USZKODZENIA POWODOWANE PRZEZ Ostrinia nubilalis HBN. NA KUKURYDZY PASTEWNEJ (Zea mays L.), KUKURYDZY CUKROWEJ (Zea mays VAR. saccharata (STURTEV.) L.H. BAILEY) ORAZ SORGO CUKROWEGO (Sorghum bicolor (L.) MOENCH) W OKOLICA
Autor
Paweł K. Bereś
Strony
3–16
Słowa kluczowe
kukurydza, omacnica prosowianka, rośliny żywicielskie, sorgo, szkodliwość
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Badaniami objęto wybrane rośliny żywicielskie dla omacnicy prosowianki (Ostrinia nubilalis Hbn.): kukurydzę pastewną odmiany Wilga, kukurydzę cukrową odmiany Candle oraz sorgo cukrowe odmiany Sucrosorgo 506. Obserwacje nad rodzajem uszkodzeń roślin powodowanych przez gąsienice wykonano w latach 2008-2010 w południowo-wschodniej Polsce w Terliczce koło Rzeszowa (50°06’ N; 22°05’ E). W latach badań szkodliwość O. nubilalis była zróżnicowana, na co duży wpływ miały warunki meteorologiczne oraz gatunek rośliny objętej badaniami. Najwyższą szkodliwość gąsienic ECB w analizowanym trzyleciu odnotowano dla kukurydzy cukrowej; uszkodziły one od 89,5 do 93,0% roślin oraz od 53,5 do 76,0% kolb. Mniejszą szkodliwość omacnicy prosowianki stwierdzono na kukurydzy pastewnej; gąsienice uszkodziły od 58,0 do 80,2% roślin oraz od 29,5 do 42,2% kolb. Najmniej zasiedlanym i uszkadzanym przez O. nubilalis gatunkiem było sorgo, u którego gąsienice uszkodziły od 3,0 do 16,2% roślin. Spośród analizowanych uszkodzeń roślin najpowszechniej spotykanymi były złomy łodyg. Najwięcej tego typu uszkodzeń stwierdzono u kukurydzy cukrowej (od 34,7 do 66,7%), nieznacznie mniej u kukurydzy pastewnej (od 29,7 do 52,5%), natomiast tylko sporadycznie u sorgo (od 0,7 do 1,5%). Rodzaj uszkodzeń roślin kukurydzy oraz sorgo powodowanych przez gąsienice ECB zależał w dużej mierze od ich liczebności. Najwięcej gąsienic stwierdzano w roślinach kukurydzy cukrowej, natomiast tylko pojedyncze osobniki występowały w roślinach sorgo.
Celem badań było określenie wpływu stosowania różnych sposobów przedsiewnej uprawy roli i nawożenia słomą na plon ziarna zbóż w zmianowaniu, wybrane wskaźniki architektury łanu: wskaźnik powierzchni liści (LAI) i kąt ich nachylenia (MTA), MTZ oraz właściwości fizyczne gleby. W pracy przedstawiono wyniki badań polowych przeprowadzonych w latach 2000-2002 na polach Stacji Doświadczalnej IUNG w Jelczu-Laskowicach na glebie płowej wytworzonej z piasku gliniastego mocnego. Najwyższe plony badanych gatunków zbóż uzyskano po zastosowaniu uprawy tradycyjnej w wariancie bez nawożenia słomą. Pozostawienie słomy w postaci sieczki na polu powodowało obniżkę plonów zbóż we wszystkich latach badań. Nie wykazano istotnego wpływu uprawy roli na masę 1000 ziaren zbóż. Zróżnicowane systemy uprawy roli oraz nawożenie słomą wpływały istotnie na wskaźnik powierzchni liści (LAI) u owsa i ustawienia liści (MTA) pszenicy ozimej. Sposób nawożenia słomą również w niewielkim stopniu różnicował tę cechę. Średnia wilgotność gleby w okresie badań była najwyższa w obiekcie z uprawą zerową, a najmniejsza w uprawie tradycyjnej. Testowane techniki uprawy roli oraz sposoby nawożenia słomą nie miały istotnego wpływu na stan gęstości gleby. Średnia zwięzłość gleby była najmniejsza w uprawie tradycyjnej i zwiększała się wraz ze spłycaniem warstwy ornej gleby.
