UWARUNKOWANIA ROZWOJOWE ROLNICTWA POLSKIEGO W PROCESIE INTEGRACJI ZE WSPÓLNOTAMI EUROPEJSKIMI
Autor
Grzegorz Spychalski
Strony
5–15
Słowa kluczowe
integracja, Unia Europejska, rolnictwo, obszary wiejskie
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Artykuł przedstawia główne wyzwania rozwojowe polskiego rolnictwa i gospodarki żywnościowej w procesie integracji ze Wspólnotami Europejskimi. Podjęto próbę diagnozy bieżącej ekonomicznej sytuacji producentów rolnych na tle zmian Wspólnej Polityki Rolnej. Jednocześnie opisano docelowy model polityki wobec obszarów wiejskich w Europie w roku 2008 i jego wpływ na polską wieś. Następnie dokonano analizy polskiego rolnictwa w dobie integracji europejskiej i wyprowadzono odpowiednie wnioski aplikacyjne.
W dwuczynnikowym doświadczeniu założonym w układzie split-plot w czterech powtórzeniach badano: I – nawożenie – resztkami pozbiorowymi oraz resztkami pozbiorowymi z przyoraną słomą i II – wapnowanie – 0; 0,7; 1,4 i 2,1 t CaO·ha-1. Pszenica ozima uprawiana w stanowisku po zaoranej słomie rzepaku ozimego, w stosunku do obiektów bez słomy i nawożonych Ca, odznaczała się niższą liczbą roślin po przezimowaniu, liczbą ziaren i masą ziarna w kłosie, niższymi plonami ziarna oraz niższą wydajnością białka i wartością energetyczną plonu. Wapnowanie nie rekompensuje obniżki plonów wywołanej niekorzystnym oddziaływaniem przyoranej słomy rzepaku ozimego na plon ziarna pszenicy ozimej.
WPŁYW NAWOŻENIA RESZTKAMI POZBIOROWYMI RZEPAKU OZIMEGO I AZOTEM NA ROZWÓJ, PLONOWANIE ORAZ SKŁAD CHEMICZNY ZIARNA PSZENICY
Autor
Andrzej Kotecki, Marcin Kozak, Władysław Malarz
Strony
31–40
Słowa kluczowe
rzepak ozimy, resztki pozbiorowe, nawożenie N, pszenica ozima, plon
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W dwuczynnikowym doświadczeniu założonym w układzie split-plot w czterech powtórzeniach badano nawożenie: I – resztkami pozbiorowymi oraz resztkami pozbiorowymi z przyoraną słomą i II – saletrą amonową – 0, 25, 50 i 75 kg N·ha-1. Pszenica ozima uprawiana w stanowisku po zaoranej słomie rzepaku ozimego, w stosunku do obiektów bez słomy, odznaczała się niższą liczbą roślin po przezimowaniu, liczbą ziaren i masą ziarna w kłosie, niższymi plonami ziarna oraz niższą wydajnością białka i wartością energetyczną plonu. Nawożenie azotem nie rekompensowało całkowicie obniżki plonów wywołanej niekorzystnym oddziaływaniem przyoranej słomy rzepaku ozimego na plon ziarna.
PRODUKCYJNOŚĆ JĘCZMIENIA JAREGO UPRAWIANEGO W RÓŻNYCH PŁODOZMIANACH I W MONOKULTURZE
Autor
Andrzej Woźniak
Strony
41–48
Słowa kluczowe
płodozmian, monokultura, elementy struktury plonu, sucha masa, jęczmień jary
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W latach 1998-2001 oceniano produkcyjność jęczmienia jarego w kilku fazach rozwojowych, uprawianego w warunkach różnego następstwa roślin. Wykazano, że plon suchej masy części nadziemnych i korzeni był w każdej fazie rozwojowej istotnie większy w płodozmianach niż w monokulturze. Udział korzeni w całkowitej suchej masie jęczmienia był największy w fazach: pełnia krzewienia – otwieranie się pochwy liściowej. Uprawa jęczmienia jarego w monokulturze istotnie zwiększała porażenie roślin przez choroby podstawy źdźbła w stosunku do płodozmianów z 25 i 50% udziałem tego zboża. Przyczyniło się to do zmniejszenia obsady kłosów, masy ziarna z kłosa oraz masy 1000 ziaren, a w konsekwencji do produkcyjności łanu.
