające wykonywano w każdej kombinacji po pierwszym zbiorze owoców. Doświadczenie założono i przeprowadzono jako dwuczynnikowe według układu kompletnej randomizacji: A – metoda cięcia (a = 7), B – rośliny ogławiane i nieogławiane (b = 2). Każda kombinacja badanych czynników reprezentowana była przez 20 roślin (jednostek eksperymentalnych). Wykazano istotny wpływ intensywności cięcia na wielkość i wczesność plonowania. Największy plon handlowy owoców otrzymano z roślin prowadzonych na dwa (3,82 kg.m-2), trzy (3,98 kg.m-2), cztery (3,87 kg.m-2) pędy przewodnie. Prowadzenie na jeden pęd przewodni znacznie zmniejszyło liczbę owoców ogółem oraz handlowych. Największy plon wczesny zebrano z roślin prowadzonych – na 1 pęd oraz 2 pędy przewodnie. Jednokrotne cięcie ogławiające wykonane po pierwszym zbiorze owoców nie wpłynęło na plon handlowy oraz liczbę owoców handlowych.
Fasola wielokwiatowa (Phaseolus coccineus L.) jest drugim po fasoli zwykłej (Phaseolus vulgaris L.) gatunkiem o największym znaczeniu, zarówno na świecie, jak i w Polsce. Jednak gatunek ten został w mniejszym zakresie poznany w porównaniu z fasolą zwykłą, na co wskazują doniesienia piśmiennictwa. Jednym z największych walorów tego gatunku fasoli są duże i bardzo duże nasiona (masa tysiąca nasion 900–3000 g), które pod względem wartości odżywczej dorównują nasionom fasoli zwykłej. W uprawie znajdują się formy, które różnią się pod względem typu wzrostu roślin, cech morfologicznych kwiatów, strąków i nasion oraz sposobu użytkowania szparagowe i na suche nasiona. Opierając się na piśmiennictwie światowym, wynikach badań własnych i współpracowników oraz innych autorów przeprowadzonych w Polsce przedstawiono zagadnienia biologii rozwoju, wymagań agrotechniczno-środowiskowych, kwitnienia i zapylania tego obcopylnego gatunku, plonowania, wrażliwości na herbicydy, porażenia organów generatywnych przez czynniki patogeniczne oraz składu chemicznego nasion i owocni (Phaseoli pericarpium) fasoli wielokwiatowej.
Wpływ zimowania roślin na jakość plonu pietruszki korzeniowej (Petroselinumcrispum (Mill.) Nyman ex A. W. Hill var. tuberosum (Bernh.) Mart. Crov.)
Autor
Robert Gruszecki, Andrzej Sałata
Strony
133–146
Słowa kluczowe
odmiana, korzenie, liście, struktura plonu, korzenie rozwidlone, korzenie z objawami chorobowymi
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Pietruszka korzeniowa należy do warzyw które mogą zimować w polu. Jednym z czynników wpływających na zimotrwałość roślin jest dobór odmiany. W doświadczeniu badano zależność pomiędzy przezimowaniem roślin i zmianami zachodzącymi w strukturze plonu uzyskanego wiosną, w porównaniu z zebranym przed nastaniem zimy, a odmianą pietruszki korzeniowej. Spośród roślin badanych odmian najlepiej warunki panujące zimą znosiły ‘Bubka’, ‘Ołomuńcka’ i ‘Vistula’. Plon zebrany wiosną, w porównaniu z otrzymanym jesienią, nie był uzależniony od przezimowania roślin. Przesunięcie terminu zbioru na wiosnę wpływało na zmniejszenie wielkości uzyskiwanych plonów. Spośród badanych odmian jedynie rośliny ‘Vistula’, ‘Eagle’ i ‘Ołomuńcka’ wytwarzały wiosną większy plon handlowy korzeni. W plonie zebranym wiosną więcej było korzeni handlowych I klasy (Ø3060 mm), a mniej małych (Ø< 20 mm). Większy był też udział korzeni rozwidlonych i z objawami chorobowymi. Zimowanie roślin powodowało zmniejszenie wielkości plonu liści przy jednoczesnej poprawie jego jakości handlowej.
