Na światowym rynku podstawową grupę roślin pod względem produkcji, jak i powierzchni upraw stanowią zboża oraz rośliny oleiste. Produkcja tych obu grup w ostatnich czterech dekadach mocno się rozwija i jak pokazują prognozy nadal się będzie rozwijać. Rozwój produkcji zbóż i roślin oleistych jest wynikiem ciągle rosnącego popytu spożywczego na produkty przerobu tych dwóch grup roślin, jak również mocno rozwijającego się w ostatnich latach popytu niespożywczego. Zwiększenie produkcji roślinnej może odbywać się przez wzrost plonów lub zwiększenie powierzchni upraw albo przy jednoczesnym wpływie obu tych czynników. Rozszerzenie powierzchni upraw jest związane z problemem ograniczonych zasobów ziemi. Ciągle rosnący popyt na produkty zbożowe i oleiste oraz ograniczoność zasobów ziemi mogą powodować konkurencję powierzchniową między tymi dwoma grupami roślin. W pracy podjęto badania mające na celu stwierdzić, czy taka konkurencja ma miejsce.
DYWERSYFIKACJA ROLNICTWA NA PRZYKŁADZIE DZIAŁALNOSCI AGROTURYSTYCZNEJ
Autor
Agnieszka Brelik
Strony
19–27
Słowa kluczowe
rozwój wielofunkcyjny, motywacja, dochód, turystyka wiejska
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Charakterystyczną cechą zachowań ludzkich jest ich polimotywacyjność, co oznacza, ze człowiek podejmując zamierzone działanie kieruje się więcej niż jednym motywem. Decydując się na prowadzenie działalności gospodarczej kierujemy się również wieloma motywami. W pracy została podjęta analiza działalności gospodarstw agroturystycznych, ze szczególnym uwzględnieniem motywacji i dochodowości badanych gospodarstw. Ze względu na to, iż motywy podejmowania działalności gospodarczej w turystyce są podobne w wielu krajach, badania przeprowadzone przez autorkę pozwoliły na wyodrębnienie trzech podstawowych motywów podejmowania działalności agroturystycznej badanych gospodarstw w województwie zachodniopomorskim. Istotnym celem badań było poznanie zależności między motywami podejmowanych działalności a źródłem dochodów w gospodarstwie, wiekiem i wykształceniem respondentów. Określono również stopień rentowności gospodarstw w wyniku podjętej działalności agroturystycznej, szanse i bariery ich rozwoju. Materiały źródłowe o charakterze pierwotnym zebrano od osób prowadzących gospodarstwa rolne na obszarach wiejskich województwa zachodniopomorskiego, które przeprowadzono w pierwszym kwartale 2011 roku, na stu losowo wybranych gospodarstwach. Metodą pomiaru była metoda ankietowa, narzędziem badawczym kwestionariusz ankiety.
OBLIGACJE KOMUNALNE JAKO NARZĘDZIE FINANSOWANIA INWESTYCJI SAMORZĄDÓW LOKALNYCH NA OBSZARACH WIEJSKICH W POLSCE
Autor
Alina Daniłowska
Strony
29–39
Słowa kluczowe
emisja obligacji, gmina wiejska, wydatki samorządu terytorialnego, infrastruktura
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Celem opracowania jest ocena roli obligacji komunalnych w finansowaniu wydatków inwestycyjnych gminnych samorządów lokalnych na obszarach wiejskich w Polsce. W artykule zostały zaprezentowane aspekty teoretyczne obligacji komunalnej oraz wyniki analizy danych empirycznych. Przeprowadzone badanie wykazało, że rynek obligacji komunalnych w Polsce rozwija się bardzo szybko, a szczególnie wysoki wzrost odnotowano w 2009 i 2010 roku. Cechami charakterystycznymi emisji obligacji komunalnych w Polsce są: ich niepubliczny charakter, niska przeciętna wartość emisji i znacząca rola banków jako organizatorów emisji i ich nabywców. W latach 2005–2009 gminy wiejskie stosowały emisje obligacji jako źródło finansowania inwestycji, ale ich rola była bardzo mała w porównaniu z innymi jednostkami samorządu terytorialnego. Wysoka dynamika wartości emisji obligacji jest pozytywnym sygnałem. Ściślejsza współpraca między gminami wiejskimi w zakresie inwestycji infrastrukturalnych i wspólne emisje obligacji pozwoliłyby na wykorzystanie zalet tego narzędzia szczególnie wobec możliwości wykorzystania funduszy unijnych.
