Nawożenie mineralne jest jednym z najważniejszych elementów poprawnej agrotechniki pszenicy jarej. Decyduje bowiem o wielkości i jakości plonu ziarna. W latach 2011-2013 przeprowadzono ścisłe doświadczenie polowe, którego celem było określenie reakcji wybranych odmian pszenicy jarej na dwa poziomy nawożenia NPK. W hipotezie badawczej założono, że zmienne dawki nawożenia NPK zmodyfikują architekturę łanu, stan odżywienia roślin oraz wielkość i jakość plonu ziarna pszenicy jarej. Stosowano dwa poziomy nawożenia: 80 N; 43,6 P i 83 K kg·ha-1 (poziom I) oraz 120 N; 65,4 P i 124,5 K kg·ha-1 (poziom II). Badano odmiany: Hewilla, Monsun, Nawra, Ostka Smolicka, Waluta, Zadra, Żura. Większa dawka nawożenia mineralnego w porównaniu z niższą wpłynęła na istotny wzrost wartości wskaźnika SPAD i LAI, nie modyfikowała natomiast wskaźnika MTA. Liczba kłosów na 1 m2 była większa na obiekcie z wyższym poziomem nawożenia w porównaniu z niższym. Uzyskana różnica była istotna i wynosiła średnio 26 szt.· m2. Liczba ziaren w kłosie i MTZ nie zostały zmodyfikowane przez czynnik nawozowy. Najwyższej plonowała pszenica jara w 2012 roku, a najniższej w 2013 roku. Po zastosowaniu wyższego poziomu nawożenia średni plon ziarna wyniósł 5,83 Mg·ha-1 i był istotnie wyższy niż na obiekcie z niższym poziomem nawożenia (4,89 Mg·ha-1). Rośliny odmiany Ostka Smolicka charakteryzowały się istotnie wyższym wskaźnikiem LAI w odniesieniu do Monsun, zaś wskaźnik MTA był istotnie wyższy u roślin odmiany Waluta w porównaniu z odmianą Żura. Najwyższą wartość wskaźnika SPAD odnotowano u roślin odmiany Hewilla i Ostka Smolicka, a istotnie niższą u Żura. Wykazano zarazem istotną różnicę wskaźnika SPAD pomiędzy odmianą Nawra a Ostka Smolicka. Rośliny odmiany Waluta wylegały istotnie silniej niż odmiany Nawra. Dorodniejsze nasiona wykształciła odmiana Nawra w porównaniu z odmianą Zadra. Najwyższym plonem charakteryzowała się odmiana Ostka Smolnickiej, a istotnie niższym Monsun, Nawra i Waluta. Udowodniono również, że odmiana Hewilla plonem ziarna istotnie przewyższa odmianę Nawra. Czynniki doświadczenia nie wywarły istotnego wpływu na zawartość białka ogólnego w ziarnie.
WPŁYW DŁUGOTRWAŁEGO NAWADNIANIA ŁĄK NA STAN MATERII ORGANICZNEJ
Autor
Andrzej Dziamski, Magdalena Banach-Szott, Bożena Dębska
Strony
15–27
Słowa kluczowe
gleby rdzawe, total organic carbon, total nitrogen, dissolved organic carbon, dissolved nitrogen, nawadnianie systemem stokowo-zalewowym
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Kompleks Łąk Czerskich, nawadniany od połowy XIX wieku systemem stokowo-zalewowym, jest unikatowy w skali europejskiej. Celem badań było określenie zawartości węgla organicznego, azotu ogółem i frakcji rozpuszczalnej materii organicznej w warunkach długotrwałego nawadniania użytków zielonych. Badano obszary Łąk Czerskich nawadniane od ponad 150 lat i takie, które ponad 25 lat temu zaprzestano nawadniać (Zielona Łąka). Na badanym obszarze występują gleby rdzawe z cechami bielicowania (RWbi – Albic Brunic Arenosols (Distric)). Próbki gleb pobrano z poziomów powierzchniowych i podpowierzchniowych: A, AE, Bsv. Oznaczono: zawartość węgla organicznego (TOC), azotu ogółem (Nt) oraz dissolved organic carbon (DOC) i dissolved nitrogen (DNt). Stwierdzono większą kumulację węgla organicznego i azotu ogółem w poziomie próchnicznym gleb łąk systematycznie nawadnianych w porównaniu z glebami łąk, które zaprzestano nawadniać. Zawartości TOC i Nt w próbkach gleb pobranych na Łąkach Czerskich zwiększały się wraz z odległością od rowów nawadniających. Gleby łąk nawadnianych charakteryzowały się szerszym stosunkiem TOC/Nt niż gleby łąk nienawadnianych. Wynikiem stałego nawadniania łąk był też wysoki udział DOC i DNt w poziomie próchnicznym (A) gleb.
