Acta Scientiarum Polonorum

Czasopismo naukowe założone w 2001 roku przez polskie uczelnie rolnicze

| Informacje | Recenzenci | Rada Programowa | Rady naukowe | Adresy redakcji | Serie | Wymogi edytorskie | Wzorcowy artykuł | Warunki publikacji | Procedura recenzowania | Prenumerata | Streszczenia | Szukaj | Statystyki |
Silvarum Colendarum Ratio et Industria Lignaria
(Leśnictwo i Drzewnictwo) 5 (2) 2006
Streszczenia
Wybierz numer

TytułPRÓBA KRYTYCZNEJ OCENY DOTYCHCZASOWYCH ROZWIĄZAŃ DOTYCZĄCYCH WINDYKACJI NALEŻNOŚCI ZA SPRZEDANE DREWNO W POLSKIM LEŚNICTWIE NA PRZYKŁADZIE REGIONALNEJ DYREKCJI LASÓW PAŃSTWOWYCH W POZNANIU
AutorKrzysztof Adamowicz
Strony5–14
Słowa kluczoweekonomika leśnictwa, marketing, cena drewna, dynamika cenowa, struktura cenowa
StreszczeniePokaż streszczenie
W pracy podjęto próbę oceny dotychczasowych rozwiązań dotyczących windykacji należności za sprzedane drewno w polskim leśnictwie. Badania oparto na informacjach rynkowych pochodzących z przykładowej dyrekcji regionalnej PGL LP. Przedstawiono wpływ stosowanych metod zabezpieczeń transakcji kredytowych na proces windykacji należności. Opracowanie ma charakter dyskusji wspartej konkretnymi wynikami badań autora oraz poglądami innych przedstawicieli tego nurtu ekonomi.
Pokaż

TytułPRÓBA ZASTOSOWANIA METODY PUNKTOWEJ OCENY PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ DO KATEGORYZACJI NADLEŚNICTW W ZAKRESIE ICH WYPŁACALNOŚCI
AutorAnna Ankudo-Jankowska
Strony15–24
Słowa kluczoweekonomika leśnictwa, analiza wskaźnikowa, analiza płynności finansowej, wskaźniki płynności finansowej
StreszczeniePokaż streszczenie
W pracy podjęto próbę opracowania metody punktowej oceny płynności finansowej do kategoryzacji nadleśnictw w zakresie ich wypłacalności. Badaniami objęto 26 nadleśnictw Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu. Na podstawie analizy wskaźników płynności finansowej oraz zastosowanej metody punktowej stwierdzono w badanym okresie (1998-2001) ogólnie wysoki poziom płynności finansowej, a także znaczne jego zróżnicowanie w poszczególnych nadleśnictwach. W pracy przedstawiono ogólne założenia punktowej metody oceny płynności finansowej nadleśnictw. W celu szerszego jej zastosowania wymagane są dalsze badania.
Pokaż

TytułANOMALIE IGŁOWE U SOSNY GÓRSKIEJ PINUS MUGO TURRA W TATRACH
AutorKrystyna Boratyńska, Anna Katarzyna Jasińska
Strony25–30
Słowa kluczowenietypowe krótkopędy, Pinus mugo, kosodrzewina, igły, Tatry
StreszczeniePokaż streszczenie
W artykule opisano nietypowe krótkopędy Pinus mugo. Podczas badań terenowych w październiku 2005 roku w Dolinie Pięciu Stawów na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego znaleziono wiele krzewów o 3-igłowych krótkopędach, a także pojedyncze okazy z pięcioma i siedmioma igłami. Igły z nietypowych krótkopędów są krótsze, mają mniejszą szerokość i grubość niż igły w typowych krótkopędach. Liczba igieł w krótkopędzie zdecydowanie determinuje kształt igieł: od prawie półokrągłych przez trójkątne, okrągłe do nieregularnych – trudnych do opisania. Zauważono niewielki związek pomiędzy liczbą igieł w krótkopędzie a badanymi cechami anatomicznymi.
Pokaż

TytułSTRUKTURA SZATY ROŚLINNEJ PARKÓW WIEJSKICH NA PRZYKŁADZIE KRAINY KOTLINA SANDOMIERSKA
AutorBeata Fornal-Pieniak, Czesław Wysocki
Strony31–45
Słowa kluczoweszata roślinna, struktura szaty roślinnej, park wiejski, siedliska grądowe, Kraina Kotlina Sandomierska
StreszczeniePokaż streszczenie
W pracy podjęto próbę scharakteryzowania struktury szaty roślinnej parków wiejskich na przykładzie Krainy Kotlina Sandomierska. Badania przeprowadzono w 51 parkach, w stylu krajobrazowym, założonych na siedliskach grądu odmiany małopolskiej. Parki podzielono ze względu na powierzchnię i stopień intensywności pielęgnacji szaty roślinnej.
Pokaż