WPŁYW SYSTEMÓW UPRAWY ROLI, POZIOMÓW NAWOŻENIA I OCHRONY ROŚLIN NA MASĘ I SKŁAD CHEMICZNY RESZTEK POŻNIWNYCH ŻYTA OZIMEGO
Autor
Piotr Kraska, Edward Pałys
Strony
49–56
Słowa kluczowe
żyto ozime, resztki pożniwne, system uprawy, nawożenie, ochrona roślin
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Na podstawie badań przeprowadzonych w latach 1998-2000 przedstawiono wpływ płużnego i bezorkowego systemu uprawy roli oraz zróżnicowanych poziomów nawożenia i ochrony chemicznej na masę i skład chemiczny resztek pożniwnych żyta ozimego. Stwierdzono, że większą suchą masę korzeni żyto ozime gromadziło w warstwie gleby 0-10 cm w porównaniu z warstwami 10-20 i 20-30 cm. Na obiektach intensywnie nawożonych i chronionych żyto ozime pozostawiało istotnie większą suchą masę resztek pożniwnych aniżeli na poletkach chemizacji podstawowej. Na obiektach uprawianych płużnie korzenie żyta ozimego gromadziły więcej azotu ogólnego, potasu i magnezu w porównaniu z obiektami uprawianymi bezorkowo. Zawartość azotu ogólnego i potasu w korzeniach żyta była większa na obiektach z podstawowym poziomem nawożenia i ochrony w porównaniu z intensywnym wariantem chemizacji. Większą zawartość fosforu w ścierni i ściółce stwierdzono w wariancie uprawy bezorkowej, natomiast potasu – w płużnej. Ścierń i ściółka żyta ozimego pod wpływem nawożenia podstawowego zawierała istotnie więcej azotu ogólnego i fosforu aniżeli na poletkach wariantu intensywnego.
W badaniach określono potrzeby nawozowe kukurydzy cukrowej względem azotu – w postaci nawożenia przedsiewnego oraz dokarmiania roślin dolistnie i doglebowo. Określono również przydatność nawozów wieloskładnikowych do dolistnego nawożenia kukurydzy. Wykazano, że wzrost z 30 do 60 kg N·ha-1przedsiewnej dawki azotu nie spowodował istotnego wzrostu plonu kolb z liśćmi okrywowymi, jak i bez nich, procentowego udziału kolb I klasy, liczby ziaren w kolbie i długości kolb. Pogłówne dolistne i doglebowe stosowanie 18 kg N·ha-1 w postaci roztworu mocznika i dolistne dokarmianie roślin nawozami wieloskładnikowymi, takimi jak: Florovit, Basfoliar 6-12-6, Basfoliar 36 Extra i Florogama K, spowodowało istotną zwyżkę plonu kolb z koszulkami i plonu kolb odkoszulkowanych, kolb I klasy oraz liczby ziaren w kolbie.
W trzyletnim doświadczeniu polowym oceniano reakcję czterech odmian ziemniaka na herbicydy i ich mieszanki stosowane przed wschodami i po wschodach. Herbicydy wywołały uszkodzenia roślin, ale zmiany były przemijające i nie wpływały ujemnie na plon. Silniejszą ujemną reakcję na herbicydy wykazały odmiany Ibis i Irga (odpowiednio 2,7 i 2,6 punktu w skali 1-9º) niż Mila i Arkadia (odpowiednio 2,4 i 2,2 punktu).
CZASOWY I PRZESTRZENNY ROZKŁAD FAZ ROZWOJOWYCH ZIEMNIAKA W POLSCE DLA ODMIAN ŚREDNIO PÓŹNYCH I PÓŹNYCH
Autor
Robert Kalbarczyk
Strony
77–89
Słowa kluczowe
ziemniak, zmienność, fenologia, okres wegetacyjny, Polska
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Na podstawie zebranych w okresie 24 lat (1972-1995) materiałów Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) scharakteryzowano czasowy i przestrzenny rozkład faz rozwojowych ziemniaków w Polsce dla odmian średnio późnych i późnych. Większą zmiennością w latach 1972-1995, nawet pięciokrotną, odznaczają się okresy fenologiczne ziemniaków niż terminy faz. Okres od sadzenia do zbioru ziemniaków charakteryzuje się w Polsce prawie trzytygodniowym zróżnicowaniem przestrzennym i wykazuje istotną tendencję do wydłużania, warunkowaną głównie wcześniejszymi terminami: sadzenia, wschodów i kwitnienia. Terminy i długości poszczególnych faz rozwojowych mają statystycznie istotny wpływ na występowanie kolejnej fenofazy. Na podstawie wcześniejszych terminów i okresów fenologicznych oraz trendu czasowego można oddzielnie prognozować terminy i długości faz odmian średnio późnych i późnych ziemniaków na terenie całego kraju.