OCENA WPŁYWU DYNAMIKI WZROSTU NA PRODUKTYWNOŚĆ NASIENNĄ RUTWICY WSCHODNIEJ (Galega orientalis LAM.) W OPARCIU O ŚCIEŻKI WRIGHTA
Autor
Antoni Bombik, Janusz Deska, Małgorzata Wyrzykowska
Strony
31–44
Słowa kluczowe
analiza ścieżkowa, dynamika wzrostu, komponenty plonu nasion, rutwica wschodnia
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy opisano możliwość praktycznego zastosowania metody analizy ścieżek Wrighta do oceny wpływu dynamiki wzrostu roślin rutwicy wschodniej (Galega orientalis Lam.) na wybrane komponenty plonu nasion: długość pędów, długość grona oraz produktywnej części grona, liczbę i masę strąków na pędzie, liczbę i masę nasion oraz masę strąków i masę tysiąca nasion. Przy ocenie dynamiki wzrostu określono tygodniowe przyrosty pędów roślin na tle warunków hydrotermicznych. Do oceny wpływu dynamiki wzrostu na komponenty plonu zastosowano korelację prostą i metodę ścieżek Wrighta. Zastosowanie metody ścieżek Wrighta umożliwiało ocenę wpływu poszczególnych faz wzrostu roślin na wzrost w kolejnych fazach, co jest niemożliwe przy zastosowaniu wyłącznie prostych korelacji. Tempo wzrostu pędów rutwicy wschodniej istotnie determinowało obsadę strąków na produktywnej części grona (58,6%), obsadę strąków na całkowitej długości grona (48,9%) oraz liczbę strąków na pędzie (41,5%). Na oceniane komponenty plonu nasion pozytywnie wpływał dynamiczny wzrost roślin w początkowym okresie rozwoju, natomiast wzrost roślin w jego końcowym okresie (początek lipca) oddziaływał negatywnie. Przyrosty długości pędów w czerwcu wpływały na strukturę plonu jedynie w nieznacznym stopniu.
NAWOŻENIE AZOTEM A PLON I JAKOŚĆ BROWARNA JĘCZMIENIA JAREGO ODMIANY PRESTIGE
Autor
Bogdan Dubis, Piotr Hulanicki, Anna Hłasko-Nasalska
Strony
45–56
Słowa kluczowe
β-glukany, białko rozpuszczalne, brzeczka, celność ziarna, liczba Kolbacha, słód
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Celem badań było szczegółowe skwantyfikowanie wpływu zróżnicowanego poziomu i terminu aplikacji azotu na plon i wartość browarną ziarna jęczmienia jarego odmiany Prestige. Źródłem wyników był eksperyment polowy przeprowadzony w latach 2003-2005. W doświadczeniu prowadzonym metodą split-plot, w 4 replikacjach, testowano 8 kombinacji nawozowych (0; 20; 40; 40 (20 + 20); 60; 60 (40 + 20); 80; 80 (60 + 20) kg N·ha-1). Stwierdzono, że na glebie kompleksu pszennego dobrego przy zawartości Nmin. = 55-77 kg·ha-1 w warstwie 0-90 cm wiosną uzyskuje się wysokie plony ziarna już przy nawożeniu 40-60 kg N·ha-1. Wyraźnie większą produkcyjność tych dawek osiąga się w przypadku ich podziału na dwie części – przedsiewną oraz zastosowaną w stadium 23 BBCH. Surowiec odmiany browarnej (Prestige) zebrany w różnych warunkach przyrodniczych (rok o przeciętnej sumie opadów i rok wilgotny) i nawozowych (dawki N od 20 do 80 kg N·ha-1) charakteryzuje się małym zróżnicowaniem wartości głównych wskaźników jakościowych ziarna, słodu i brzeczki oraz kompleksowym wskaźnikiem Q według EBC.
