W dwóch doświadczeniach polowych badano przydatność dwóch francuskich rodów grochu ozimego do uprawy na zielonkę w międzyplonie ozimym oraz na nasiona w plonie głównym. W ośmioletnim okresie badawczym przezimowanie roślin grochu wynosiło średnio 51%, przy rozpiętości od 0 do 92%. O przezimowaniu decydowały przede wszystkim minimalne temperatury powietrza przy gruncie, a całkowite wymarznięcie następowało przy -18oC. Ze względu na słabe zimowanie groch w uprawie na zielonkę ustępował wyce kosmatej, mimo że potencjał plonowania obu gatunków był zbliżony. Groch i wyka nie różniły się pod względem wiosennego tempa rozwoju oraz zawartości białka ogółem w masie nadziemnej. Przerzedzenie plantacji grochu i niska masa 1000 nasion decydowały o relatywnie niskich plonach nasion na poziomie 10-12 dt·ha-1. Współczynnik rozmnożenia grochu ozimego wynosił w zależności od rodu 8 lub 12.
DYNAMIKA ZACHWASZCZENIA POLA W ZALEŻNOŚCI OD UPRAWY WYBRANYCH GATUNKÓW ROŚLIN ORAZ SPOSOBÓW ZWALCZANIA CHWASTÓW W JĘCZMIENIU JARYM
Autor
Tadeusz Banaszkiewicz
Strony
17–24
Słowa kluczowe
chwasty, gryka, owies, jęczmień jary
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W doświadczeniach prowadzonych w latach 1999-2000 badano dynamikę zachwaszczenia pola w zależności od gatunku rośliny uprawnej (jęczmień jary, owies, gryka) oraz sposobów regulacji zachwaszczenia w jęczmieniu jarym (bronowanie powschodowe, Chwastox 540 SL, bronowanie powschodowe + Chwastox 540 SL). Stan zachwaszczenia poletek zależał głównie od warunków pogodowych, w mniejszym zaś stopniu od gatunków roślin uprawnych. Bronowanie powschodowe jęczmienia jarego podczas suszy okazało się nieco bardziej efektywne niż pojedynczy zabieg herbicydowy. Na uwagę zasługuje zmniejszenie zachwaszczenia wtórnego na poletkach po zbiorze gryki.
EFEKT NAWOŻENIA JĘCZMIENIA JAREGO UPRAWIANEGO W MONOKULTURZE
Autor
Andrzej Blecharczyk, Irena Małecka, Tomasz Piechota, Zuzanna Sawinska
Strony
25–32
Słowa kluczowe
jęczmień jary, nawożenie, płodozmian, monokultura, choroby podstawy źdźbła, zachwaszczenie, chemiczne właściwości gleby
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Badania przeprowadzono w latach 2000-2002 w Stacji Badawczej Brody Akademii Rolniczej w Poznaniu. Celem doświadczeń była ocena wpływu wieloletniego organicznego i mineralnego nawożenia na plonowanie jęczmienia jarego w monokulturze. Plon jęczmienia jarego w monokulturze był o 24% niższy w porównaniu z płodozmianem. Największy plon odnotowano po łącznym nawożeniu organiczno-mineralnym. Ciągła uprawa jęczmienia jarego po sobie spowodowała wzrost zachwaszczenia oraz porażenia przez choroby podstawy źdźbła. Nawożenie obornikiem było głównym czynnikiem wywołującym zmiany chemicznych właściwości gleby, takich jak: odczyn, zawartość C organicznego, N ogólnego oraz przyswajalnych form P, K i Mg.
KINETYKA WZROSTU TRZECH KLONÓW WIERZBY WICIOWEJ (Salix viminalis L.) W ZALEŻNOŚCI OD ZASOLENIA GLEBY
Autor
Andrzej Gregorczyk, Małgorzata Mikiciuk, Jacek Wróbel
Strony
33–40
Słowa kluczowe
Słowa kluczowe: Salix viminalis L., wierzba wiciowa, klony Jorr, Bjor, Tora, chlorek sodu, wzrost
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Przeprowadzono wstępne badania, dotyczące wpływu różnych dawek NaCl (poziomów zasolenia), dodawanych do podłoża glebowego na kinetykę wzrostu trzech klonów Salixviminalis L. W czasie wegetacji rośliny dwukrotnie podlewano roztworami chlorku sodu o stężeniach: 0 (kontrola); 1; 1,5; 2%. Miarą wzrostu były przyrosty długości i grubości pędów; oznaczono też suchą masę roślin. Do opisu procesów wzrostu najbardziej właściwa okazała się funkcja kwadratowa. Największą dynamiką wzrostu elongacyjnego charakteryzował się klon Bjor przy poziomie zasolenia 1%. Przy tym samym zasoleniu największe przyrosty grubości pędu miały klony Jorr i Tora. Ogólnie pod względem plonu suchej masy najbardziej tolerancyjnym na stres solny okazał się klon Jorr, a najmniej – klon Tora.