PROCESY EMBRIOLOGICZNE ZWIĄZANE Z FORMOWANIEM NASION U DWÓCH TRIPLOIDALNYCH GATUNKÓW Taraxacum
Autor
Agnieszka Janas, Krystyna Musiał, Maria Kościńska-Pająk
Strony
29–36
Słowa kluczowe
apomiksja, diplosporia, gametofit żeński, kompleks agamiczny, kontrast Nomarskiego, mniszek
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Praca dotyczy obserwacji procesów embriologicznych w zalążkach triploidalnych mniszków: Taraxacum belorussicum (sect. Palustria) and T. atricapillum (sect. Borea). Rozwój nasion u tych taksonów obejmuje mejotyczną diplosporię, partenogenezę i autonomiczny rozwój endospermy. Z dojrzałych nasion, zawierających żywotne zarodki, rozwijają się prawidłowo wykształcone siewki. Badania cytologiczne i embriologiczne tego poliploidalnego kompleksu mają istotne znaczenie, bowiem Taraxacum jest jednym z modelowych rodzajów wykorzystywanych w genetycznych i molekularnych badaniach procesów apomiktycznych. W obrębie Taraxcaum istnieje ścisła zależność pomiędzy stopniem ploidalności a sposobem rozmnażania. Diploidy rozmnażają się seksualnie, podczas gdy poliploidy są apomiktami. Ze względu na to, że apomiktyczne potomstwo powiela genotyp rośliny matecznej, od wielu lat apomiksja pozostaje w centrum zainteresowania hodowców roślin. Jednak u roślin uprawnych nie stwierdzono apomiktycznego formowania nasion, a dotychczasowe próby wprowadzenia apomiksji do szlaku rozwojowego ważnych gospodarczo roślin nie powiodły się. Należy także zaznaczyć, że mniszki są wartościowymi roślinami miododajnymi, a ponadto liczne gatunki Taraxacum znajdują zastosowanie w farmacji.
ROŚLINNOŚĆ NIEUŻYTKOWANYCH ŁĄK W ŚRODKOWEJ POLSCE NA PRZYKŁADZIE DOLINY PILSI. STUDIUM PRZYPADKU
Autor
Leszek Kucharski
Strony
37–47
Słowa kluczowe
dolina rzeczna, nitrofilne pnącza, sukcesja wtórna, wtórne zabagnienie, zbiorowiska szuwarowe
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Proces wtórnej sukcesji jest obserwowany na łąkach w większości dolin rzecznych środkowej Polski. Jest ona spowodowana zaprzestaniem gospodarczego wykorzystywania użytków zielonych oraz zmianami w siedliskach przez nie zajmowanych. W wyniku sukcesji wtórnej na porzucone łąki w dolinie Pilsi powracają zbiorowiska leśne. Stwierdzono kilka scenariuszy tego zjawiska. W klasycznym modelu następują po sobie kolejno: ziołorośla, ziołorośla z siewkami drzew i krzewów, zarośla wierzbowe i las. Łąki zmeliorowane ulegają wtórnemu zabagnieniu, a stadium przejściowe do lasu tworzą zbiorowiska szuwarowe i nitrofilnych pnączy (Calystegietalia sepium). W częściach doliny poza bezpośrednim zasięgiem wód powierzchniowych powrót lasu poprzedza zbiorowisko z dominacją jednego gatunku, którym najczęściej jest Deschampsia caespitosa.
ZDROWOTNOŚĆ PSZENICY OZIMEJ ODMIANY ZYTA W ZALEŻNOŚCI OD STOSOWANEJ AGROTECHNOLOGII
Autor
Urszula Wachowska, Bogumił Rychcik, Katarzyna Kucharska
Strony
49–62
Słowa kluczowe
choroby pszenicy ozimej, efektywne mikroorganizmy, ekologiczny i integrowany system uprawy
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W latach 2008-2010 w północno-wschodniej Polsce uprawiano pszenicę ozimą odmiany Zyta w systemie ekologicznym i integrowanym. Celem badań była ocena wpływu płodozmianów, agrotechniki i zabiegów ochronnych na zdrowotność roślin. Nasilenie infekcji liści pszenicy ozimej wywołanych przez Septoria spp., Blumeria graminis i Puccinia recondite uzależnione było od warunków atmosferycznych i zastosowanego systemu uprawy. Rok 2009 był deszczowy, co sprzyjało rozwojowi septoriozy, natomiast suchy 2010 rok sprzyjał rozwojowi mączniaka prawdziwego zbóż i traw. Liście pszenicy ozimej uprawianej w systemach ekologicznych częściej wykazywały objawy rdzy brunatnej, w dwóch wariantach systemu integrowanego były bardziej narażone na infekcje patogenami powodującymi septoriozy i mączniaka prawdziwego. Nasilenie chorób podstawy źdźbła było zróżnicowane w latach badań i uzależnione od przedplonu. Najwyższe wskaźniki zachorowalności odnotowano w przypadku, gdy pszenicę ozimą uprawiano po pszenicy. Deszczowy rok 2009 przyczynił się do rozwoju chorób podstawy źdźbła. Pozytywny wpływ biopreparatu EM na zdrowotność pszenicy ozimej stwierdzono tylko w systemach uprawy ekologicznej.
