WPŁYW SPOSOBÓW PIELĘGNACJI NA ZAWARTOŚĆ BIAŁKA OGÓLNEGO I WŁAŚCIWEGO W BULWACH ZIEMNIAKA
Autor
Marek Gugała, Krystyna Zarzecka, Iwona Mystkowska, Anna Sikorska
Strony
3–11
Słowa kluczowe
białko ogólne, białko właściwe, odmiany, sposoby pielęgnacji, warunki atmosferyczne
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Większość cech jakościowych bulw ziemniaka uzależniona jest od współdziałania cech genetycznych tej rośliny z czynnikami środowiskowymi, w tym z poziomem ochrony przed chwastami. Celowe jest więc prowadzenie szczegółowych badań dotyczących reakcji roślin na zmieniające się czynniki agrotechniczne. W pracy określono wpływ stosowanych sposobów pielęgnacji na zawartość białka ogólnego i właściwego w bulwach dwóch odmian ziemniaka jadalnego. Doświadczenie polowe założono w układzie split-plot jako dwuczynnikowe w trzech powtórzeniach: I czynnik – dwie odmiany ziemniaka: Irga i Balbina, II czynnik – cztery sposoby pielęgnacji: 1) pielęgnacja mechaniczna – wariant kontrolny, 2) pielęgnacja mechaniczna + herbicyd Plateen 41,5 WG w dawce 2,0 kg·ha-1, 3) pielęgnacja mechaniczna + herbicyd Racer 250 EC w dawce 3,0 dm3·ha-1, 4) pielęgnacja mechaniczna + herbicyd Sencor 70 WG w dawce 1,0 kg·ha-1. Zastosowane w doświadczeniu sposoby pielęgnacji powodowały wzrost zawartości białka ogólnego średnio od 0,04 do 0,14%, a białka właściwego od 0,02 do 0,06%. Istotnie większą zawartość białka ogólnego w porównaniu z wariantem kontrolnym stwierdzono w bulwach rosnących na poletkach, na których zastosowano pielęgnację mechaniczno-chemiczną, tj. jednokrotne obredlanie i do 10 dni po posadzeniu ziemniaków opryskiwanie herbicydem Racer 250 EC w dawce 3,0 dm3·ha-1 oraz tam, gdzie stosowano pielęgnację mechaniczno-chemiczną, tj. do wschodów dwukrotne obredlanie połączone z bronowaniem, a tuż przed wschodami obredlanie + herbicyd Sencor 70 WG w dawce 1,0 kg·ha-1. Największą zawartość białka właściwego uzyskano natomiast stosując pielęgnację mechaniczno-chemiczną z użyciem herbicydu Sencor 70 WG. Wyniki badań dowiodły, że odmiana Irga charakteryzowała się większą koncentracją białka ogólnego – średnio 9,89% i białka właściwego – średnio 6,70% niż odmiana Balbina, odpowiednio: 9,11 i 6,44%. Warunki atmosferyczne w latach prowadzenia badań istotnie różnicowały zarówno zawartość białka ogólnego, jak i właściwego. Największą ilość omawianych składników nagromadziły bulwy zebrane w 2007 roku, charakteryzującym się najbardziej optymalną dla rozwoju ziemniaka ilością opadów i temperaturą.
WPŁYW TERMINU SIEWU NA WIELKOŚĆ I JAKOŚĆ PLONU NASION ŁUBINU ŻÓŁTEGO (Lupinus luteus L.)
Autor
Wacław Jarecki, Dorota Bobrecka-Jamro
Strony
13–22
Słowa kluczowe
komponenty plonu, łubin żółty, odmiana samokończąca, odmiana tradycyjna, plon nasion, skład chemiczny nasion, termin siewu
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Wprowadzenie do praktyki rolniczej odmian łubinu żółtego tolerancyjnych na opóźnienie terminu siewu (termoneutralne) czy szybciej dojrzewających (samokończące) pozwala na rozszerzenie uprawy tej cennej rolniczo rośliny. Celem podjętych badań było więc określenie wpływu terminu siewu na wielkość i jakość plonu nasion łubinu żółtego w rejonie podgórskim. W hipotezie badawczej założono, że odmiany Mister (tradycyjna) i Taper (samokończąca) wykażą odmienną reakcję na zastosowany czynnik badawczy. Doświadczenie ścisłe założono w latach 2011-2013 w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Dukli na glebie V klasy, należącej do kompleksu owsiano-ziemniaczanego górskiego. Na wzrost i rozwój roślin wyraźnie wpłynęły: termin siewu oraz zróżnicowany układ warunków pogodowych w latach badań. Największą obsadę roślin przed zbiorem uzyskano w drugim terminie siewu (II dekada kwietnia), zaś najmniejszą w pierwszym terminie siewu (I dekada kwietnia), co zostało udowodnione statystycznie. Terminy siewu istotnie modyfikowały takie cechy struktury plonu, jak: liczba nasion w strąku i MTN, natomiast liczba strąków na roślinie utrzymywała się na jednakowym poziomie. Średnio w latach badań istotnie wyższy plon uzyskano po wysiewie nasion w pierwszej i drugiej dekadzie kwietnia niż w trzeciej dekadzie kwietnia. Zależność ta nie była jednak powtarzalna w latach. Wraz z opóźnieniem terminu siewu zmniejszała się zawartość białka ogólnego w nasionach. Odmiana Mister w porównaniu z Taper odznaczyła się istotnie większą liczbą strąków na roślinie, MTN oraz plonem nasion. Udowodniono również, że odmiana Mister zawiera istotnie więcej tłuszczu surowego w nasionach niż odmiana Taper. Oznaczony procent białka ogólnego, popiołu i włókna nie był zróżnicowany pomiędzy badanymi odmianami.