Ziania elegans polecana jest głównie do uprawy na kwiat cięty oraz na rabatach. Ta roślina ozdobna porażana jest przez: wirusy, bakterie, fitoplazmy i różne gatunki grzybów. Prezentowane badania przeprowadzono w 2006 r. w trzech lokalizacjach woj. lubelskiego: w okolicach Zamościa, w okolicach Krasnegostawu i w okolicach Opola Lubelskiego. Objęto nimi 3 odmiany cynii wytwornej (Golden Dawn, Lawa, Scarlet Flame) należące do grupy daliowatych oraz materiał mieszany odmian. Po 6 tygodniach od wysiewu przeprowadzono ocenę zdrowotności siewek. Udział siewek z objawami chorobowymi wahał się od 7 do 44%. Główną przyczyną porażenia korzeni w stadium siewki okazały się gatunki F. equiseti i S. sclerotiorum. Z chorych siewek w znacznych ilościach uzyskiwano także B. cinerea i F. culmorum oraz A. alternata. Badania podatności siewek analizowanych odmian i materiału mieszanego cynii wytwornej na porażenie przez B. cinerea oraz F. avenaceum, F. culmorum i F. equiseti przeprowadzono w fitotronie. Uzyskane wyniki potwierdziły szczególnie dużą szkodliwość dla siewek cynii wytwornej gatunków B. cinera i F. equiseti, którą można zmniejszyć wprowadzając do uprawy odmiany mniej podatne, jednak takiej właściwości nie wykazywała żadna z badanych odmian cynii wytwornej, jedynie materiał mieszany odmian.
Celem prezentowanej pracy jest zaproponowanie modelu statystycznego opisującego długość życia samic brosznicy jesionówki (Macrophya punctumalbum L.). Dane na temat długości życia samic i ich płodności zostały otrzymane w trakcie badania nad bionomią. Do modelowania długości życia z wykorzystaniem informacji o ilości składanych jaj zastosowano uogólniony addytywny model dla lokalizacji, skali i kształtu (GAMLSS) dla trzech rozkładów dyskretnych: rozkład Poissona, rozkład odwrotny Poissona oraz rozkład ujemny binomialny. Otrzymane modele porównano, stosując kryterium ogólnego odchylenia, kryterium Akaike i kryterium bayesowskie Schwarza. Uzyskano w ten sposób informacje, że najlepiej opisującym modelem badany problem jest model z rozkładem odwrotnym Poissona. Ostatnim etapem badań była estymacja wartości oczekiwanej i błędu standardowego dla najlepszego modelu oraz analiza tych wartości za pomocą wykresu dopasowania reszt dla wartości oczekiwanej, wykresu indeksów reszt, wykresu funkcji gęstości oraz wykresu typu Q-Q. Wszystkie analizy zostały wykonane za pomocą platformy obliczeniowej R z wykorzystaniem pakietu GAMLSS.
Wpływ temperatury na wielkość plonu brokuła i długość okresu od inicjacji róży do zbioru
Autor
Barbara Frąszczak, Alina Kałużewicz, Mikołaj Knaflewski, Włodzimierz Krzesiński, Jolanta Lisiecka, Tomasz Spiżewski
Strony
167–174
Słowa kluczowe
Słowa kluczowa: Brassica oleracea var. italica, warunki wzrostu, faza generatywna, termin zbioru
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Temperatura jest czynnikiem, który silnie wpływa na wielkość i jakość plonu brokuła. Determinuje również termin zainicjowania róży, wpływając przez to na długość okresu wegetacji. Doświadczenie, którego celem była ocena wpływu temperatury na wielkość plonu brokuła i długość okresu od zainicjowania róży do początku i końca zbiorów oraz długość okresu zbiorów, przeprowadzono w latach 19971999. W każdym roku prowadzenia doświadczenia rozsadę brokuła odmiany ‘Fiesta’ wysadzano w czterech terminach: kwiecień, maj, czerwiec i lipiec. Fazę inicjacji róży określono na podstawie analizy preparatów mikroskopowych. Największy plon ogólny uzyskano, gdy posadzono rośliny w maju i czerwcu, a największy plon handlowy przy sadzeniu roślin w maju. Stwierdzono wyższą zależność między sumą i średnią dobową temperaturą powietrza w okresie od inicjacji do początku i końca zbiorów, a średnią masą róży handlowej niż między temperaturą a wielkością plonu ogólnego. Najwyższą zależność stwierdzono między średnią dobową temperaturą powietrza, a liczbą dni od inicjacji do ostatniego zbioru.
