W pracy przedstawiono wyniki badań prowadzonych w latach 1995-1999 z rzepakiem jarym (odmian Star i Lisonne) oraz w latach 1998-2000 z gorczycą białą (odmian Nakielska i Borowska) na terenie Zakładu Produkcyjno-Doświadczalnego Bałcyny koło Ostródy, należącego do Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Celem badań było określenie wpływu wybranych herbicydów na zawartość fosforu, potasu i magnezu w nasionach rzepaku jarego oraz fosforu, potasu, magnezu, wapnia i sodu w nasionach gorczycy białej. Układ warunków pogodowych w latach badań w istotny sposób determinował zawartość fosforu, potasu i magnezu w nasionach badanych odmian rzepaku jarego oraz potasu, magnezu, wapnia i sodu w nasionach odmian gorczycy białej. Zastosowane w doświadczeniach herbicydy nie wpłynęły istotnie na kształtowanie poziomu badanych pierwiastków w nasionach rzepaku jarego oraz nie modyfikowały zawartości większości badanych pierwiastków w nasionach gorczycy, z wyjątkiem sodu i magnezu w pierwszym roku doświadczenia, a także fosforu w drugim. W całym cyklu badań testowane odmiany rzepaku jarego różniły się istotnie zawartością magnezu, natomiast odmiany gorczycy białej jedynie zawartością fosforu.
PLONOWANIE I SKŁAD GATUNKOWY RUNI WYBRANYCH MIESZANEK PASTWISKOWYCH W ZRÓŻNICOWANYCH WARUNKACH GLEBOWYCH
Autor
Ryszard Baryła, Mariusz Kulik
Strony
17–28
Słowa kluczowe
gleba, mieszanki, pastwisko, plon, skład gatunkowy
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W latach 1998-2003 przeprowadzono badania, w których oceniano plonowanie i zmiany składu gatunkowego runi mieszanek pastwiskowych w siedlisku pobagiennym (na glebie torfowo-murszowej i mineralno-murszowej). W badaniach uwzględniono 6 mieszanek pastwiskowych (BG-5, BG-6 firmy Barenbrug, Mkb-1 i Mkb-2 firmy Agri Land oraz P-1 i P-2 firmy Rolimpex). Na podstawie przeprowadzonych doświadczeń stwierdzono znaczne zróżnicowanie plonowania testowanych mieszanek, zwłaszcza w warunkach gleby mineralno-murszowej. W warunkach gleby torfowo-murszowej plonowanie mieszanek było bardziej stabilne. Skład gatunkowy runi mieszanek był znacznie zróżnicowany w stosunku do ich składu w czasie wysiewu. Większe różnice odnotowano w warunkach gleby mineralno-murszowej. W kolejnych latach zwiększał się udział traw (Lolium perenne, Poa pratensis, Dactylis glomerata), a zmniejszał Trifolium repens. W warunkach gleby torfowo-murszowej skład gatunkowy runi był bardziej stabilny, z wyraźnym wzrostem udziału Poa trivialis w runi pierwszego odrostu w 2003 roku w miejsce ustępujących Lolium perenne i Dactylis glomerata.
PLONOWANIE PSZENŻYTA JAREGO W ZALEŻNOŚCI OD STOSOWANIA REGULATORÓW WZROSTU I ICH MIESZANEK Z SIARCZANEM MAGNEZU
Autor
Jerzy Czapla, Anna Nogalska, Lidia Stasiulewicz
Strony
29–36
Słowa kluczowe
pszenżyto, plonowanie, regulatory wzrostu
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W 3-letnim doświadczeniu polowym badano wpływ regulatorów wzrostu i ich mieszanek z siarczanem magnezu na plonowanie pszenżyta jarego odmiany Gabo. Regulatory wzrostu: kwas indolilo-3-masłowy (IBA), kwas α-naftylooctowy (NAA), benzyloaminopurynę (BAP), triacontanol (TRIA) oraz kwas giberelinowy (GA3) stosowano dolistnie, samodzielnie lub w mieszance z 5% wodnym roztworem siarczanu magnezu, dwukrotnie w okresie wegetacyjnym pszenżyta – w fazie kłoszenia oraz tuż przed kwitnieniem. W pierwszym roku doświadczenia stwierdzono istotne wydłużenie źdźbła pszenżyta pod wpływem mieszanek regulatorów z siarczanem magnezu. Wykazano również współdziałanie pomiędzy regulatorami wzrostu a siarczanem magnezu (istotny wzrost masy tysiąca ziaren pod wpływem NAA + Mg i istotne zmniejszenie MTZ pszenżyta pod wpływem triacontanolu i benzyloaminopuryny z siarczanem magnezu). W 2. i 3. roku doświadczenia niektóre regulatory (NAA, IBA i GA3) spowodowały istotny przyrost całkowitej masy nadziemnej pszenżyta. Średnie z trzech lat wskazują na statystycznie udowodniony przyrost masy ziarna pod wpływem IBA i GA3, stosowanych w mieszankach z siarczanem magnezu. Większość zastosowanych regulatorów wzrostu, a szczególnie ich mieszanek z siarczanem magnezu zwiększyła udział ziarna w całkowitej masie nadziemnej pszenżyta jarego.