pszenżyto ozime, sumy temperatur efektywnych, próg termiczny, rozkład przestrzenny
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Celem pracy było ilościowe określenie wymagań termicznych pszenżyta ozimego oraz wyznaczenie prawdopodobieństwa osiągnięcia dojrzałości woskowej w założonych terminach. W pracy wykorzystano dane dotyczące fenologii pszenżyta ozimego w latach 1982-1996 oraz dane meteorologiczne z 57 stacji IMGW, z lat 1972-2001. Zależności pomiędzy długością międzyfaz a średnią temperaturą powietrza w międzyfazie, a także sumą godzin usłonecznienia bezwzględnego określono za pomocą metody regresji liniowej. Wymagania termiczne pszenżyta ozimego w poszczególnych okresach rozwojowych ustalono metodą sum temperatur efektywnych. Stwierdzono, że pszenżyto ozime osiąga w Polsce dojrzałość woskową, gdy sumy temperatur, liczone powyżej 3oC od momentu trwałego wznowienia wegetacji, wyniosą 1158oC. Prawdopodobieństwo osiągnięcia dojrzałości woskowej przez pszenżyto ozime przed 20 lipca wynosi od poniżej 10% w północno-wschodniej i północno-zachodniej Polsce do ponad 70% na obszarze Niziny Śląskiej. Do 31 lipca pszenżyto osiąga dojrzałość woskową na całym obszarze Polski przynajmniej co drugi rok, a na Niżu Polskim w każdym z 9 na 10 lat.
ENERGETYCZNE I EKONOMICZNE SKUTKI STOSOWANIA UPROSZCZEŃ W UPRAWIE ROLI W ZMIANOWANIU
Autor
Leszek Kordas
Strony
51–59
Słowa kluczowe
uproszczenia uprawy roli w zmianowaniu, energochłonność, efektywność systemów uprawy roli
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Badania obejmują okres drugiej rotacji zmianowania: burak cukrowy – pszenica jara – groch siewny – pszenżyto ozime (lata 1999-2002). Doświadczenia przeprowadzono na obiektach o powierzchni 0,3 hektara, przy optymalnych warunkach uprawowych. Zastosowanie uprawy uproszczonej pod burak cukrowy, a systemu uprawy zerowej pod pozostałe gatunki uprawiane w zmianowaniu powoduje zmniejszenie pracochłonności, ilości zużytego paliwa, a także nakładów energetycznych średnio o 50% w stosunku do uprawy tradycyjnej, a kosztów o 42%. Najwyższą efektywnością energetyczną w zmianowaniu charakteryzuje się system, w którym pod burak cukrowy stosowano uprawę uproszczoną, a pod pozostałe rośliny uprawę zerową. Wzrasta ona o 135% w stosunku do uprawy tradycyjnej stosowanej pod wszystkie rośliny zmianowania. Najmniejszą efektywność uzyskuje się stosując uprawę tradycyjną z międzyplonem pod burak cukrowy i groch siewny oraz uprawę tradycyjną pod pszenicę jarą i pszenżyto ozime.
W doświadczeniu polowym oceniano fitosanitarną wartość mieszanki złożonej z jęczmienia jarego i grochu siewnego, stanowiącej przedplon dla jęczmienia jarego. Wykazano, że na tle pozostałych przedplonów (ziemniaka, grochu siewnego i jęczmienia jarego) mieszanka ograniczyła występowanie plamistości siatkowej (Helminthosporium teres) na wysiewanym po niej jęczmieniu, stymulowała natomiast porażenie roślin przez patogeny powodujące choroby podsuszkowe (Fusarium spp. i in.) oraz przez mączniaka prawdziwego zbóż i traw (Erysiphe graminis). Zmniejszenie nasilenia plamistości siatkowej (Helminthosporium teres) najwyraźniej uwidoczniło się w stosunku do jęczmienia wysiewanego po sobie. Groch z kolei wpływał ograniczająco na zainfekowanie podstawy źdźbła, głównie przez grzyby z rodzaju Fusarium. Ze względów fitosanitarnych mieszanka jęczmienia jarego z grochem stanowiła lepszy przedplon dla jęczmienia niż jęczmień w siewie czystym.