ODPORNOŚĆ ŁODYG TRADYCYJNEJ I SAMOKOŃCZĄCEJ ODMIANY BOBIKU (Vicia faba SPP. minor) NA ZGINANIE CZ. II. WPŁYW CECH ANATOMICZNYCH ŁODYG
Autor
Andrzej Dziamski, Janusz Prusiński
Strony
57–64
Słowa kluczowe
bobik, cechy anatomiczne łodygi, typ odmiany, wytrzymałość łodyg na zginanie
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Analizę cech anatomicznych łodyg bobiku odmian: tradycyjnej Neptun i samokończącej Granit wykonano w dwóch fazach dojrzałości nasion – fizjologicznej i technicznej na odcinkach o długości 40 mm pobranych z międzywęźla tuż pod pierwszymi strąkami. Badane odmiany bobiku różniły się istotnie pod względem 8 z 15 badanych cech anatomicznych łodyg. Łodyga odmiany Neptun charakteryzowała się większą szerokością sklerenchymy oraz grubością i szerokością jej komórek, a także szerokością łyka i drewna. U odmiany Granit stwierdzono natomiast istotnie większą grubość warstwy miękiszowej i komórek drewna, a także większy udział tkanek w łodydze. Dojrzewaniu roślin towarzyszyło istotne zmniejszanie szerokości komórek skórki, grubości warstwy miękiszowej oraz grubości komórek sklerenchymy i łyka. Tylko 6 cech morfologicznych roślin było istotnie skorelowanych z budową anatomiczną łodyg bobiku, należały do nich: wysokość roślin i wysokość osadzenia pierwszego strąka, długość owocostanu, grubość ściany łodygi i jej średnica wewnętrzna oraz sucha masa rośliny bobiku. Istotne ujemne korelacje między cechami anatomicznymi łodygi a jej wytrzymałością na zginanie stwierdzono dla: szerokości komórek skórki, grubości warstwy miękiszowej i grubości łyka. Wskaźnik wytrzymałości przekroju łodygi bobiku na zginanie był dodatnio skorelowany z szerokością komórek skórki i grubością łyka.
WPŁYW UŻYŹNIACZA GLEBOWEGO – UGmax I NAWOŻENIA NPK NA WARTOŚĆ ENERGETYCZNĄ I POKARMOWĄ Lolium multiflorum LAM.
Autor
Kazimierz Jankowski, Jacek Sosnowski
Strony
65–74
Słowa kluczowe
strawność, użyźniacz glebowy, wartość białkowa, wartość energetyczna, względna wartość pokarmowa, życica wielokwiatowa
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Celem badań było określenie wpływu użyźniacza glebowego stosowanego na tle nawożenia mineralnego na wartość energetyczną i białkową Lolium multiflorum (odmiana Gaza) oraz przeprowadzenie oceny jej przydatności w produkcji zwierzęcej. Badania z uprawą tego gatunku przeprowadzono w wazonach, w 4 powtórzeniach, na obiekcie doświadczalnym Katedry Łąkarstwa i Kształtowania Terenów Zieleni. Do każdego z wazonów wysiano 8 nasion badanego gatunku. Po skiełkowaniu ziarniaków, gdy siewki osiągnęły fazę 2-3 liści, dokonano selekcji negatywnej usuwając po 4 najsłabsze rośliny i wprowadzono czynniki doświadczalne w postaci następujących kombinacji nawozowych: A1 – nawożenie mineralne w dawkach rocznych 0,6 g N·wazon-1, 0,11 g P·wazon-1 i 0,75 g K·wazon-1; A2 – bez nawożenia; B1 – użyźniacz glebowy w formie 0,25% roztworu i dawce 3,7 cm3·wazon-1; B2 – bez użyźniacza glebowego. Nawożenie azotowe (34% saletra amonowa) i potasowe (60% sól potasowa) zastosowano w trzech dzielonych dawkach, natomiast fosforowe (46% superfosfat potrójny) jednorazowo wiosną. Roztwór użyźniacza glebowego stosowano jednorazowego poprzez podlewanie roślin w fazie strzelania w źdźbło. Okres pełnego, trzykośnego użytkowania przypadał na lata 2009-2010. Przeprowadzono analizę składu chemicznego suchej masy plonu, i obliczono następujące mierniki wartości energetycznej i białkowe paszy: JPM, JPŻ, BTJ(N) i BTJ (E) oraz określono względną wartość paszową (RFV). Zastosowanie użyźniacza glebowego w uprawie życicy wielokwiatowej nie przyczyniło się od poprawy mierników wartości energetycznej i białkowej paszy, a uzyskany materiał roślinny można wykorzystać w żywieniu niskoprodukcyjnych zwierząt przeżuwających.