WPŁYW NAWOŻENIA RZĘDOWEGO RÓŻNYMI RODZAJAMI NAWOZÓW NA PLONOWANIE KUKURYDZY
Autor
Andrzej Kruczek
Strony
37–46
Słowa kluczowe
sposoby nawożenia, rodzaje nawozów, kukurydza
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2001-2003 w Zakładzie Doświadczalno-Dydaktycznym w Swadzimiu koło Poznania. Jego celem było określenie wpływu sposobu nawożenia na gromadzenie suchej masy i zawartość składników mineralnych w początkowym okresie wzrostu oraz plonowanie kukurydzy. Stosowano dwa sposoby nawożenia: rzutowo na całą powierzchnię przed siewem nasion i rzędowo (startowo) jednocześnie z siewem nasion. Skuteczność sposobów nawożenia badano stosując nawóz fosforowy, fosforowo-azotowy i nawozy wieloskładnikowe. Nawożenie rzędowe powodowało wzrost suchej masy części nadziemnych młodych roślin kukurydzy oraz zwiększało w nich zawartość fosforu i azotu, a obniżało zawartość magnezu i wapnia. Nawóz wieloskładnikowy amofoska był jedynym nawozem, który zastosowany rzędowo nie stymulował wzrostu początkowego roślin. Rzędowa aplikacja nawozów zwiększała istotnie plon ziarna w porównaniu z nawożeniem rzutowym.
W pracy zbadano stopień aktywności enzymów pektynolitycznych, celulolitycznych, amylolitycznych i proteolitycznych, a także zdolność do uruchamiania nierozpuszczalnych fosforanów przez fluoryzujące pałeczki z rodzaju Pseudomonas. Bakterie wyizolowano z ryzoplany lnu włóknistego, uprawianego w systemie zmianowania i monokultury. Żaden z izolatów nie wykazywał aktywności enzymatycznej wobec celulozy, natomiast pozostałe wielocukry hydrolizowane były przez wszystkie izolaty. Bakterie były najbardziej aktywne wobec białka. Oceniono również ich właściwości antagonistyczne względem wybranych patogenów grzybowych wyizolowanych z tego samego środowiska. Wszystkie z nich, chociaż w różnym stopniu, hamowały rozwój grzybów.
DYNAMIKA GROMADZENIA ŚWIEŻEJ I SUCHEJ MASY ORAZ AZOTU PRZEZ ROŚLINY TRADYCYJNEJ I SAMOKOŃCZĄCEJ ODMIANY ŁUBINU ŻÓŁTEGO (Lupinus luteus L.)
Autor
Janusz Prusiński
Strony
57–72
Słowa kluczowe
łubin żółty, dynamika gromadzenia suchej i świeżej masy oraz N
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W latach 2002-2004 przeprowadzono ścisłe dwuczynnikowe doświadczenie polowe z dwiema odmianami łubinu żółtego, które zbierano sześciokrotnie w fazach: 8-10 liści, początku pąkowania i kwitnienia, płaskiego strąka oraz dojrzałości fizjologicznej i pełnej nasion w celu określenia dynamiki gromadzenia świeżej i suchej masy oraz azotu w wegetatywnych i generatywnych częściach roślin. Istotnie najwyższe plony zielonki obu badanych odmian uzyskano w fazie płaskiego strąka, a suchej masy – w fazie dojrzałości fizjologicznej nasion. Tradycyjna odmiana Polo charakteryzowała się istotnie wyższą maksymalną produkcyjnością od samokończącej odmiany Legat, która ze względu na szybsze tempo wzrostu od wschodów do początku pąkowania oraz większą dynamikę gromadzenia świeżej i suchej masy, a także N może być bardziej przydatna do użytkowania w międzyplonach ścierniskowych. Maksimum zawartości N w liściach stwierdzono od pąkowania do kwitnienia, a w łodygach na początku pąkowania. W plonie ogólnym suchej masy w dniu zbioru nasiona odmiany Polo stanowiły tylko 39%, a odmiany Legat 42% plonu całkowitej biomasy.