TytułANALIZA FRAKCYJNOŚCI ZRĘBKÓW OPAŁOWYCH
AutorKatarzyna Glazar
Strony47–50
Słowa kluczowezrębki opałowe, frakcyjność zrębków opałowych, wymiary zrębków opałowych
StreszczeniePokaż streszczenie
Celem przeprowadzonych badań było określenie frakcyjności zrębków opałowych, uzyskanych z użyciem maszyn zrębkujących Bandit 1400 i Vermeer BC1800A, na podstawie 5 klas frakcyjności. We wszystkich próbkach poddanych analizie najliczniej była reprezentowana frakcja o wymiarach 11-35 mm. W wypadku frakcji < 2 mm oraz 11-35 mm zaobserwowano statystycznie istotne różnice między średnimi wartościami udziału tych frakcji uzyskanymi na poszczególnych powierzchniach. Otrzymane w badaniach wyniki frakcyjności w większości były zgodne z obowiązującą w naszym kraju normą, określającą wymiar pozyskiwanych zrębków opałowych.
Pokaż

TytułFAUNA ROZTOCZY (ACARI, GAMASIDA) I AKTYWNOŚĆ WYBRANYCH ENZYMÓW GLEBOWYCH NA TERENIE KARKONOSKIEGO PARKU NARODOWEGO
AutorDariusz J. Gwiazdowicz, Grażyna Olszowska, Piotr Robakowski
Strony51–61
Słowa kluczoweroztocza, Acari, Gamasida, aktywność enzymatyczna, Karkonoski Park Narodowy
StreszczeniePokaż streszczenie
Praca jest próbą poszukiwania zależności pomiędzy składem gatunkowym i liczebnością roztoczy glebowych z rzędu Gamasida a aktywnością wybranych enzymów glebowych. Ponadto analizowano czynniki wpływające na bogactwo roztoczy i aktywność enzymów, jak np. wysokość nad poziomem morza, pora roku czy odległość od pnia drzewa. W wyniku przeprowadzonych prac nie stwierdzono bezpośredniej zależności między aktywnością enzymów a liczebnością i składem gatunkowym roztoczy. Stwierdzono natomiast zależności pomiędzy porą roku i wysokością nad poziomem morza a akarofauną i aktywnością enzymów glebowych. Zauważono także, że liczebność roztoczy i aktywność dehydrogenaz jest większa bliżej drzewa.
Pokaż

TytułWYKORZYSTANIE PRZYBRZEŻNEJ BAZY ROŚLINNEJ PRZEZ BOBRA EUROPEJSKIEGO (CASTOR FIBER L.)
AutorAndrzej Gugołek, Paweł Janiszewski, Anna Łobanowska
Strony63–70
Słowa kluczowebóbr europejski, roślinność przybrzeżna, preferencje pokarmowe
StreszczeniePokaż streszczenie
Celem pracy było wykazanie i scharakteryzowanie wykorzystania roślinności przybrzeżnej przez bobry do budowy tam oraz określenie preferencji pokarmowych względem poszczególnych gatunków drzew i krzewów. Wykazano, że dobór materiałów do budowy tam przez bobry był uzależniony występowaniem i dostępnością gatunków drzew i krzewów w pasie przybrzeżnym. Najczęściej do budowy tam były wykorzystywane gałęzie o średnicy do 6,0 cm oraz długości od 0,5 do 3,0 m. Stwierdzono wyraźne preferencje w wyborze pokarmu gromadzonego przez bobry w magazynach zimowych.
Pokaż

