DĄB BURGUNDZKI (QUERCUS CERRIS L.) W POLSKICH LASACH
Autor
Władysław Danielewicz, Piotr Kiciński, Łukasz Antosz
Strony
5–22
Słowa kluczowe
Quercus cerris, dąb burgundzki, rośliny obcego pochodzenia, naturalizacja, lasy, Polska
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Do mało znanych drzew obcego pochodzenia introdukowanych do polskich lasów należy dąb burgundzki (Quercus cerris L.). Zainteresowanie jego uprawą, nawet w skali doświadczalnej, było tak niewielkie, że nie znalazł się on wśród kilkudziesięciu obcych gatunków, których rozwój i wzrost w środowisku leśnym był przedmiotem szczegółowych badań naukowych. Celem tej pracy jest podsumowanie wiedzy o stanowiskach dębu burgundzkiego w polskich lasach oraz określenie jego tendencji dynamicznych na podstawie własnych obserwacji terenowych. Rejestr dotychczas udokumentowanych miejsc introdukcji dębu burgundzkiego w Polsce obejmuje 116 stanowisk, z których prawie 100 było stwierdzonych poza lasami, głównie w starych parkach, założonych przed II wojną światową. W środowisku leśnym zinwentaryzowano 22 stanowiska tego gatunku. Większość miejsc uprawy Q. cerris znajduje się w zachodniej części kraju, a najwięcej – na Pomorzu Zachodnim, w Wielkopolsce, na ziemi lubuskiej i na Dolnym Śląsku. Najstarsze i najdorodniejsze drzewostany z jego udziałem, występujące na żyznych siedliskach nadrzecznych w dolinie Odry, osiągnęły wiek 130-150 lat. W tych warunkach dąb burgundzki dorasta do 37 m wysokości i osiąga pierśnicę do 120 cm. Ze względu na częste uszkodzenia wywołane mrozami i niską jakość pni nie ma znaczenia produkcyjnego w leśnictwie. Przechodzi jednak pełny cykl rozwoju wegetatywnego i generatywnego, wykazuje zdolność do wytwarzania samosiewu, a niekiedy zdobywania nowych stanowisk i penetracji zbiorowisk leśnych. Optymalne warunki dla rozwoju młodego pokolenia znajduje przede wszystkim w antropogenicznych fitocenozach z sosną w drzewostanie, na mezotroficznych i eutroficznych siedliskach porolnych. Na kilku stanowiskach jest trwale zadomowionym i licznym komponentem warstwy krzewów takich zbiorowisk. Zgodnie z przyjmowanymi w polskiej literaturze kryteriami klasyfikacji roślin synantropijnych dąb burgundzki należy zaliczyć do kenofitów, a na niższym poziomie podziału – do holoagriofitów. W świetle niektórych definicji związanych z ekologią inwazji dąb burgundzki może być uznany za roślinę inwazyjną, przynajmniej w skali lokalnej.
ROŚLINNOŚĆ NOWO UTWORZONYCH UŻYTKÓW EKOLOGICZNYCH „BOGDANKA I” I „BOGDANKA II” W POZNANIU
Autor
Marcin K. Dyderski, Anna K. Gdula, Dorota Wrońska-Pilarek
Strony
23–37
Słowa kluczowe
roślinność, szata roślinna Poznania, dolina rzeki Bogdanki, użytki ekologiczne
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Praca prezentuje wyniki badań nad roślinnością użytków ekologicznych „Bogdanka I” i „Bogdanka II” zlokalizowanych w północno-zachodniej części Poznania. Podczas badań prowadzonych w czasie sezonów wegetacyjnych 2012 i 2013 roku stwierdzono występowanie 69 zbiorowisk roślinnych, w tym 60 zespołów, należących do 13 klas fitosocjologicznych. Dominują zbiorowiska naturalne (68,1%), głównie naturalne auksochoryczne (54,2%). Udział zbiorowisk półnaturalnych, głównie łąk, wynosi 10,1%. Spośród zbiorowisk antropogenicznych, więcej jest zbiorowisk ksenospontanicznych (13%), a nieco mniej ruderalnych i segetalnych (7,2%). Charakter najbardziej zbliżony do naturalnego zachowały zbiorowiska leśne występujące w strefie przybrzeżnej doliny Bogdanki oraz zbirowiska szuwarowe. Najcenniejszymi zbiorowiskami roślinnymi są Carici elogatae-Alnetum, Fraxino-Alnetum, Selino carvifoliae-Molinietum caerulae, Nasturtietum officinalis oraz Angelico-Cirsietum oleracei. Wyjątkowe walory roślinność badanego obiektu potwierdza występowanie 20 syntaksonów zagrożonych w Polsce i 24 uznanych za zagrożone w Wielkopolsce.