WPŁYW SYSTEMU UPRAWY I HERBICYDU TOPOGARD 50 WP NA SKŁAD MYKOFLORY ZASIEDLAJĄCEJ RYZOPLANĘ KORZENI GROCHU SIEWNEGO ODMIANY AGAT
Autor
Teresa Dziedzic, Anna Ligocka, Zbigniew Paluszak, Stanisław Sadowski
Strony
69–76
Słowa kluczowe
groch, herbicyd, Topogard, ryzoplana, mykoflora
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Groch siewny uprawiany w monokulturze cechował wyższy stopień porażenia korzeni w porównaniu ze zmianowaniem, głównie za sprawą grzybów Fusarium oxysporum i F. solani.W okresie kwitnienia porażenie roślin występowało silniej niż w okresie wschodów. Najbardziej wrażliwe na działanie herbicydu Topogard okazały się grzyby: F. oxysporum, Trichoderma viride, Phoma glomerata i Cephalosporium asperum – dawka mniejsza od polowej istotnie hamowała wzrost grzybni. Najmniej wrażliwe na herbicyd były grzyby F. avenaceum, Rhizoctonia solani oraz Zygorhynchus spp.
W latach 1999-2001 przeprowadzono ścisłe doświadczenie polowe, którego celem było określenie wpływu zróżnicowanej ochrony rzepaku przed szkodnikami, chorobami i chwastami na jakość nasion. Oznaczono zawartość tłuszczu surowego, białka ogólnego i glukozynolanów oraz wyliczono plon tłuszczu i białka. Stwierdzono, że brak ochrony przed szkodnikami w całym cyklu badań wpływał na obniżenie zawartości tłuszczu o 1,8-2,8 punktu procentowego w porównaniu z obiektami, w których taką ochronę stosowano. Zawartość pozostałych składników nasion nie była modyfikowana stosowanymi środkami ochrony roślin. Nasiona polskiej odmiany mieszańcowej złożonej Margo charakteryzowały się lepszą jakością w porównaniu z odmianą populacyjną Star, ze względu na istotnie niższy poziom glukozynolanów i większą zawartość białka.
MOŻLIWOŚĆ REDUKCJI DAWEK HERBICYDÓW AMINOPIELIK SUPER 464 SL I CHISEL 75 WG W ODCHWASZCZANIU JĘCZMIENIA JAREGO
Autor
Mariusz Piekarczyk
Strony
89–95
Słowa kluczowe
jęczmień jary, herbicydy, chwasty
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W latach 2000-2002 w Stacji Badawczej Mochełek koło Bydgoszczy na glebie płowej właściwej, kompleksu żytniego dobrego, przeprowadzono badania nad redukcją dawek herbicydów do odchwaszczania jęczmienia jarego. Zredukowane o 25, a nawet 50% dawki herbicydów Aminopielik Super 464 SL i Chisel 75 WG z dodatkiem adiuwantów okazały się wystarczające do kontrolowania zachwaszczenia jęczmienia jarego i jego plonowania na poziomie zbliżonym do obiektów z dawkami zalecanymi przez producentów tych preparatów.
Badania polowe i laboratoryjne prowadzono w celu oszacowania możliwości wykorzystania piętnówki zmiennej (Mamestra dissimilis Knoch., Lepidoptera: Noctuidae) do regulacji zachwaszczenia spowodowanego przez Rumex confertus (Willd.). W naturalnym siedlisku szczawiu badano dynamikę jego wzrostu oraz liczbę gąsienic piętnówki zmiennej zasiedlających roślinę w okresie 50 dni. Największą liczbę gąsienic odłowiono pod koniec pierwszej dekady czerwca, w czasie gdy roślina żywicielska miała już w pełni wykształconą rozetę. W warunkach laboratoryjnych badano wzrost masy ciała gąsienic oraz ich żerowanie w temperaturze 20oC. Zależności pomiędzy masą zjedzonych liści szczawiu omszonego a przyrostami masy larw L4 i L5 były statystycznie istotne (r = 0,97 i r = 0,88). Stwierdzono bardzo progresywny charakter żerowania larw L4, opisany równaniem 1. stopnia (r = 0,98). Wyliczono, że każdego dnia w ciągu 20 dni żerowania larwy zjadły o 5,9 mg więcej liści. Natomiast dla gąsienic L5 związek ten miał charakter funkcji 2. stopnia (r = 0,96). Oszacowana masa liści szczawiu omszonego, która uległa skonsumowaniu przez larwy piętnówki zmiennej w warunkach naturalnych, wyniosła 159,3 g, co stanowiło około 11% utraty biomasy żywiciela.
