STAN OBECNY ROLNICTWA POLSKIEGO W PORÓWNANIU Z INNYMI KRAJAMI EUROPEJSKIMI
Autor
Andrzej Żurek
Strony
7–18
Słowa kluczowe
Polska, Niemcy, Francja, Dania, rolnictwo
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Polska ma na ogół korzystne warunki do produkcji rolniczej, pomimo przeważających gleb o niskiej i średniej jakości, jak również niewystarczających opadów atmosferycznych i deficytu wody w pewnych rejonach kraju. Poważnym zagrożeniem dla produkcji rolniczej są zaniedbania w ochronie środowiska naturalnego. Z drugiej jednak strony, przeważnie półintensywna produkcja rolnicza oraz korzystne warunki ekologiczne w wielu częściach Polski pozwalają na uzyskiwanie produktów wysokiej jakości. W ostatnich latach osiągnięto zauważalny postęp w ochronie środowiska naturalnego. Polskie gospodarstwa rolne są na ogół mniejsze i mniej produktywne niż gospodarstwa w Niemczech, Francji i Danii. Obserwuje się znaczne różnice pomiędzy poszczególnymi częściami Polski odnośnie wielkości gospodarstw, plonów roślin i produktywności zwierząt gospodarskich. Polska, posiadająca znaczne zasoby siły roboczej w rolnictwie, jest krajem przodującym w produkcji warzyw i wytwarza ich więcej na 1 mieszkańca rocznie niż Niemcy, Francja i Dania, a w produkcji owoców zajmuje drugie miejsce po Francji. Polskie rolnictwo z jego półintensywnym charakterem i niskim zużyciem nawozów mineralnych i innych chemikaliów jest pod wieloma względami bliskie rolnictwu ekologicznemu, a wiele z jego produktów odznacza się wysoką jakością. Stwarza to dobre perspektywy dla eksportu rolniczego, głównie do krajów sąsiednich, takich jak Niemcy, jak również może przyczynić się do rozwoju agroturystyki.
W badaniach przeprowadzonych w latach 1999-2001 oceniano przydatność koniczyny łąkowej do podsiewu łąki górskiej. W tym celu wykorzystano koniczynę odmiany hodowlanej ‘Raba’ i ekotyp pochodzący z rejonu podgórskiego. Przygotowując łąkę do podsiewu ruń uszkodzono w 30-40 % za pomocą ciężkiej brony ciągnikowej i glebogryzarki. Ekotyp koniczyny znacznie lepiej zaadaptował się w runi łąkowej niż odmiana hodowlana. Jego udział w plonie był ponad 2-krotnie większy niż odmiany ‘Raba’. Obecność koniczyn w runi łąkowej szczególnie korzystnie zaznaczyła się w drugim i trzecim roku badań. W przedstawionych latach obiekty podsiane tą rośliną, przy nawożeniu 30 kg N·ha-1, plonowały na zbliżonym poziomie jak ruń naturalna nawożona 100 kg N·ha-1. Masa roślinna z obecnością koniczyn charakteryzowała się ponadto wyższą strawnością suchej masy. Średnio na 10 % udziału koniczyn w plonie strawność suchej masy wzrastała o 1 %.
Celem badań było określenie wybranych właściwości enzymatycznych (amylolitycznych, celulolitycznych, chitynolitycznych, pektynolitycznych, proteolitycznych) i zdolności rozpuszczania Ca3(PO4)2 promieniowców z rodzaju Streptomyces wyizolowanych z gleby i ryzosfery ziemniaka. Na podstawie wielkości stref hydrolizy badanych substratów będących następstwem reakcji enzymatycznych stwierdzono, że testowane szczepy Streptomyces wykazały się wysoką aktywnością enzymatyczną. Najwięcej szczepów wykorzystywało jako źródło węgla skrobię, a następnie celulozę (na podłożu CMC-Na) i żelatynę. Najmniej izolatów korzystało z pektyn na podłożu o pH 5,2 oraz z celulozy w formie sproszkowanej. Wytwarzanie chitynaz u wszystkich badanych promieniowców było dość powszechne (75 %), podobnie jak zdolność rozpuszczania Ca3(PO4)2 (70 % szczepów).