PRODUKCYJNOŚĆ MIESZANKI GROCHU SIEWNEGO (Pisum sativum L. sensu lato) Z JĘCZMIENIEM JARYM (Hordeum vulgare L.) W ZALEŻNOŚCI OD STANOWISKA W PŁODOZMIANIE
Autor
Marta K. Kostrzewska, Magdalena Jastrzębska, Maria Wanic
Efekty uprawy mieszanek strączkowo-zbożowych wyrażane są przeważnie plonem nasion i białka ogólnego, niekiedy plonem słomy i resztek pożniwnych. Czynnikiem silnie je różnicującym jest skład gatunkowy i udział komponentów w mieszance. Celem badań było określenie produkcyjności (plonu nasion i słomy oraz biomasy resztek pożniwnych) mieszanki grochu siewnego z jęczmieniem jarym w stanowisku po ziemniaku, jęczmieniu jarym i po sobie. Badania prowadzono na podstawie statycznego doświadczenia polowego założonego na glebie brunatno-rdzawej, wytworzonej z piasku gliniastego, pylastego zalegającego na piasku słabo gliniastym i piasku luźnym pylastym. Mieszankę strączkowo-zbożową uprawiano w sześciu 4-polowych płodozmianach z 25i 50% jej udziałem. W okresie wegetacji nie prowadzono ochrony chemicznej przed chorobami i chwastami, stosowano natomiast zoocydy przeciwko szkodnikom. Wykazano, że plon nasion mieszanki był zbliżony w porównywanych stanowiskach płodozmianowych. Dobór przedplonu nie miał również wpływu na plon słomy, istotnie zaś różnicował biomasę resztek pożniwnych mieszanki jęczmienia z grochem. Najmniej resztek stwierdzono w następstwie po ziemniaku, a najwięcej w płodozmianie z grochem siewnym. W strukturze biomasy resztek mniejszy udział stanowiły korzenie niż części nadziemne. Całkowita produkcja biomasy mieszanki zbożowo-strączkowej – wyrażona sumą biomasy nadziemnej i podziemnej łanu mieszanki – była istotnie większa w płodozmianie z grochem siewnym niż po ziemniaku, gdzie nastąpiło znaczące ograniczenie biomasy nadziemnej części wegetatywnej roślin.