STRUKTURA SYSTEMU KORZENIOWEGO I PLON OWSA W ZALEŻNOŚCI OD NASTĘPCZEGO WPŁYWU DESZCZOWANIA I NAWOŻENIA AZOTEM
Autor
Andrzej Dziamski, Zofia Stypczyńska
Strony
73–82
Słowa kluczowe
owies, system korzeniowy, plon ziarna, deszczowanie – wpływ następczy, nawożenie azotem – wpływ następczy
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W latach 2000-2002 w Kruszynie Krajeńskim w pobliżu Bydgoszczy prowadzono badania, których celem było określenie, jakim zmianom ulegną cechy morfologiczne (masa i długość) systemu korzeniowego owsa (Avena sativa L.) odmiany Dragon oraz plon ziarna w wyniku zaprzestania stosowania wieloletniego deszczowania i nawożenia azotem na glebie bardzo lekkiej. Stwierdzono, że wpływ następczy deszczowania spowodował zmniejszenie się masy i długości korzeni oraz obniżenie plonu ziarna w pierwszych dwóch latach od chwili zaniechania tego zabiegu. Dopiero w trzecim sezonie wegetacyjnym nastąpiło wyrównanie wielkości plonu między obiektami doświadczenia. Nie stwierdzono natomiast negatywnego wpływu następczego nawożenia azotem na analizowane cechy uprawianego owsa. Wcześniejsze deszczowanie obiektów oraz brak nawożenia sprzyjały rozgałęzianiu się korzeni w profilu glebowym. Jednocześnie stwierdzono, że brak deszczowania rozszerza stosunek między plonem ziarna a masą korzeni oraz między plonem ziarna a stopniem rozgałęzienia korzeni. Mniejszy stopień rozgałęzienia korzeni sprzyja wytwarzaniu relatywnie wyższego plonu ziarna.
WPŁYW WĘGLI BRUNATNYCH, OSADÓW ŚCIEKOWYCH ORAZ ICH MIESZANIN I OBORNIKA NA ZAWARTOŚĆ KADMU I OŁOWIU W PODŁOŻU GLEBOWYM I ŻYCICY WIELOKWIATOWEJ (Lolium multiflorum Lam.)
Autor
Barbara Symanowicz
Strony
83–92
Słowa kluczowe
kadm, ołów, węgiel brunatny, osad ściekowy, mieszanina, życica wielokwiatowa
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W latach 1998-2000 przeprowadzono doświadczenie wazonowe, którego celem było określenie wpływu węgli brunatnych, osadów ściekowych oraz ich mieszanin i obornika na zawartość Cd i Pb w podłożu glebowym i życicy wielokwiatowej odmiany Kroto. W doświadczeniu wykorzystano piasek gliniasty lekki (jako podłoże), węgiel brunatny odmiany ziemistej z Kopalni Węgla Brunatnego w Sieniawie i Koninie, osady ściekowe z oczyszczalni w Siedlcach, Łukowie i z Drosedu oraz obornik mieszany. W każdym roku badań zbierano po cztery pokosy trawy. Całkowitą zawartość Cd i Pb w podłożu glebowym i suchej masie trawy oznaczono metodą ICP-AES, po uprzedniej mineralizacji „na sucho” badanych prób. Średnia zawartość kadmu i ołowiu w podłożu glebowym przed rozpoczęciem doświadczenia wynosiła odpowiednio 0,44 i 8,42 mg·kg-1, natomiast po zakończeniu badań 0,33 i 7,09 mg·kg-1 s.m. W suchej masie życicy wielokwiatowej oznaczono średnio od 0,27 do 0,33 mg·kg-1 s.m. kadmu i od 3,33 do 5,14 mg·kg-1 s.m. ołowiu.