ziemniak bardzo wczesny, metoda produkcji, opłacalność
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Oceniano opłacalność produkcji ziemniaka odmian Aster i Drop na wczesny zbiór, uprawianych metodą tradycyjną i pod osłoną z agrowłókniny. Zastosowano metodę kalkulacji niepełnych. Opłacalność produkcji wyliczono jako stosunek wartości produkcji do kosztów. Koszty produkcji pod agrowłókniną były o 51 do 73% większe od kosztów produkcji metodą tradycyjną. W roku o zimnej wiośnie stosowanie agrowłókniny zwiększało opłacalność produkcji. Wskaźnik opłacalności wynosił od 312 do 581%. W latach o cieplejszej wiośnie opłacalność produkcji pod agrowłókniną była mniejsza niż bez osłony. Bardziej opłacalna była uprawa odmiany Aster.
W przeprowadzonym doświadczeniu określono zasiedlenie grzybami nasion grochu siewnego i łubinu żółtego zebranych z roślin uprawianych w warunkach niedoboru wody i składników mineralnych. Wyniki badań wykazały, że stres wodny spowodował większe zasiedlenie nasion grochu i łubinu żółtego przez grzyby w porównaniu z warunkami kontrolnymi. Obniżoną zdrowotność wykazały także nasiona otrzymane z roślin uprawianych w warunkach zmniejszonego do ¼ optymalnego nawożenia fosforem, potasem i magnezem w porównaniu z pełną dawką tych składników. Stwierdzono, że spośród anatomicznych części nasienia w największym stopniu porażona przez grzyby była okrywa nasienna, w mniejszym stopniu liścienie, a najmniej – oś zarodkowa.
Przedstawiono wyniki uzyskane z trzyletniego doświadczenia polowego, założonego na glebie kompleksu żytniego dobrego. Badania dotyczyły zdolności plonowania pięciu odmian soczewicy oraz zawartości podstawowych związków organicznych i składników mineralnych w nasionach. Najwyższy plon dała odmiana Izka i ród Krak 2. Najwyższą zawartość białka stwierdzono w nasionach odmiany Anita. Odmiana ta, podobnie jak typ kanadyjski, zawierała najwięcej związków bezazotowych wyciągowych. Nasiona odmian Anita i Izka charakteryzowały się najbardziej korzystną zawartością podstawowych makro- i mikropierwiastków. ’Anita’ i ’Izka’, wyhodowane w Akademiach Rolniczych – lubelskiej i krakowskiej, są pierwszymi krajowymi odmianami soczewicy.
DZIAŁANIE SYNTETYCZNYCH AUKSYN NA PLONOWANIE I GOSPODARKĘ MINERALNĄ SOI
Autor
Jerzy Czapla, Anna Nogalska, Lidia Stasiulewicz
Strony
123–131
Słowa kluczowe
soja, plonowanie, gospodarka mineralna, auksyny
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Doświadczenie wazonowe z soją odmiany Warszawska założono na glebie brunatnej właściwej. Soję opryskiwano roztworami auksyn – IBA, NAA i ich mieszanką IBA+NAA (każdy roztwór o stężeniu 20 mg·dm-3), dwukrotnie w sezonie wegetacyjnym, na tle stałego nawożenia NPKMg; obiekt kontrolny opryskiwano wodą destylowaną. Obie auksyny zwiększyły masę nasion soi, przy czym w porównaniu z kontrolą większe przyrosty uzyskano pod wpływem stosowania IBA. Również IBA spowodował około 7% wzrost zawartości azotu w nasionach, co w efekcie zwiększyło pobranie tego składnika o 46,2%. Syntetyczne auksyny korzystnie modyfikowały dystrybucję N, P, K, Na, Ca i Mg w nadziemnych organach soi. Ujawniło się to silniejszym odprowadzeniem szczególnie fosforu i azotu do nasion ze strączyn, liści i łodyg.