ZASTOSOWANIE FLURPRIMIDOLU W UPRAWIE NASIENNEJ ŁUBINU ŻÓŁTEGO (Lupinus luteus L.)
Autor
Ewa Kaszkowiak, Janusz Prusiński
Strony
107–116
Słowa kluczowe
flurprimidol, łubin żółty, produkcyjność
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Ścisłe dwuczynnikowe doświadczenie polowe w układzie losowanych podbloków z obiektem kontrolnym wykonano w latach 1999-2002 w Stacji Badawczej Wydziału Rolniczego ATR w Mochełku. Przedmiotem badań była tradycyjna odmiana łubinu żółtego Polo, której rośliny opryskiwano Topflorem 15 SC (15% flurprimidolu), regulatorem wzrostu o charakterze retardantu z grupy pirymidyny. Obiektami I czynnika były trzy terminy stosowania Topfloru SC: na początku pąkowania, na początku kwitnienia (opryski jednorazowe) oraz na początku pąkowania i kwitnienia (oprysk dwukrotny) pędu głównego łubinu żółtego, a drugim dawki Topfloru SC w wysokości: 0,15; 0,30 i 0,45 dm3.ha-1. Nie stwierdzono istotnego wpływu zastosowanych dawek i terminów aplikacji Topfloru na plonowanie, rozwój roślin i kształtowanie się strukturalnych elementów plonu nasion łubinu żółtego. Topflor nie wpłynął na istotne ograniczenie wzrostu roślin na wysokość i masy wegetatywnej. Struktura grubości nasion oraz zawartość białka w nasionach nie zależały istotnie od dawki i terminu zastosowania Topfloru. Korzystny wpływ Topfloru stwierdzono jedynie w przypadku istotnego zwiększenia współczynnika plonowania rolniczego oraz masy nasion w strąkach wykształconych na rozgałęzieniach.
PĘDOWA I KORZENIOWA KONKURENCJA MIĘDZY PSZENŻYTEM JARYM A BOBIKIEM WE WCZESNEJ FAZIE WZROSTU
Autor
Piotr Sobkowicz
Strony
117–126
Słowa kluczowe
konkurencja, pszenżyto jare, bobik, mieszanka, azot, wskaźniki konkurencji
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Doświadczenie przeprowadzono w celu zbadania konkurencji między częściami nadziemnymi a podziemnymi roślin pszenżyta jarego i bobiku we wczesnym okresie wegetacji. Założono je w plastikowych skrzynkach o długości 76, szerokości 15 i głębokości 15 cm, wypełnionych glebą lekką, którą stanowiła mada rzeczna właściwa lekka, zawierająca 15-20% części spławialnych, należąca do kompleksu żytniego dobrego. Odpowiednie ustawienie skrzynek oraz zastosowanie nadziemnych ekranów z folii aluminiowej pozwoliło na wydzielenie czterech obiektów: bez konkurencji, z konkurencją pędową, korzeniową oraz pędową i korzeniową łącznie. Jak wykazały badania, na początku oddziaływań międzygatunkowych w mieszance pszenżyta z bobikiem konkurencja między systemami korzeniowymi była bardziej intensywna niż między pędami. Pszenżyto było bardziej konkurencyjne od bobiku, gdy gatunki konkurowały korzeniami, natomiast gdy konkurowały pędami, obserwowano tendencję do dominacji bobiku. Badania nie wykazały jednoznacznie, że pszenżyto ma większe zdolności konkurencyjne niż bobik we wczesnej fazie wzrostu.
SKŁAD AMINOKWASOWY I WARTOŚĆ BIOLOGICZNA BIAŁKA PSZENŻYTA JAREGO W ZALEŻNOŚCI OD GĘSTOŚCI WYSIEWU I STOSOWANYCH HERBICYDÓW
Autor
Czesław Stankiewicz
Strony
127–139
Słowa kluczowe
pszenżyto jare, aminokwasy, biologiczna wartość białka, gęstość wysiewu, herbicyd
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Materiał badawczy stanowiło ziarno pszenżyta jarego odmiany Wanad, pochodzące z doświadczeń prowadzonych w latach 1999-2001 na terenie Stacji Doświadczalnej Zawady, należącej do Akademii Podlaskiej w Siedlcach. Celem badań było określenie wpływu gęstości wysiewu (500 i 750 ziarn·m-2) oraz herbicydów (Arelonu 75 WP i Pumy Super 069) na skład aminokwasowy ziarna oraz określenie wartości biologicznej białka (CS, EAAI). Zawartość aminokwasów egzogennych i endogennych w ziarnie pszenżyta oraz wartość biologiczna białka (CS, EAAI) były wyższe przy gęstości siewu 750 niż 500 ziarn·m-2. Stosowane herbicydy nie wpływały istotnie na zawartość aminokwasów w ziarnie pszenżyta jarego. Zwiększone opady w 2000 roku sprzyjały gromadzeniu się aminokwasów w ziarnie pszenżyta.