SYSTEMY UPRAWY ROLI ORAZ MIĘDZYPLONY JAKO CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE POZIOM ZACHWASZCZENIA ŁANU PSZENICY JAREJ (Triticum aestivum L.) WYSIEWANEJ W MONOKULTURZE
Autor
Piotr Kraska, Sylwia Andruszczak, Ewa Kwiecińska-Poppe, Edward Pałys
Badania przeprowadzono w latach 2009-2011 na średnio ciężkiej rędzinie mieszanej. Celem badań było porównanie wpływu sposobu uprawy roli oraz różnych rodzajów międzyplonów na poziom zachwaszczenia łanu pszenicy jarej wysiewanej w monokulturze. Doświadczenie uwzględniało uprawę płużną oraz konserwującą z jesiennym lub wiosennym talerzowaniem międzyplonów. Zastosowano przy tym cztery sposoby regeneracji stanowiska w postaci różnych międzyplonów. W odniesieniu do kontroli bez międzyplonów porównywano oddziaływanie wsiewek śródplonowych koniczyny czerwonej i życicy westerwoldzkiej oraz międzyplonów ścierniskowych facelii błękitnej i gorczycy białej na zachwaszczenie łanu pszenicy jarej. Na podstawie przeprowadzonych badań wykazano, że płużna uprawa roli w porównaniu z konserwującą zmniejszyła w łanie pszenicy jarej liczbę chwastów dwuliściennych, jednoliściennych, ogólną liczbę chwastów oraz ich powietrznie suchą masę. W warunkach uprawy konserwującej w porównaniu z płużną liczniej wystąpiły Avena fatua i Cirsium arvense. Większą różnorodność gatunkową chwastów stwierdzono na poletkach, na których zastosowano uprawę konserwującą. W stanowisku po międzyplonie ścierniskowym z gorczycy białej stwierdzono mniejszą liczbę chwastów jednoliściennych w porównaniu z poletkami kontrolnymi, gdzie nie wysiewano żadnych międzyplonów. Wprowadzenie obu międzyplonów ścierniskowych oraz wsiewki z koniczyny czerwonej zmniejszyło suchą masę chwastów w łanie pszenicy jarej zarówno w porównaniu z kontrolą, jak i stanowiskiem po wsiewce trawy. W stanowiskach po wsiewkach śródplonowych z koniczyny czerwonej oraz życicy westerwoldzkiej stwierdzono większą liczbę gatunków chwastów w łanie pszenicy jarej w porównaniu z kontrolą bez międzyplonów. Uprawa konserwująca sprzyjała uzyskaniu większej biomasy międzyplonów niż uprawa płużna. Wsiewka śródplonowa z koniczyny czerwonej wytworzyła istotnie mniejszą biomasę niż międzyplony ścierniskowe i wsiewka z życicy westerwoldzkiej.
Olej z nasion żmijowca babkowatego charakteryzuje się wysokim udziałem (ponad 80%) wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym rzadko spotykanymi kwasami: γ-linolenowym oraz stearidonowym. Znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Bor, magnez i siarka pełnią w roślinach szereg ważnych funkcji fizjologicznych. Duży odsetek gleb w Polsce charakteryzuje niska zasobność w przyswajalne formy tych pierwiastków. Celem eksperymentu było porównanie wpływu dwóch metod nawożenia (doglebowego i dolistnego) borem, magnezem i siarką na wzrost i plonowanie żmijowca babkowatego. Badania przeprowadzono na glebie pylastej charakteryzującej się średnią zawartością magnezu i siarki oraz niską boru. Nawożenie tymi pierwiastkami (niezależnie od metody aplikacji) spowodowało niewielki wzrost wysokości roślin oraz liczby rozgałęzień bocznych, a w konsekwencji także zwiększenie masy wegetatywnej. W obiektach nawożonych borem, magnezem i siarką nasiona były lepiej wykształcone i uzyskano wyższe plony w porównaniu z kontrolą. Porównując plonotwórcze efekty badanych pierwiastków, stwierdzono, iż najbardziej efektywny (niezależnie od sposobu stosowania) był bor. Nawożenie pozytywnie wpłynęło na zawartość tłuszczu w nasionach, zwiększając jego zawartość od 0,2 do 1,6% (najkorzystniej oddziaływał bor). Wyniki badania wykazały że dodatkowe nawożenie borem magnezem i siarką miało istotny wpływ na plonowanie oraz zawartość oleju w nasionach żmijowca babkowatego.
PODATNOŚĆ MIESZAŃCÓW KUKURYDZY (Zea mays L.) NA PLONIARKĘ ZBOŻÓWKĘ (Oscinella frit L.) W WARUNKACH ZRÓŻNICOWANEJ ZASOBNOŚCI GLEBY W AZOT I RODZAJ NAWOZU AZOTOWEGO
Autor
Piotr Szulc, Jan Bocianowski
Strony
63–77
Słowa kluczowe
dawka N, Oscinella frit, ploniarka zbożówka, rodzaj nawozu azotowego, stay-green
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Doświadczenia polowe wykonano w Katedrze Agronomii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, na polach Zakładu Dydaktyczno-Doświadczalnego w Swadzimiu w latach 2009-2011. Oceniano występowanie ploniarki zbożówki (Oscinella frit L.) na roślinach kukurydzy charakteryzujących się różnym profilem genetycznym, w zależności od zasobności gleby w azot oraz od formy nawozu azotowego. Wykazano, że przebieg warunków meteorologicznych w okresie od siewu do fazy BBCH 15/16 wywierał istotny wpływ na wielkość uszkodzeń powodowanych przez ploniarkę zbożówkę. W latach o chłodnej wiośnie procent uszkodzonych roślin był większy. Uszkodzenia powodowane przez larwy ploniarki zbożówki były wprost proporcjonalne do wielkości zastosowanej dawki azotu. Rodzaj nawozu azotowego nie był czynnikiem kształtującym wielkości uszkodzeń powodowanych przez tego agrofaga. Uprawę odmian typu stay-green należy uznać za element integrowanej ochrony kukurydzy względem ploniarki zbożówki.