W pracy określono wpływ głębokości orki siewnej (30, 20 i 10 cm) oraz sposobu regulacji zachwaszczenia (mechanicznego, chemicznego i mechaniczno-chemicznego) na zimowanie, zachwaszczenie, plonowanie i jakość plonu nasion rzepaku ozimego. Spłycenie głębokości pogorszyło główne cechy jesiennego pokroju rzepaku (średnicę szyjki korzeniowej, liczbę liści w rozecie i ich masę). Rzepak pielęgnowany chemicznie lepiej uformował rozety liściowe od pielęgnowanego mechanicznie. Orka wykonana na głębokość 30 i 20 cm nie różnicowała istotnie plonowania rzepaku ozimego. Rzepak zareagował istotną (9-13%) obniżką plonu dopiero na spłycenie orki do głębokości 10 cm. Najwyżej plonował rzepak pielęgnowany chemicznie. Plonochronny efekt mechaniczno-chemicznego i mechanicznego sposobu regulacji zachwaszczenia był równorzędny.
Celem badań była ocena utrzymywania się życicy trwałej w runi pastwiskowej. Badania przeprowadzono w latach 1994-2000 na czarnej ziemi i glebie torfowo-murszowej w Sosnowicy. Udział życicy trwałej w runi pastwiskowej podlegał zmianom w zależności od kolejności odrostu, uwilgotnienia siedliska oraz przebiegu temperatury w okresie jesienno-zimowym. Największe uszkodzenia życicy i zmniejszenie udziału tego gatunku w runi obserwowano po zimie 1995/1996 i 1996/1997, niezależnie od typu gleby.
ZAKRES ZMIAN ZAWARTOŚCI AZOTU MINERALNEGO W GLEBIE W OKRESIE WEGETACJI ROŚLIN: BOBIK – WSIEWKA – PSZENICA OZIMA
Autor
Bogdan Kulig, Wiesław Szafrański
Strony
157–167
Słowa kluczowe
mineralne formy azotu, zawartość Nmin, człon zmianowania, warstwy gleby
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Badania przeprowadzono w latach 1997-2001 na czarnoziemie zdegradowanym, wytworzonym z lessu. Zawartość N-NO3 i N-NH4 w glebie oznaczono metodą jonometryczną w próbkach świeżych lub po rozmrożeniu. Zawartość formy azotanowej i amonowej azotu zależała od głębokości pobrania prób oraz uprawianych roślin w członie zmianowania. Późną jesienią stwierdzono bardzo wysoką zawartość azotu w warstwie ornej (7,7 mg N-NO3·kg-1 s.m. gleby) oraz najniższą dla poziomu od 60 do 90 cm (4,3 mg·kg-1). Wczesną wiosną najwyższą zawartość azotu azotanowego stwierdzono w próbach gleby pobranych z warstwy najgłębszej. Zawartość azotu amonowego w każdym badanym terminie była najwyższa w glebie pobranej z warstwy ornej. Uprawa rzodkwi oleistej jako wsiewki powodowała istotne obniżenia zawartości N-NO3 (o 19%) w drugiej połowie września w porównaniu ze stanowiskiem po bobiku w siewie czystym. W okresie intensywnego wzrostu roślin pszenicy ozimej zawartość azotu mineralnego, na skutek mineralizacji zaoranej biomasy rzodkwi, była istotnie wyższa w stanowisku po bobiku samokończącym z wsiewką w porównaniu z przedplonem bez wsiewki.
WPŁYW SYSTEMÓW UPRAWY ROLI NA ILOŚĆ I ROZMIESZCZENIE NASION CHWASTÓW W GLEBIE
Autor
Stanisław Dzienia, Jacek Wereszczaka, Eleonora Wrzesińska
Strony
169–175
Słowa kluczowe
systemy uprawy, warstwy gleby, gatunki i nasiona chwastów
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W próbach gleby pobranych z trzech warstw w różnych systemach uprawy roli oznaczono skład gatunkowy, ilość i rozmieszczenie nasion chwastów. Ogółem w badanych warstwach gleby oznaczono nasiona 22 gatunków chwastów. Na obiektach z uprawą bezpłużną i siewem bezpośrednim stwierdzono występowanie nasion chwastów nie notowanych w uprawie płużnej. Zarówno w systemach uprawy, jak i w poszczególnych warstwach gleby największy udział nasion (od 77 do 84%) miały trzy gatunki: Chenopodium album L., Stellaria media Vill. i Viola arvensis Murr. Niezależnie od głębokości warstwy gleby najwięcej nasion ogółem stwierdzono na obiektach z uprawą płużną, nieznacznie mniej – z uprawą bezpłużną, a istotnie mniej – z siewem bezpośrednim. Niezależnie od systemów uprawy najwięcej nasion stwierdzono w wierzchniej warstwie gleby, a istotnie mniej – w warstwach głębszych.