Zawartość związków polifenolowych w różnych częściach karczocha zwyczajnego (Cynara scolymus L.) w zależności od stadium rozwojowego roślin
Autor
Robert Gruszecki, Andrzej Sałata
Strony
175–181
Słowa kluczowe
karczoch, Cynara scolymus L., związki polifenolowe, kwasy fenolowe, faza wzrostu
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Różnorodność substancji aktywnych występujących w karczochu włącza go do grupy roślin leczniczych o szerokim spektrum działania. Badania przeprowadzone w latach 20062008 obejmowały ocenę zawartości związków polifenolowych w różnych częściach roślin karczocha w fazie wzrostu wegetatywnego i generatywnego (korzeniach, ogonkach liściowych, liściach, pąkach kwiatostanowych nierozwiniętych i na początku kwitnienia). Zawartość kwasów fenolowych ogółem w przeliczeniu na kwas kawowy oznaczono w suchej masie ziela metodą spektrofotometryczną z odczynnikiem Arnova. Skład fenolokwasów oznaczono metodą HPLC: kawowego, chlorogenowego, feulowego, cynaryny. Z przeprowadzonych badań wynika, że występują znaczne różnice pod względem zawartości związków polifenolowych w różnych częściach rośliny. Zdecydowanie więcej kwasów fenolowych ogółem rośliny zgromadziły w liściach w fazie wzrostu wegetatywnego średnio 3,167%, oraz w fazie generatywnej w młodych nierozwiniętych pąkach średnio 3,730%. Dominującym związkiem wśród kwasów fenolowych był kwas chlorogenowy i cynaryna. Zawartość kwasów fenolowych zmniejszała się wraz z wiekiem roślin gdyż młode nierozwinięte pąki karczocha zawierały więcej kwasu chlorogenowego i cynaryny niż pąki rozwinięte, na początku kwitnienia. Zawartość kwasu kawowego i ferulowego w zielu karczocha zależała od fazy rozwojowej rośliny. Więcej kwasu kawowego rośliny zgromadziły w liściach w fazie wzrostu wegetatywnego a kwasu ferulowego w pąkach w fazie wzrostu generatywnego.
Wpływ nawożenia azotem na plonowanie i wartość biologiczną szpinaku w uprawie na zbiór jesienny
Autor
Eugeniusz Kołota, Jan Krężel
Strony
183–190
Słowa kluczowe
odmiany, nawożenie, plon handlowy, sucha masa, azotany, witamina C
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Wartość odżywcza niektórych warzyw może w znacznym stopniu różnić się w zależności od metody uprawy i rodzaju nawożenia. W latach 20072009 przeprowadzono doświadczenie dotyczące oceny wpływu rodzaju nawozu azotowego (saletra amonowa, saletra wapniowa, siarczan amonu, mocznik, Entec-26) i stosowanej dawki azotu (80, 160 kg N∙ha-1) na plonowanie i wartość biologiczną dwóch odmian szpinaku (Spokane F1, Rembrandt F1) uprawianego na zbiór jesienny. Użycie nawozu Entec-26 zapewniło przeciętnie najwyższy plon handlowy szpinaku (12,25 t∙ha-1). Na tym samym poziomie plonowały rośliny nawożone siarczanem amonu i saletrą amonową, podczas gdy najmniejszy plon stwierdzono po zastosowaniu saletry wapniowej. Najmniej azotanów i witaminy C gromadziły rośliny nawożone siarczanem amonu i nawozem Entec-26. Wzrost dawki azotu z 80 do 160 kg N∙ha-1 nie miał istotnego wpływu na wysokość plonu szpinaku oraz zawartości suchej masy, witaminy C i azotanów. Spośród badanych odmian wyższym plonem i większą tendencją do gromadzenia azotanów oraz mniejszą zawartością suchej masy i witaminy C odznaczała się odmiana Rembrandt F1. Poziom P, K, Mg i Ca nie był w istotny sposób zależny od odmiany, rodzaju oraz dawki azotu.