Przedmiotem badań wykonanych w Stacji Badawczej ATR w Mochełku w latach 1998-2000 były odmiany łubinu białego – tradycyjna ‘Bardo’ i samokończąca ‘Katon’. Odmiana ‘Bardo’ plonowała istotnie wyżej od odmiany ‘Katon’. Mocznik zastosowany z siarczanem Mg (B) nie wpłynął na istotny wzrost plonu nasion żadnej z badanych odmian. Dodanie do mocznika i siarczanu Mg Ekolistu (C) wpłynęło na istotny wzrost plonu nasion tylko odmiany ‘Bardo’. Wyłącznie chemiczna ochrona roślin (E) pozwoliła na uzyskanie istotnie najwyższego plonu nasion odmiany ‘Katon’. Zabiegi nawozowo-ochronne nie wpłynęły istotnie na zawartość białka w nasionach ani na ich żywotność.
ROLNICZE I PRZYRODNICZE ASPEKTY UPRAWY ZIEMNIAKA NA TERENIE DOŁÓW JASIELSKO-SANOCKICH
Autor
Elżbieta Boligłowa, Kazimierz Klima
Strony
49–57
Słowa kluczowe
Doły Jasielsko-Sanockie, ziemniak, plonowanie, warunki przyrodnicze, struktura zasiewów
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Publikacja obejmuje analizę plonowania, udziału ziemniaka w strukturze zasiewów oraz warunków przyrodniczych w trzech grupach gmin położonych na terenie Dołów Jasielsko-Sanockich. W wyniku badań stwierdzono, że analizowany obszar ma korzystne warunki do produkcji rolnej, w tym do uprawy i plonowania ziemniaka. Przeciętny plon bulw wynosił 18,1 t·ha-1 i był o 1,7 t·ha-1 większy od średniego w kraju. Również udział ziemniaka w strukturze zasiewów, który osiągnął wartość 17,7 %, był o 5,9 % większy od średniej krajowej. Analiza regresji wykazała, że zarówno areał uprawy, jak i wielkość plonu były dodatnio skorelowane z warunkami przyrodniczymi i obsadą trzody chlewnej i bydła.
W doświadczeniach przeprowadzonych w czterech Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian COBORU oceniano plonowanie, zawartość i plony białka, stabilność plonowania i reakcję na warunki wilgotnościowe 10 odmian reprezentujących różne typy morfologiczne i użytkowe grochu siewnego. Doświadczenia prowadzono w latach 1996-2000, na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Plony odmian ogólnoużytkowych – ‘Agra’, ‘Rola’, ‘Piast’, ‘Set’ i ‘Tambo’ nie różniły się istotnie. Przy niedoborze opadów odmiany wąsolistne – ‘Piast’ i ‘Agra’ wykazywały tendencję do wydawania wyższych plonów nasion i białka niż odmiany pozostałe. Odmiany pastewne nasienne – ‘Wiato’ i ‘Idol’ plonowały na poziomie odmian ogólnoużytkowych, ale cechowała je niższa od innych odmian stabilność plonowania. Odmiany pastewne nasienno-zielonkowe (‘Kormoran’, ‘Kier’, ‘Roch’) wyróżniały się wyższą od pozostałych odmian stabilnością plonowania.