TytułOCENA ŻYZNOŚCI GLEB KARPACKIEGO GRĄDU LIPOWEGO I BUCZYN KARPACKICH NA PODSTAWIE BADANYCH WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNYCH I BIOCHEMICZNYCH
AutorArkadiusz Fiślak, Kazimierz Januszek, Jarosław Lasota
Strony71–87
Słowa kluczowekarpacki grąd lipowy, buczyna karpacka, aktywność enzymatyczna gleby, żyzność gleby
StreszczeniePokaż streszczenie
Celem badań była ocena żyzności gleb brunatnych wyługowanych, wykształconych z piaskowców i łupków warstw magurskich fliszu karpackiego, pod zbiorowiskami karpackiego grądu lipowego Tilio-Carpinetum typicum, wariantu żyznego (T-Cż) i ubogiego (T-Cub), oraz buczyny karpackiej, wariantu typowego Dentario glandulosae-Fagetum typicum (Dg-Ft) oraz wariantu żyznego Dentario glandulosae-Fagetum lunarietosum (Dg-Fl). Z poziomu próchnicznego mineralnego gleb badanych zespołów roślinnych pobierano po 10 prób, z pozostałych poziomów glebowych zebrano próby zbiorcze w obrębie profilu glebowego. Porównano następujące właściwości gleb: odczyn mierzony w H2O i 1 M KCl, skład mechaniczny, właściwości sorpcyjne, zawartość: Corg., Ncałk., Pprzys., wymiennych form Ca, Mg, K i Na, a także aktywności dehydrogenaz, fosfataz, inwertazy, ureazy, proteaz i cellulaz. Rozkłady wartości badanych cech porównano testem Tukeya. Nie stwierdzono jednolitej tendencji w różnicowaniu się właściwości poziomów próchnicznych badanych zbiorowisk leśnych. Stwierdzono natomiast spadek zasobności w przyswajalny fosfor i substancję organiczną (w przeliczeniu na 1 ha), jak również spadek aktywności dehydrogenaz, ureazy i proteaz (w pedonie gleby o głębokości 1 m) wraz z ubożeniem zbiorowisk roślinnych w następującej kolejności: T-Cż > Dg-Fl > T-Cub > Dg-Ft. Na podstawie uzyskanych wyników można wnioskować, że las lipowy wpływa korzystniej na żyzność gleby niż las bukowy.
Pokaż

TytułSTRUKTURA WIEKOWA PILAREK UŻYTKOWANYCH PRZY POZYSKIWANIU DREWNA
AutorDariusz Gorycki, Władysław Kusiak
Strony89–94
Słowa kluczowepilarka, wiek, stan techniczny
StreszczeniePokaż streszczenie
Pilarki spalinowe należą do najpowszechniej używanych maszyn w procesie pozyskania drewna. Ich stan techniczny w znacznym stopniu wpływa na bezpieczeństwo pracy i jest zależny od okresu użytkowania pilarki (wieku). Badania 212 maszyn użytkowanych w 61 zakładach usług leśnych dowiodły, że ich średni okres użytkowania wynosi 5 lat.
Pokaż

TytułMECHANIKA ROZDRABNIANIA POZOSTAŁOŚCI ZRĘBOWYCH MASZYNĄ MERI CRUSHER MJS-2,5 DT
AutorKrzysztof Jabłoński, Mieczysław Kujawski, Henryk Różański
Strony95–102
Słowa kluczowepozostałości zrębowe, rozdrabniarka, pracochłonność
StreszczeniePokaż streszczenie
Obiektem analizy była rozdrabniarka Meri Crusher MJS-2,5 DT, która była agregatowana z ciągnikiem Valtra T-190. Rozdrabniarka o szerokości roboczej 2500 mm była agregatowana z ciągnikiem o mocy 190 KM. Określono ilość biomasy zawartej w pozostałościach zrębowych przeznaczonych do rozdrabniania, wydajność i pracochłonność rozdrabniania. Przy parametrach technicznych rozdrabniarki (prędkość obrotowa bębna, liczba elementów roboczych, średnica bębna roboczego, prędkość jazdy) wyznaczono prędkość obrotową wału roboczego, prędkość obwodową elementów roboczych, moc i moment obrotowy na wale roboczym oraz wydajność. Na podstawie analizy zjawisk występujących podczas pracy rozdrabniarki (analiza ruchu elementów roboczych) oznaczono sumę sił i średnią siłę obwodową przypadającą na jeden element roboczy. Wykazano, że średnia siła obwodowa przypadająca na jeden element roboczy wyniosła około 190 N.
Pokaż