Ziemniak ma dość płytki system korzeniowy, dlatego, aby utrzymać produktywność i jakość bulw, wymaga dostarczenia znacznej ilości składników pokarmowych. Efektywne stosowanie odpowiedniego rodzaju i ilości nawozu jest bardzo ważne dla uzyskania opłacalnego plonu przy niewielkiej stracie składników do środowiska. Celem badań było porównanie wykorzystania składników pokarmowych z nawozów kompleksowych NPKMgS z grupy nitrofosek (HydroComplex, Nitrophoska Blue Special, Viking 13) i amofosek (Polimag S) i nawozów jednoskładnikowych (saletra amonowa, superfosfat pojedynczy, siarczan potasu) przez bardzo wczesne odmiany ziemniaka (Aster, Fresco, Gloria). Wykorzystanie składników z nawozów określono metadą różnicową – jako stosunek różnicy ilości składników pobranych przez bulwy ziemniaka na obiektach z danym nawozem i na obiekcie kontrolnym bez nawożenia mineralnego do ilości składnika zastosowanego w danym nawozie. Przy stosowaniu nawozów kompleksowych z grupy nitrofosek z mikroelementami, tj. Nitrophoski Blue Special i HydroComplexu, wykorzystanie azotu, fosforu i potasu przez bulwy ziemniaka było większe niż przy stosowaniu nawozów jednoskładnikowych. Stosowanie tych nawozów dawało lepsze efekty w warunkach dobrego zaopatrzenia roślin w wodę. Przy stosowaniu nawozów kompleksowych z grupy nitrofosek bez mikroelementów (Viking 13) i z grupy amofosek (Polimag S) wykorzystanie składników było podobne lub mniejsze jak z nawozów jednoskładnikowych. Najwięcej składników pokarmowych pobranych z plonem bulw stwierdzono przy stosowaniu Nitrophoski Blue Special (z grupy nitrofosek z najmniejszą ilością NH4+-N); pobranie azotu było większe o 10,05 kg·ha-1, fosforu o 1,84 kg·ha-1, a potasu o 11,41 kg·ha-1 w porównaniu z nawozami jednoskładnikowymi. Przy stosowaniu tego nawozu wykorzystanie azotu (21%), fosforu (9%) i potasu (23%) przez bardzo wczesne odmiany ziemniaka było prawie dwa razy większe jak z nawozów jednoskładnikowych. Pobranie i wykorzystanie azotu, fosforu i potasu zależało od odmiany i było uwarunkowane warunkami pogodowymi w okresie wegetacji ziemniaka.
Przedmiotem badań była ocena oddziaływania zróżnicowanego nawożenia azotem stosowanego doglebowo, dolistnie oraz dolistnego nawożenia azotem w połączeniu z nawozem wieloskładnikowym Ekolist na zawartość i skład białka ziarna pszenżyta jarego odmiany Milewo. Doświadczenie polowe przeprowadzono w Zakładzie Dydaktyczno-Doświadczalnym w Tomaszkowie, należącym do Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Na zawartość białka ogółem i poszczególnych jego frakcji w ziarnie pszenżyta jarego odmiany Milewo miały wpływ zarówno zastosowanie dokarmiania dolistnego Ekolistem, jak i dawka azotu mineralnego. Zastosowanie azotu w dawce 80 kg·ha-1 łącznie z Ekolistem, w porównaniu z tą samą dawką, ale bez nawozu wieloskładnikowego, przyczyniło się do wzrostu ilości białka o 0,72 g w 100 g ziarna. Największy udział stanowiły białka zapasowe z przewagą gliadyn nad gluteninami. Zastosowane w doświadczeniu warianty nawozowe kształtowały wysoki stosunek gliadyn/glutenin. Wraz ze wzrostem białek zapasowych (gliadyny + gluteniny) zmniejszała się zawartość białek strukturalnych (albumin i globulin). Potwierdzono ponadto istotny wpływ całkowitej dawki azotu 120 kg·ha-1 w porównaniu z 80 kg·ha-1 na zwiększenie koncentracji białek gliadynowych frakcji ωi α/β. Lata badań wpłynęły na udział gliadyn γoraz glutenin HMW i LMW w ziarnie. Zwiększenie nawożenia azotem o 40 kg·ha-1 przedsiewnie, w postaci saletry amonowej, przyczyniło się do zwiększenia frakcji gliadyn ω i glutenin HMW. Dodatkowe zastosowanie nawożenia Ekolistem (wariant z dawką 80 kg·ha-1) wpłynęło na zwiększenie frakcji gliadyn γi glutenin LMW.