INTEGRACJA Z EUROPEJSKIM SYSTEMEM FINANSOWYM A ZMIANY KONCENTRACJI SEKTORA UBEZPIECZEŃ MAJĄTKOWYCH W POLSCE
Autor
Sylwester Kozak
Strony
41–53
Słowa kluczowe
system finansowy, ubezpieczenia majątkowe, koncentracja rynku, integracja finansowa, UE
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Integracja polskiego systemu finansowego z europejskimi rynkami finansowymi nie ograniczała się wyłącznie do zwiększania zaangażowanego kapitału zagranicznego, ale oddziaływała na sposób jego funkcjonowania, w szczególności na strukturę rynku i poziom panującej na nim konkurencji. W przypadku sektora ubezpieczeń majątkowych, w tym czasie zwiększył się udział inwestorów zagranicznych w kapitałach podstawowych firm ubezpieczeniowych, a także ich całkowity udział kontrolowanych przez nich zakładów w składce sektora. Przyczyniło się to do obniżenia koncentracji rynku ubezpieczeniowego, co sprzyja poprawie konkurencji. Badania prowadzone na danych panelowych z 35 firm oraz danych z sektora ubezpieczeń majątkowych i makroekonomicznych za lata 2002–2009 wskazują, że na obniżenie się koncentracji rynku wpływ miały m.in. wzrost inwestycji zagranicznych w kapitały firm ubezpieczeniowych, wzrost średniej wielkości firm, wzrost udziału sprzedaży poprzez placówki banków i innych instytucji finansowych oraz zmiana systemu sprzedaży polegająca na ograniczeniu udziału bezpośredniej sprzedaży przez placówki własne zakładów. Ponadto stwierdzono, że na taki kierunek zmian koncentracji pozytywny wpływ ma otoczenie gospodarcze charakteryzujące się niższym poziomem inflacji.
DYWERSYFIKACJA EKSPORTU A WZROST GOSPODARCZY W KRAJACH CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ
Autor
Piotr Misztal
Strony
55–64
Słowa kluczowe
dywersyfikacja eksportu, koncentracja eksportu, wzrost gospodarczy
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Podstawowym celem artykułu jest analiza związków między dywersyfikacją eksportu i wzrostem gospodarczym w Unii Europejskiej w okresie 1995–2009. Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza część dotyczy analizy teoretycznej w zakresie współzależności między stopniem dywersyfikacji (koncentracji) eksportu i wzrostem gospodarczym z uwzględnieniem głównych czynników determinujących te zależności. W następnej części artykułu zbadano związek między stopniem koncentracji eksportu i wzrostem gospodarczym w krajach członkowskich Unii Europejskiej za pomocą modelu wektorowej autoregresji (VAR). Dokonano oszacowania współczynników elastyczności PKB per capita na zmiany koncentracji eksportu na podstawie funkcji odpowiedzi impulsowych. Następnie przeprowadzono dekompozycję wariancji w celu oszacowania wpływu zmian PKB per capita i stopnia koncentracji eksportu na zmienność PKB na mieszkańca w UE.
FUNKCJE HANDLU DETALICZNEGO W OBSZARACH PRZYGRANICZNYCH POLSKI – ASPEKTY TEORETYCZNE
Autor
Halina Powęska
Strony
65–74
Słowa kluczowe
funkcje handlu detalicznego w obszarach przygranicznych, handel detaliczny, usługowa teoria handlu, funkcjonalna teoria handlu
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Funkcjonowanie handlu detalicznego w obszarach przygranicznych Polski w latach 90. XX wieku i w pierwszej dekadzie XXI wieku było w znacznej mierze zdeterminowane przez przyjazdy do Polski obywateli sąsiadujących krajów w celu dokonania zakupów. Wykorzystując multifunkcjonalny model funkcji handlu detalicznego oraz usługową i funkcjonalną teorię handlu, wskazano, że do podstawowych funkcji pełnionych przez handel detaliczny w obszarach przygranicznych należą działania o charakterze ekonomicznym. Bardzo ważne znaczenie mają także funkcje społeczne handlu, w tym funkcja integratora życia społeczności transgranicznych, której efektem jest niwelowanie różnic kulturowych oraz tworzenie atmosfery współpracy w zróżnicowanych kulturowo obszarach. Istotne dla obszarów przygranicznych są funkcje rozwoju lokalnego, które przyczyniają się do wzrostu konkurencyjności miast przygranicznych, powstania nowych miejsc pracy i poprawy warunków i poziomu życia mieszkańców.
OCENA EFEKTYWNOŚCI STRATEGII PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTW GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ
Autor
Beata Szczecińska
Strony
75–81
Słowa kluczowe
płynność finansowa, efektywność, zysk rezydualny
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W opracowaniu zaprezentowano wyniki analizy strategii płynności finansowej dwóch przedsiębiorstw gospodarki żywnościowej. Wykorzystano w tym celu metodę analizy wskaźnikowej oraz kalkulację zysku rezydualnego. Badania obejmowały okres pięciu lat 2005–2009. Analizowane przedsiębiorstwa różniły się między sobą ze względu na stosowaną strategię płynności finansowej. Skalkulowany zysk rezydualny obu przedsiębiorstw był nieujemny, co świadczy, że stosowane przez zarządzających strategie płynności poprawiają wartość tych przedsiębiorstw.