TytułPRZYDATNOŚĆ METODY DRZEW PRÓBNYCH W OCENIE ZAGROŻENIA DRZEWOSTANÓW SOSNOWYCH PRZEZ OPIEŃKĘ
AutorWojciech Szewczyk
Strony103–107
Słowa kluczowePinus sylvestris, Armillaria, zagrożenie, drzewostan
StreszczeniePokaż streszczenie
Na terenie Nadleśnictwa Złotów wybrano pięć drzewostanów sosnowych, w których założono po cztery powierzchnie obserwacyjne składające się z 50 drzew rosnących w grupie. Prace polegały na jednokrotnym w ciągu roku liczeniu zamarłych drzew na powierzchniach obserwacyjnych oraz w całym wydzieleniu. Uzyskane wyniki prac prowadzonych w ciągu 3 lat wykazały nieprzydatność stosowania metody drzew próbnych w ocenie zagrożenia drzewostanów sosnowych I klasy wieku przez grzyby rodzaju Armillaria.
Pokaż

TytułPOZIOME ROZMIESZCZENIE DRZEW MŁODEGO POKOLENIA W DRZEWOSTANACH JODŁOWO-BUKOWYCH (ABIES ALBA MILL., FAGUS SYLVATICA L.) ZAGOSPODAROWANYCH RĘBNIĄ STOPNIOWĄ GNIAZDOWĄ UDOSKONALONĄ
AutorDamian Sugiero, Janusz Szmyt
Strony109–121
Słowa kluczowerozmieszczenie drzew, buczyna karpacka, podrost, buk, jodła, rębnia stopniowa gniazdowa udoskonalona
StreszczeniePokaż streszczenie
Praca dotyczy analizy typu poziomego rozmieszczenia drzew w warstwie podrostu jodły i buka wzrastającego pod okapem drzewostanu macierzystego o budowie klasy odnowienia (KO). Celem analizy było zbadanie struktury przestrzennej rozmieszczenia młodego pokolenia w warunkach rębni stopniowej gniazdowej udoskonalonej (IVd), a także ocena zastosowanej metody odnowienia oraz kierunku jego rozwoju. Materiał badawczy zebrano w 2001 roku na terenie Nadleśnictwa Krasiczyn (RDLP Krosno) w pięciu dwugeneracyjnych drzewostanach jodłowo-bukowych. Analizę przeprowadzono na 23 powierzchniach próbnych o wielkości 0,04 ha. Uzyskane w opracowaniu wyniki pozwalają pozytywnie ocenić stosowany w badanych drzewostanach sposób odnawiania lasu. Rębnia stopniowa gniazdowa udoskonalona zapewnia odpowiednie warunki wzrostu i rozwoju buka przy właściwym w buczynach karpackich grupowym rozmieszczeniu drzew, które obserwowano najczęściej w warstwie podrostu tego gatunku. Natomiast w podroście jodłowym drzewa charakteryzowały się na ogół rozmieszczeniem losowym, który zdaje się potwierdzać wyłącznie domieszkowy charakter jodły w drzewostanach z zespołu Dentario glandulosae-Fagetum. Rębnia IVd stwarza jednak możliwość sztucznego wprowadzania tego gatunku na gniazdach, doskonale realizując postulaty naturalnego kierunku hodowli lasu.
Pokaż

TytułWSKAŹNIKI PRZYROSTU MIĄŻSZOŚCI I ICH ZMIENNOŚĆ W 35-LETNIM DRZEWOSTANIE SOSNOWYM
AutorMieczysław Turski
Strony123–134
Słowa kluczoweprzyrost miąższości, wskaźniki przyrostu miąższości, sosna
StreszczeniePokaż streszczenie
W pracy poddano analizie cztery wskaźniki przyrostu miąższości pod względem podstawowych charakterystyk statystycznych. Materiałem empirycznym było 314 sosen, rosnących w 35-letnim drzewostanie sosnowym. Na ściętych drzewach wykonano analizę pniową i obliczono w kolejnych 5-letnich okresach przyrostowych cztery wskaźniki przyrostu miąższości C1, C2, C3 i C4. Najmniejszą zmiennością charakteryzują się dwa wskaźniki przyrostowe C2 i C4. Nieco większą zmienność wykazuje wskaźnik C3, a największą C1. Największe współczynniki zmienności wskaźnika C1, C2 i C3 odnotowano w okresie przyrostowym (6-10 lat), a najmniejsze dla okresu 11-15 lat. W wypadku wskaźnika C4 był to odpowiednio okres 31-35 lat i 16-20 lat. Stwierdzono brak wyraźnej prawidłowości i związku pomiędzy średnią arytmetyczną wskaźnika przyrostu C3 a wiekiem drzew. Średnia wskaźnika C1 rośnie z wiekiem drzew podobnie jak wskaźnika C2, z tą jednak różnicą, że średnia ta zmniejsza się w ostatnim okresie przyrostowym. Wskaźnik C4 zmniejsza się wraz z wiekiem drzew. W większości przypadków odnotowano największą zmienność wskaźników dla drzew IVb i Va klasy Krafta. W drzewostanach, w których przeprowadzono zabiegi pielęgnacyjne, powinna być mniejsza zmienność wszystkich wskaźników przyrostu miąższości.
Pokaż