ANALIZA EFEKTYWNEGO CZASU OKRZESYWANIA I PRZERZYNKI DRZEW Z UŻYCIEM PILARKI SPALINOWEJ W WYBRANYCH WARIANTACH TECHNOLOGICZNYCH I SIEDLISKOWYCH
Autor
Katarzyna Glazar
Strony
39–47
Słowa kluczowe
okrzesywanie, przerzynka, czas efektywny, drzewostany sosnowe
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Czas efektywny jest czasem, w którym urządzenie obrabia bądź przetwarza zgodnie z przeznaczeniem przedmiot pracy, a zespoły jego robocze znajdują się pod obciążeniem. Celem badań była analiza efektywnego czasu okrzesywania i przerzynki drzew z użyciem pilarki spalinowej, w dwóch wariantach technologicznych i w dwóch wariantach siedliskowych, na podstawie wybranych pozycyjnych parametrów opisowych. Efektywny czas okrzesywania i przerzynki w wariancie z okrzesywaniem prowadzonym w sposób zgrubny i wyrabianiem jedynie surowca przeznaczonego do zrębkowania najczęściej osiągał wartości z przedziału 0,5-10,49 s. Na siedlisku BMśw silne ugałęzienie drzew wpływało zdecydowanie na wydłużenie czasu operacji okrzesywania. Z kolei na czas przerzynki, poza liczbą wyrabianych sortymentów, miał wpływ udział sortymentu S2a , którego wyróbka zajmowała więcej czasu w porównaniu z pozostałymi sortymentami.
Obserwowane od wielu lat pogorszenie stanu zdrowotnego drzewostanów dębowych stwarza konieczność monitorowania tego zjawiska. W ocenie drzewostanów powszechnie wykorzystywana jest wielkość defoliacji. Jednak jako czynnik bardzo zmienny w czasie, uzyskiwane wyniki mogą nie w pełni oddawać stan faktyczny. Dlatego proponuje się wykorzystać metodę opartą na witalności drzew i procentowym ubytku aparatu asymilacyjnego do oceny stanu zdrowotnego drzew i drzewostanów [Dmyterko i Bruchwald 1998]. Celem pracy było zbadanie przydatności proponowanej metody do oceny stanu zdrowotnego drzewostanów dębowych i określenia wielkości tych zmian. Praca została zrealizowana na terenie Nadleśnictwa Włoszakowice w latach 2007-2008. Stwierdzono, że ogólny stan zdrowotny większości drzewostanów pogorszył się w 2008 roku w porównaniu z 2007 rokiem. Dla większości z nich zmiana nie była istotna, na dwóch powierzchniach stwierdzono jednak większy ubytek aparatu asymilacyjnego niż w roku bazowym – co skutkowało obniżeniem kategorii zdrowotności. Z przeprowadzonych badań wynika, że syntetyczny wskaźnik uszkodzenia drzew jest wygodnym narzędziem do monitorowania stanu zdrowotnego drzew i drzewostanów. Jest bardziej stabilny, niż sam czynnik defoliacji i pozwala obserwować wielkość i kierunek zachodzących zmian.