Oberżyna uprawiana jest w Polsce głównie pod osłonami z uwagi na wysokie wymagania klimatyczne. Ściółkowanie gleby może być dobrym rozwiązaniem spełniającym wymagania tego typu warzyw. W doświadczeniu polowym przeprowadzonym w latach 20082009 w uprawie oberżyny (Solanum melongena L.) odmiany Epic F1 zastosowano żywe ściółki: życicę trwałą i koniczynę białą wysiewane na trzy tygodnie przed posadzeniem oberżyny, w terminie jej sadzenia oraz trzy tygodnie po posadzeniu oraz czarną folię polietylenową i włókninę polipropylenową. Rozsadę sadzono w pole 02.06. w rozstawie 60 × 50 cm. Plon handlowy oberżyny uprawianej na czarnej folii był większy niż w kontroli i na ściółce z czarnej włókniny o 7,8% i 10,4%. Średnia masa owocu zwiększyła się odpowiednio o 12,4% i 7,3%. Zastosowanie koniczyny białej jako żywej ściółki umożliwiło zebranie plonu oberżyny porównywalnego pod względem statystycznym z poletkami pokrytymi czarną folią. Uprawa z życicą trwałą spowodowała istotny spadek plonu w stosunku do uprawy z pozostałymi ściółkami (o 17%) i do kontroli (o 15%). Zawartość cukrów redukujących i magnezu zależała od rodzaju zastosowanej ściółki i terminu wysiewu żywych ściółek, a potasu od gatunku żywej ściółki.
Oddziaływanie węglanu wapnia i zróżnicowanego nawożenia azotowego na plon i skład chemiczny buraka liściowego
Autor
Katarzyna Dzida, Zbigniew Jarosz
Strony
201–210
Słowa kluczowe
burak liściowy, nawożenie zlokalizowane, azotany, skład chemiczny liści
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Badania przeprowadzone w latach 20082009 miały na celu określenie zależności pomiędzy rodzajem nawozu azotowego, sposobem jego aplikacji oraz dawką węglanu wapnia a masą jednostkową roślin i składem chemicznym buraka liściowego uprawianego w szklarni w okresie wiosennym. Azot zastosowano w postaci siarczanu amonu i mocznika w formie zlokalizowanej (N-depozyt) oraz w postaci roztworu. Wapń podano w postaci węglanu wapnia w dawkach 5 i 15 g · dm-3 podłoża. Oceniono długość liści, masę jednostkową roślin oraz wybrane parametry wartości użytkowej liści buraka, jak również dokonano analizy podłoża po zbiorze roślin. Największą masę jednostkową roślin otrzymano, stosując siarczan amonu w postaci roztworu z mniejszą dawką węglanu wapnia, w porównaniu z pozostałymi kombinacjami. Badane rośliny buraka liściowego odznaczały się dużą zawartością suchej masy, białka, azotu ogółem, potasu, wapnia i magnezu. Skład chemiczny liści był istotnie zróżnicowany w zależności od badanych czynników. Zawartość azotanów w suchej masie liści mieściła się z zakresie od 0,26 do 0,45% w zależności od rodzaju nawozu azotowego oraz sposobu jego zastosowania. Zastosowane nawożenie azotowe w niewielkim stopniu wpływało na koncentrację azotanów w liściach buraka. Więcej azotanów zawierały rośliny żywione wyższą dawką węglanu wapnia w porównaniu z roślinami, którym podano niższą dawkę CaCO3. Największą zawartość witaminy C oraz najmniejszy udział azotanów w suchej masie liści otrzymano przy stosowaniu mocznika w postaci depozytu z niższą dawką węglanu wapnia.