NIEDOBORY I NADMIARY OPADÓW A PRODUKCYJNOŚĆ PSZENICY OZIMEJ
Autor
Lucjan Kaczyński, Ludwika Martyniak
Strony
73–79
Słowa kluczowe
opady, klimat, pszenica ozima, produkcyjność
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Ocenę plonowania pszenicy ozimej wykonano w oparciu o trzydziestoletnie wyniki doświadczenia odmianowego przeprowadzonego w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian Seroczyn (szerokość geograficzna?= 52o 00’, długość geograficzna = 21o 56’) w latach 1970-2000. Podstawową jednostką analityczną był średni plon z wszystkich badanych odmian. Obserwacje klimatologiczne okresu badań pochodziły z tej samej miejscowości, w której było prowadzone doświadczenie. Analiza czynnika opadowego i energetycznego, jakim jest ewapotranspiracja potencjalna roślin, wykazała dużą ich zmienność w latach badań. Na zmienność plonu ziarna pszenicy ozimej dominujący wpływ mają ekstrema pogodowe, powodujące stresowe warunki w określonych fazach rozwoju roślin, w efekcie czego ograniczają ich potencjał plonotwórczy. Główną przyczyną spadku plonów są zarówno niedobory wodne powodowane długimi okresami bezopadowymi (ciągi około 20-dniowe), jak i silne opady dobowe (ponad 20 mm) lub opady typu burzowego występujące w końcowym okresie wegetacji.
WPŁYW WYBRANYCH REGULATORÓW WZROSTU I EKOLISTU NA SKŁAD CHEMICZNY, ŻYWOTNOŚĆ I WIGOR NASION ŁUBINU ŻÓŁTEGO (Lupinus luteus L.)
Autor
Magdalena Borowska, Janusz Prusiński
Strony
81–97
Słowa kluczowe
łubin żółty, regulatory wzrostu, Ekolist, skład chemiczny, żywotność i wigor nasion
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Przedmiotem doświadczenia polowego wykonanego latach 1997-1999 w Stacji Badawczej ATR w Mochełku był łubin żółty odmiany ‘Teo’. Wzrastające dawki cytokininy sprzyjały gromadzeniu białka w nasionach łubinu, a auksyny – zmniejszaniu jego zawartości. Wpływ zastosowanych regulatorów i/lub ich mieszanin na zawartość tłuszczu był nieznaczny i zmienny w latach. Zawartość włókna surowego ulegała zmniejszeniu po zastosowaniu wzrastających dawek gibereliny i auksyny z gibereliną oraz mieszaniny trzech regulatorów wzrostu, po zastosowaniu której obserwowano także obniżanie zawartości popiołu i zwiększenie zawartości P, K, Mg i Ca. Wpływ Ekolistu na skład chemiczny i żywotność nasion był mniejszy niż badanych regulatorów wzrostu.
WPŁYW WARUNKÓW POGODOWYCH NA ROZWÓJ I DOJRZEWANIE ODMIAN KUKURYDZY O RÓŻNEJ WCZESNOŚCI
Autor
Andrzej Kruczek
Strony
99–109
Słowa kluczowe
kukurydza, temperatura, opady, współczynnik Sielaninowa, wilgotność ziarna, fazy rozwojowe
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Decydujący wpływ na zawartość wody w ziarnie kukurydzy w czasie zbioru, bez względu na wczesność odmiany, wywiera przebieg pogody w czasie wegetacji, zwłaszcza w lipcu i sierpniu. Dotyczyło to zwłaszcza badanych odmian: wczesnej i średnio wczesnej. Zawartość wody w ziarnie odmiany średnio późnej zależała natomiast od układu temperatur i sumy opadów w ciągu całego okresu wegetacji. Długość okresu wegetacji odmian: wczesnej i średnio wczesnej uzależniona była od temperatury i opadów w całym okresie wzrostu i rozwoju kukurydzy. Największy wpływ na długość okresu wegetacji wywiera jednak przebieg pogody w miesiącach letnich, tzn. w lipcu i sierpniu. Dotyczy to zwłaszcza sumy opadów w tych miesiącach. Ma ona wpływ również na długość wegetacji odmiany średnio późnej.