Brak danych dotyczących ilości azotu związanego przez bakterie brodawkowe (Rhizobium galegae), żyjące w symbiozie z rutwicą wschodnią (Galega orientalis Lam.), skłonił autorów do podjęcia badań w tym zakresie. W 2004 roku w doświadczeniu polowym wieloletnim (na glebie kulturoziemnej) określono ilościowo azot pochodzący z biologicznej redukcji N2 metodą izotopowego rozcieńczenia. Było to możliwe dzięki zastosowaniu na początku wegetacji azotu 15N w ilości 2 g na 1 m2 w formie CO(15NH2)2 o wzbogaceniu 12,12 at %15N na rutwicę i kukurydzę. Próby rutwicy pobierano w fazie: pąkowania, kwitnienia, końca kwitnienia i dojrzałości pełnej. Określono plon liści, łodyg i strąków, oznaczono azot ogółem, at %15N i obliczono ilość N pochodzącą z powietrza. Średni plon liści rutwicy wynosił 8,6 t·ha-1 s.m., łodyg – 6,4 t·ha-1 s.m., a strąków – 0,2 t·ha-1 s.m. Zawartość azotu w poszczególnych częściach roślin kształtowała się następująco: w liściach – 32,7 g·kg-1, łodygach – 16,1 g·kg-1 i strąkach 45,0 g·kg-1. Ilość azotu biologicznie zredukowanego przez części nadziemne rutwicy wschodniej wynosiła 312,3 kg N·ha-1, co stanowiło 89,2% azotu ogółem.
TRWAŁOŚĆ Lolium perenne L. UPRAWIANEJ NA NASIONA W ZALEŻNOŚCI OD SPOSOBU SIEWU I ROZSTAWY RZĘDÓW
Autor
Małgorzata Szczepanek
Strony
101–112
Słowa kluczowe
pędy generatywne, plon nasion, trwałość, życica trwała
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Celem badań była ocena trwałości Lolium perenne L. odmiany trawnikowej Stadion w uprawie na nasiona w zależności od czynników agrotechnicznych. Wydłużenie użytkowania do czwartego roku po zasiewie wpływało na ograniczenie liczby i długości pędów generatywnych, liczby kłosków w kłosie i nasion w kłosku oraz plonu nasion. W czteroletnim okresie użytkowania na nasiona życica trwała plonowała lepiej, jeśli była wysiewana z jęczmieniem jarym w porównaniu z zasiewem czystym wiosennym; przyspieszenie zbioru jęczmienia w użytkowaniu na zielonkę nie wpływało na plonowanie życicy. Wydajność życicy trwałej z zasiewu jesiennego w pierwszym roku pełnego użytkowania była przeważnie niższa, a w trzecim i czwartym wyższa niż wysiewanej wiosną w siewie czystym i z jęczmieniem. Życica trwała wykazywała słabą reakcję na zróżnicowanie rozstawy rzędów z tendencją do ograniczenia plonowania w warunkach uprawy w rozstawie szerokiej i bardzo szerokiej.
W latach 1999-2002 w okolicach Bydgoszczy, w miejscowościach: Minikowo, Mochełek i Topolno przeprowadzono badania nad dynamiką występowania i szkodliwością mszycy burakowej (Aphis fabae complex) na barszczu Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.). Gatunek ten występował we wszystkich stanowiskach badawczych. Największe nasilenie mszyc w kwiatostanach obserwowano w roku 2002 w Minikowie i Mochełku. Na liściach najwięcej Aphis fabae stwierdzono w Mochełku w latach 2002 i 2000. Mszyce żerujące na liściach barszczu powodowały ich żółknięcie i sztywnienie. Silnie zasiedlone przez A. fabae baldaszki czerniały i zasychały. Rośliny silnie opanowane przez mszyce były niższe i wytwarzały baldachy o mniejszej średnicy.
WARTOŚĆ PASZOWA RUNI ŁĄK PIENIŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO UŻYTKOWANYCH ZGODNIE Z WYMOGAMI OCHRONY PRZYRODY
Autor
Aleksy Gałka, Ewa Góra-Drożdż, Jan Zarzycki
Strony
119–132
Słowa kluczowe
bioróżnorodność, łąki ekstensywne, Pieniny, wartość paszowa
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Zachowanie bioróżnorodności łąk jest możliwe pod warunkiem, że będą one użytkowane zgodnie z wymogami ochrony przyrody. Składa się na to późne koszenie oraz brak nawożenia lub niewielki jego poziom. W pracy przedstawiono ocenę wartości paszowej runi łąk pienińskich w ten sposób użytkowanych, którą przeprowadzono na podstawie analiz botaniczno-wagowych prób runi, po określeniu w nich zawartości głównych składników pokarmowych. Wyniki pozwoliły na stwierdzenie stosunkowo dobrej jakości paszy, wynikającej z dużego udziału ziół i motylkowatych, jednakże głównym czynnikiem ograniczającym wykorzystanie paszowe tego typu runi jest wysoka zawartość włókna. Ze względu na możliwość występowania w runi gatunków roślin trujących lub szkodliwych konieczna jest wnikliwa ocena jej składu botanicznego.