Wpływ 6-benzyloaminopuryny, tidiazuronu i rodzaju eksplantatu na rozmnażanie Yucca elephantipes Regel in vitro
Autor
Danuta Kozak
Strony
211–219
Słowa kluczowe
Juka, BA, TDZ, wierzchołki pędów, węzły
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Juka słoniostopa (Yucca elephantipes) jest cenną rośliną pojemnikową do mieszkań, patio, a także do ogrodów zimowych. Tradycyjna metoda rozmnażania wegetatywnego większości gatunków ozdobnych juki jest mało wydajna, stąd zastosowanie metody kultur in vitro stwarza duże możliwości zwiększenia współczynnika mnożenia przy produkcji tych roślin na skalę masową. Badano wpływ BA (0,4; 2,2; 4,4; 11,1; 22,2 µM) i TDZ (0,5; 2,3; 4,5; 11,4; 22,7 µM) na namnażanie pędów Yucca elephantipes Regel na pożywce Murashige’a i Skooga (MS). Eksplantaty rosnące na pożywce bez regulatorów wzrostu stanowiły kontrolę. Pobrano dwa rodzaje eksplantatów: wierzchołki pędów i odcinki węzłowe, które pochodziły z kultur sterylnych. Porównując zdolności regeneracyjne eksplantatów Yucca elephantipes, stwierdzono, że więcej nowych pędów i korzeni regenerowało z odcinków węzłowych. Najlepszą regenerację pędów uzyskano z odcinków węzłowych na pożywkach z dodatkiem 4,5 µM TDZ lub 11,1 i 22,2 µM BA (6,5; 6,0; 5,8, odpowiednio). Pędy uzyskane z węzłów wykazywały lepszy wzrost elongacyjny. Na pożywce kontrolnej oraz w obecności niższych stężeń BA lub TDZ ich średnia długość wynosiła 31,0-37,8 mm. Najsilniejszą indukcję korzeni obserwowano na pożywce kontrolnej oraz przy dodatku BA w niskim stężeniu.
Ogórek jest jednym z najbardziej popularnych warzyw w Polsce. Gatunek ten charakteryzuje się między innymi wysokimi wymaganiami w stosunku do temperatury i wilgotności gleby. Ściółkowanie gleby w połączeniu z nawadnianiem kroplowym może być dobrym rozwiązaniem dla spełnienia tych wymagań. Korzyści wynikające z takiego sposobu uprawy to: wcześniejszy i większy plon, zmniejszone parowanie gleby i wymywanie składników pokarmowych, a co za tym idzie większa efektywność nawadniania i nawożenia, mniej chwastów na plantacji, mniejsze zbicie gleby, możliwość zmniejszenia stosowania pestycydów i czystsze produkty. W latach 2002, 2003 i 2005 przeprowadzono badania dotyczące wpływu ściółkowania gleby czarną folią polietylenową na plonowanie ogórka gruntowego odmiany Akord F1. Rośliny były uprawiane na glebie piaszczysto-gliniastej, z zastosowaniem nawadniania i fertygacji, prowadzonych przy użyciu linii kroplujących. Nie stwierdzono istotnych różnic w wielkości plonu ogólnego i handlowego owoców oraz zawartości suchej masy i cukrów w owocach z roślin uprawianych na glebie ściółkowanej i bez ściółki. Efektywność nawadniania na glebie ściółkowanej czarną folią była większa niż na glebie nieściółkowanej.