OCENA ODMIAN TRAW GAZONOWYCH Z RODZAJU Festuca W POCZĄTKOWYM ETAPIE WZROSTU W OPARCIU O BADANIA MORFOMETRYCZNE ICH SYSTEMÓW KORZENIOWYCH
Autor
Andrzej Dziamski, Jan Schmidt, Zofia Stypczyńska
Strony
75–84
Słowa kluczowe
długość korzeni, kondycja darni, masa korzeni, pojedynki traw
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Badania prowadzono w 2010 roku na terenie Ogrodu Botanicznego IHAR w Bydgoszczy. W dwóch doświadczeniach oceniano osiem odmian gazonowych należących do trzech gatunków traw z rodzaju Festuca: F. arundinacea (Schreb.), F. rubra (L.), F. ovina (L.). Doświadczenie pierwsze dotyczyło oceny pojedynczych roślin, które do fazy 6-10 dobrze wykształconych liści rosły w doniczkach. W drugim doświadczeniu przez okres dwóch miesięcy trawy rosły w kuwetach ustawionych w nieogrzewanym inspekcie. W każdym eksperymencie określano masę korzeni, ich długość i masę nadziemną traw. Obliczono współczynniki produkcyjności korzeni i zagęszczenia korzeni w glebie. Dokonano oceny trawnikowej, uwzględniając ogólny aspekt i stopień zadarnienia trawnika. Największe parametry ocenianych cech stwierdzono u odmian Festuca arundinacea. Najmniejsze wartości wykazały odmiany Festuca ovina, które charakteryzowały się największym tempem zwiększania masy i długości korzeni. Odmiany Festuca rubra ze względu na kępową lub rozłogową budowę masy podziemnej wykazały duże zróżnicowanie pod względem analizowanych cech i obliczonych współczynników.
REAKCJA ODMIAN TRAW GAZONOWYCH Z RODZAJU Festuca NA NIEDOBORY WODY I STOPIEŃ REGENERACJI DARNI W OPARCIU O BADANIA MORFOMETRYCZNE KORZENI
Autor
Andrzej Dziamski, Ewa Jendrzejczak, Jan Schmidt, Zofia Stypczyńska
Strony
85–94
Słowa kluczowe
długość korzeni, masa części nadziemnej, masa części podziemnej, masywność korzeni, susza glebowa
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Badania prowadzono w warunkach szklarniowych i polowych na trzech gatunkach i ośmiu odmianach traw z rodzaju Festuca (F. arundinacea Schreb., F. rubra L., F. ovina L.). W doświadczeniach oceniano reakcję traw na suszę glebową oraz ich predyspozycje do regeneracji darni po okresie zasychania. Uzyskane rezultaty wykazały, że susza wpływa w mniejszym stopniu na redukcję masy i długości korzeni niż części nadziemnych roślin, a o stopniu regeneracji darni decydują predyspozycje gatunkowe. Najmniejszą tolerancję na suszę wykazują odmiany Festuca rubra, a najbardziej odporne są odmiany Festuca ovina. Te ostatnie także po okresie suszy w największym stopniu zregenerowały darń. Współczynniki korelacji wskazują, że dla ocenianych traw zależnie od gatunku w warunkach szklarniowych i polowych cechy morfologiczne korzeni (masa i długość) są dobrym wyznacznikiem reakcji badanych traw na proces zasuszania i regeneracji darni. Rezultaty badań uzyskane w doświadczeniu szklarniowym, szczególnie dla Festuca rubra znajdują potwierdzenie w warunkach polowych.
W doświadczeniu wazonowym, realizowanym według schematu addytywnego na podłożach gleby lekkiej i ciężkiej, oceniano wpływ oddziaływań pomiędzy jęczmieniem jarym i grochem siewnym na akumulację azotu w różnych częściach masy nadziemnej (łodygach, liściach, kłosach, strąkach) i korzeniach obu roślin. Badania obejmowały trzy serie, zrealizowane w latach 2003-2004 w pięciu okresach wyznaczonych przez fazy rozwojowe jęczmienia jarego (BBCH): wschody (10-13), krzewienie (23), strzelanie w źdźbło (32), kłoszenie (55) i dojrzewanie (87-89). Wykazano, że uprawiane w mieszance gatunki gromadziły w masie nadziemnej i korzeniach mniej azotu niż w siewie czystym od fazy krzewienia jęczmienia do końca wegetacji. Konkurencja o azot rozpoczęła się w fazie krzewienia jęczmienia, a jej intensywność sukcesywnie narastała do końca wegetacji. W fazie krzewienia najbardziej ograniczała ona gromadzenie azotu w korzeniach obu gatunków, w fazie strzelania w źdźbło w ich częściach nadziemnych, a w fazach kłoszenia i dojrzewania – w korzeniach. Z wyjątkiem fazy kłoszenia jęczmienia, w pozyskiwaniu azotu groch okazał się silniejszym konkurentem. Konkurencja była intensywniejsza na glebie ciężkiej.