WPŁYW ZRÓŻNICOWANYCH PRZEDPLONÓW NA ZDROWOTNOŚĆ PODSTAWY ŹDŹBŁA PSZENICY OZIMEJ UPRAWIANEJ NA GLEBIE DOBREGO KOMPLEKSU PSZENNEGO
Autor
Grzegorz Lemańczyk
Strony
111–119
Słowa kluczowe
przedplon, grzyby, stan zdrowotny, podstawa źdźbła, mieszanki, pszenica ozima
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W latach 1997-1999 badano zdrowotność źdźbeł pszenicy ozimej uprawianej po zbożach jarych w czystych siewach, ich mieszankach oraz ich mieszankach z grochem. Przedplon w największym stopniu wpłynął na porażenie przez Gaeumannomyces graminis, a następnie Fusarium spp. Najmniej porażonych roślin przez G. graminis stwierdzono po owsie i owsie z grochem. Najsłabsze porażenie przez Fusarium spp. obserwowano po owsie z jęczmieniem, najsilniejsze po pszenżycie. Spośród patogenów zasiedlających podstawę źdźbła pszenicy dominowały Fusarium spp., zwłaszcza F. avenaceum.
W latach 1995-1997 prowadzono dwuczynnikowe doświadczenie, którego celem było określenie: czy i w jakim stopniu nawożenie magnezem wpływa na wartość przetwórczą bulw ziemniaka odmiany ‘Mila’ bezpośrednio po uzyskaniu ich pełnej dojrzałości oraz w jakim stopniu zastosowane dawki Mg modyfikują tę wartość w wyniku ich przechowywania przez okres jesienno-zimowy. Czynniki doświadczenia to: termin oceny (po zbiorach i po 6 miesiącach przechowywania) oraz 5 poziomów nawożenia magnezem (9, 21, 30, 42, 51 kg Mg·ha-1) na tle stałego nawożenia azotem, fosforem i potasem. W doświadczeniu oznaczono wybrane cechy jakościowe (suchą masę, skrobię, cukry redukujące) oraz przeprowadzono ocenę jakości frytek i czipsów. Najwyższą ocenę jakości uzyskały frytki i czipsy wyprodukowane z bulw ziemniaków nawożonych dawką 51 kg Mg·ha-1. Przechowywanie w sposób istotny obniżyło przydatność bulw do obróbki termicznej.
Badania przeprowadzono w 1997 i 1999 roku w RZD AR w Swojcu pod Wrocławiem. Celem pracy była ocena wpływu uproszczenia uprawowego – siewu bezpośredniego – przy dwóch poziomach nawożenia azotem na stopień porażenia pszenicy jarej przez grzyby patogeniczne powodujące choroby podsuszkowe. Główną przyczyną chorób podstawy źdźbła pszenicy były grzyby z rodzaju Fusarium, szczególnie F. culmorum i F. avenaceum oraz Rhizoctonia cerealis i Bipolaris sorokiniana. Uproszczenia uprawowe nie miały wpływu na stopień porażenia roślin. Jednak niższy poziom nawożenia azotem (100 kg N·ha-1), sprzyjał rozwojowi grzybów z rodzaju Fusarium. Ponadto, przy takiej dawce azotu stwierdzono znaczny wzrost liczebności F. culmorum, a przy 200 kg N·ha-1 liczniej izolowany był F. avenaceum.
POTENCJAŁ ALLELOPATYCZNY WYCIĄGÓW WODNYCH Z FACELII BŁĘKITNEJ (Phacelia tanacetifolia Bantham) I GORCZYCY BIAŁEJ (Sinapis alba L.) W STOSUNKU DO SIEWEK ZBÓŻ
Autor
Stanisław Dzienia, Eleonora Wrzesińska
Strony
139–143
Słowa kluczowe
allelopatia, wyciągi wodne, zboża, energia kiełkowania, długość siewek
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W doświadczeniu laboratoryjnym badano wpływ rodzajów wyciągów wodnych z facelii błękitnej (1) i gorczycy białej (2) o zróżnicowanym stężeniu: A – 0 (kombinacja kontrolna), B – 0,1 %, C – 1,0 %, D – 10,0 % na energię kiełkowania i długość siewek zbóż. Uzyskane wyniki wykazały, że rodzaj wyciągu wodnego w większym stopniu różnicował długość siewek zbóż niż energię kiełkowania. Zastosowane wyciągi wodne oddziaływały głównie inhibicyjnie na poszczególne testowane gatunki. Pszenica ozima wykazała najmniejsze różnice pod względem energii kiełkowania, największe natomiast – w długości siewek; owies najsilniej reagował na wysokie stężenia.