PRODUKTYWNOŚĆ WIERZB KRZEWIASTYCH POZYSKIWANYCH W JEDNOROCZNYCH CYKLACH ZBIORU
Autor
Mariusz Grzelczyk, Mariusz Stolarski, Stefan Szczukowski, Józef Tworkowski
Strony
141–151
Słowa kluczowe
wierzba krzewiasta, klon, gęstość sadzenia, cykl jednoroczny, plon suchej masy drewna, wilgotność drewna
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W latach 1996-2003 na Nizinie Kwidzyńskiej na madzie ciężkiej (kompleks zbożowo-pastewny mocny 8, klasa IIIb) prowadzono doświadczenie polowe, którego celem było określenie produktywności sześciu klonów wierzb krzewiastych uprawianych w zagęszczeniu 20-60 tys. roślin·ha-1 i pozyskiwanych w jednorocznych cyklach zbioru. Plon jednorocznych pędów w doświadczeniu zawarty był w przedziale od 12,51 do 21,52 t s.m.· ha-1·rok-1. Najwyższy plon suchej masy drewna dał klon Salix viminalis 082, średnio 19,77 t·ha-1·rok-1. Zwiększanie zagęszczenia roślin z 20 do 40 tys.· ha-1 powodowało istotny wzrost plonów suchej masy drewna. Dalsze zwiększanie zagęszczenia roślin do 60 tys. szt.· ha-1 powodowało już tylko nieznaczną tendencję wzrostu plonu. Wilgotność drewna jednorocznych pędów wierzby krzewiastej w czasie zbioru wyniosła od 50,4 do 53,1%.
WPŁYW INTENSYWNOŚCI UPRAWY GROCHU SIEWNEGO NA ZAWARTOŚĆ I PLON BIAŁKA
Autor
Beata Szwejkowska
Strony
153–161
Słowa kluczowe
groch, odmiana, technologia, nawożenie, zawartość i plon białka
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W trzyletnich doświadczeniach polowych przeprowadzonych w latach 2001-2003 oceniano wpływ zróżnicowanej intensywności uprawy grochu siewnego na zawartość i plon białka w nasionach. Badaniami objęto nisko-, średnio- i wysokonakładową technologię uprawy. Materiał doświadczalny stanowiły cztery odmiany grochu siewnego – dwie jadalne: Rola i Agra oraz dwie pastewne: Sokolik i Wiato. Mimo iż najwyższą zawartość i plon białka w nasionach stwierdzono u wszystkich odmian grochu uprawianego z zastosowaniem technologii wysoko intensywnej, to wpływ samej technologii był istotnie statystycznie mniejszy, bowiem znacznie większe zróżnicowanie zawartości i plonu białka wynikało ze zmienności warunków klimatycznych w latach uprawy.
Celem przeprowadzonych badań było określenie akumulacji składników nawozowych w biomasie roślin niemotylkowatych uprawianych w międzyplonie ścierniskowym. Badania polowe wykonano w latach 1996-1998 w Stacji Badawczej Wydziału Rolniczego ATR w Mochełku koło Bydgoszczy, na glebie kompleksu żytniego bardzo dobrego. Przedmiotem badań było pięć gatunków roślin niemotylkowatych: gorczyca biała, rzodkiew oleista, rzepak ozimy, słonecznik zwyczajny i facelia błękitna, uprawianych w międzyplonie ścierniskowym po pszenicy ozimej. W badaniach stosowano trzy warianty nawożenia roślin: gnojowicą bydlęcą, słomą pszenną z dodatkiem nawozów mineralnych oraz wyłącznie nawozami mineralnymi. Badania wykazały duże zdolności roślin niemotylkowatych do akumulacji makroskładników niewykorzystanych przez rośliny uprawiane w przedplonie. Wszystkie badane rośliny zakumulowały w swojej biomasie znacznie więcej azotu i potasu niż wniesiono w postaci nawozów. Zasadnicza masa pobranych składników pokarmowych była gromadzona w biomasie nadziemnej roślin uprawianych w międzyplonie ścierniskowym. Największymi zdolnościami akumulacji składników mineralnych wykazała się rzodkiew oleista.