WYKORZYSTANIE AZOTU Z RÓŻNYCH ŹRÓDEŁ PRZEZ PSZENŻYTO JARE (Triticosecale WITTM. ex. A. CAMUS) UPRAWIANE W STANOWISKU PO ŁUBINIE ŻÓŁTYM (Lupinus luteus L.)
Autor
Andrzej Wysokiński, Dorota Kalembasa, Stanisław Kalembasa
W badaniach określono ilość azotu pobranego przez pszenżyto jare z różnych źródeł w zależności od zróżnicowanego nawożenia azotem i fazy rozwojowej, w której zebrano przedplon – łubin żółty. Łubin uprawiano w trzech wariantach nawozowych: bez nawożenia azotem oraz po zastosowaniu dawki 30 i 150 kg·ha-1 N. Zbiór łubinu przeprowadzono w fazie kwitnienia i pełnej dojrzałości. W pierwszym terminie zbioru do gleby wprowadzono całą biomasę. W drugim terminie zebrano nasiona, a pozostałe części łubinu wprowadzono do gleby. Pszenżyto jare jako roślinę następczą uprawiano bez dodatkowego nawożenia azotem i zbierano w fazie pełnej dojrzałości. W badaniach wykorzystano siarczan amonu wzbogacony w izotop azotu 15N i zastosowano metodę izotopowego rozcieńczenia. Największy plon ziarna i całej biomasy oraz sumaryczną ilość pobranego azotu przez pszenżyto uzyskano po zastosowaniu pod łubin 150 kg·ha-1 N. Plony i pobranie azotu przez pszenżyto były większe, gdy przedplon zbierano w fazie kwitnienia niż w fazie pełnej dojrzałości. Zawartość azotu w ziarnie oraz w biomasie pszenżyta nie była uzależniona od fazy zbioru oraz nawożenia azotem przedplonu. Udział azotu pobranego przez pszenżyto z zapasów glebowych, z części łubinu wprowadzonych do gleby oraz z nawozu mineralnego zastosowanego pod łubin wynosił odpowiednio 71,0; 17,2 i 11,8% całkowitej ilości tego makroelementu zgromadzonego w biomasie. Pszenżyto pobrało średnio 20,9% azotu biologicznie zredukowanego wprowadzonego do gleby z biomasą łubinu.
W ostatnich latach wzrasta zainteresowanie preparatami mikrobiologicznymi, które oddziałują na właściwości fizyczne i chemiczne gleby oraz na plony i cechy jakościowe roślin. Celem badań było określenie wpływu użyźniacza glebowego UGmax na zawartość azotu, fosforu i magnezu w bulwach ziemniaka. Doświadczenie polowe przeprowadzono w Rolniczej Stacji Doświadczalnej Zawady, na glebie kompleksu żytniego bardzo dobrego w latach 2008-2010. Eksperyment założono metodą losowanych podbloków w trzech powtórzeniach. Badanymi czynnikami były: I czynnik: odmiana ziemniaka jadalnego (Satina i Tajfun), II czynnik: dawka i termin aplikacji użyźniacza UGmax: 1 – obiekt kontrolny – bez użyźniacza, 2 – 1,0 dm3·ha-1 – w całości przed sadzeniem ziemniaków, 3 – 1,0 dm3·ha-1 – ½przed sadzeniem + ½ dolistnie w dwóch terminach, 4 – 2,0 dm3·ha-1 – ½ przed sadzeniem + ½ dolistnie w dwóch terminach, 5 – 1,0 dm3·ha-1 – dolistnie w dwóch terminach. Użyźniacz Glebowy UGmax istotnie zwiększał zawartość azotu w bulwach ziemniaka w porównaniu z obiektem kontrolnym. Najbardziej korzystnym sposobem aplikacji UGmax było opryskiwanie w dawce 2,0 dm3·ha-1 przed sadzeniem bulw i dwukrotnie dolistnie. Wykazano także istotny wpływ warunków pogodowych w czasie wegetacji i odmian ziemniaka na kumulację azotu w bulwach. Z uprawianych odmian Satina gromadziła istotnie większą ilość azotu niż odmiana Tajfun. Natomiast nie stwierdzono wpływu aplikacji UGmax, odmian i warunków pogodowych podczas wegetacji na zawartość fosforu i magnezu w bulwach ziemniaka.