BADANIE WSPARCIA POLITYKI ROLNEJ – DOŚWIADCZENIA Z REALIZACJI PROJEKTU CAP-IRE
Autor
Davide Viaggi
Strony
83–94
Słowa kluczowe
wspólna polityka rolna, ocena wspólnej polityki rolnej, projekt CAP-IRE
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Wspólna polityka rolna jest jedną z głównych polityk UE i dominującą pozycją we wspólnotowym budżecie. Z powodu swojego znaczenia jak też zachodzących zmian jest ona od pewnego czasu obszarem zainteresowań licznych badań ekonomicznych. Głównym celem opracowania jest prezentacja wybranych wyników projektu CAP-IRE w zakresie perspektyw wspólnej polityki rolnej. Po przedstawieniu aktualnych trendów i możliwych kierunków rozwoju wspólnej polityki rolnej zaprezentowano strukturę, metody i organizację projektu CAP-IRE. Wybrane wyniki zostały przedstawione przez odniesienie się do dwóch najistotniejszych kwestii, tj. obecnie istniejących mechanizmów i możliwych do wdrożenia innowacji. Opracowanie kończy się dyskusją nad silnymi i słabymi stronami zastosowanego podejścia i identyfikacją głównych potrzeb badawczych na przyszłość.
MODELE KLASYFIKACJI WZORCOWEJ W PREDYKCJI UPADŁOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW
Autor
Adam Waszkowski
Strony
95–106
Słowa kluczowe
prognozowanie upadłości, modele klasyfikacji, analiza dyskryminacyjna, model logitowy
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy dokonano próby stworzenia modeli klasyfikacji wzorcowej, które umożliwiałyby przewidywanie upadłości przedsiębiorstw. Przedstawiono ekonomiczne aspekty bankructwa jednostek gospodarczych oraz jego przyczyny. Uwagę poświęcono metodom predykcji upadłości ze szczególnym uwzględnieniem analizy dyskryminacyjnej oraz modeli logitowych. Dokonano przeglądu literatury w zakresie istniejących modeli wczesnego ostrzegania. Punkt poświęcony badaniom własnym zawiera opis oraz wyniki estymacji oryginalnych modeli predykcji bankructwa. Zweryfikowano również otrzymane systemy wczesnego ostrzegania w próbie walidacyjnej.
OSZACOWANIE EKONOMICZNYCH EFEKTÓW INNOWACJI W AUTOMATYCZNE SYSTEMY DOJU W REGIONIE PODLASKIM (POLSKA) Z ZASTOSOWANIEM PODEJŚCIA REAL OPTION
Autor
Fabio Bartolini, Łukasz Cygański, Matteo Floridi, Edward Majewski, Davide Viaggi, Adam Wąs
Strony
107–120
Słowa kluczowe
real options, roboty do doju krów, gospodarstwa mleczne, niepewność
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W sektorze mlecznym w regionie podlaskim, które jest liderem w produkcji i w przetwórstwie mleka w Polsce, obserwuje się silne procesy koncentracji. Powiększanie stad krów mlecznych w wielu gospodarstwach wywołuje wśród rolników zainteresowanie wprowadzeniem innowacyjnych, automatycznych systemów doju krów (AMS). W artykule przedstawiono wyniki oszacowania korzyści finansowych z tytułu zróżnicowania decyzji inwestycyjnych w czasie. Do rozważań wybrano dominujące w regionie typy gospodarstw mlecznych. Zastosowany model gospodarstwa jest oparty na podejściu real option. W modelu przyjęto nieodwracalność inwestycji, stochastyczne kształtowanie się płatności bezpośrednich, cen mleka i kosztów robocizny. W badaniach założono różne poziomy wsparcia inwestycji z Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Analiza wyników prowadzi do konkluzji, że odłożenie inwestycji w AMS w czasie, w warunkach reformowanej WPR, byłoby korzystniejszą strategią w porównaniu do inwestycji w 1. roku okresu modelowania. Jednakże korzyści z przesunięcia inwestycji na bardziej odległy termin maleją wraz ze wzrostem wielkości gospodarstw i zwiększaniem nakładów pracy najemnej.
Głównym celem badań, których wyniki prezentowane są w niniejszym opracowaniu było poznanie i dokonanie oceny wpływu aktywności zawodowej na uczestnictwo w turystyce osób niepełnosprawnych, zamieszkałych na terenach Wschodniej Polski. Badania empiryczne z wykorzystaniem metody sondażu diagnostycznego przeprowadzono w latach 2005–2007 na terenie województw podlaskiego, lubelskiego oraz podkarpackiego. Dokonano analizy porównawczej uczestnictwa w turystyce i rekreacji dwóch grup osób niepełnosprawnych – aktywnych zawodowo i biernych zawodowo. Uwzględniono częstotliwość wyjazdów turystycznych, preferowane formy turystyki, przesłanki oraz bariery uczestnictwa w aktywności turystyczno-rekreacyjnej. Badania wykazały, iż aktywność zawodowa stanowi istotną determinantę uczestnictwa w turystyce osób niepełnosprawnych. Przeprowadzone z inicjatywy Instytutu Turystyki i Rekreacji Państwowej Szkoły Wyższej w Białej Podlaskiej badania stanowią wkład do badań nad determinantami aktywności turystycznej i rekreacyjnej osób niepełnosprawnych w Polsce.