TytułZAWARTOŚĆ KADMU I OŁOWIU W WĄTROBACH, NERKACH I KRWI ZAJĘCY (LEPUS EUROPAEUS PALLAS, 1778) W MAŁOPOLSCE
AutorMarek Wajdzik
Strony135–146
Słowa kluczowezając, wątroba, nerki, krew, metale ciężkie, zanieczyszczenia
StreszczeniePokaż streszczenie
Celem badań było określenie zawartości kadmu oraz ołowiu w wątrobach, nerkach i krwi zajęcy pozyskanych w okolicach Krakowa. Analizie chemicznej poddano: 164 próbki wątroby, 163 próbki nerek i 156 – krwi. Najwięcej kadmu i ołowiu odnotowano w organach zajęcy pozyskanych na zachód od Krakowa (Cdwątr. – 2,27 ppm; Cdnerk. – 26,10 ppm; Pbwątr. – 1,67 ppm; Pbnerk. – 1,50 ppm), a znaczne ilości kadmu także na południe od tego miasta (Cdwątr. – 1,91 ppm; Cdnerk. – 14,96 ppm). Duże stężenia metali ciężkich w zachodniej części terenu badań wynikały ze znacznego przemysłowego skażenia środowiska, a duże zawartości kadmu w części południowej z dużej fitoprzyswajalności tego pierwiastka z kwaśnej i zasobnej w ten metal gleby. Zające z północnej części terenu badań kumulowały w obu narządach kilkakrotnie mniejszą ilość kadmu niż osobniki z terenów uprzemysłowionych (część zachodnia). Stwierdzono, iż wraz z wiekiem zajęcy w ich wątrobach i nerkach zwiększa się istotnie zawartość kadmu, nie odnotowano takiej zależności w wypadku ołowiu. Koncentracje metali ciężkich stwierdzone w organach zajęcy okręgu krakowskiego należały do najwyższych w Polsce i Europie, a większość wątrób i nerek nie nadawała się do konsumpcji według norm polskich. W świetle przeprowadzonych badań wydaje się, że zająca szaraka – będącego gatunkiem wybitnie osiadłym – można wykorzystać jako bioindykatora skażeń środowiska kadmem i ołowiem.
Pokaż

TytułEMISJA I SKŁAD SPALIN NOWYCH PILAREK SPALINOWYCH FIRMY HUSQVARNA I STIHL
AutorJan Grzegorz Skarżyński, Krzysztof Wójcik
Strony147–157
Słowa kluczowepilarki spalinowe, gazy spalinowe, silnik dwusuwowy, emisja gazów, skład spalin
StreszczeniePokaż streszczenie
W artykule omówiono skład i szkodliwość spalin emitowanych przez silnik dwusuwowy nowych pilarek spalinowych firmy Husqvarna i Stihl. Autor przedstawił badania przeprowadzone na sześciu pilarkach (po trzy pilarki każdej z firm), o różnej objętości skokowej silnika, w kilku stanach pracy oraz podał możliwości zmniejszenia i ograniczenia emisji gazów spalinowych. W wyniku analizy badań stwierdzono, że: objętość skokowa dwusuwowego silnika pilarki spalinowej nie decyduje o wielkości emisji spalin, a różnice między modelami i firmami są niewielkie; praca pilarki na biegu jałowym powoduje znacznie większą emisję węglowodorów (HC) niż w innych stanach pracy, stąd należy ograniczyć jej działanie na wolnych obrotach do niezbędnego minimum; zwiększenie ilości tlenu (O2) w mieszance paliwowo-powietrznej zmniejsza ilość emitowanego tlenku węgla (CO), co wiąże się z odpowiednią regulacją gaźnika pilarki.
Pokaż

TytułOPORY PRZEPŁYWU PODCZAS FILTRACYJNEGO OCZYSZCZANIA Z PYŁÓW DRZEWNYCH POWIETRZA O WYSOKIEJ WILGOTNOŚCI WZGLĘDNEJ
AutorStanisław Dolny, Grzegorz Hyrczyk, Tomasz Rogoziński
Strony159–166
Słowa kluczoweopory przepływu powietrza, pył drzewny, filtracja, wilgotność względna powietrza
StreszczeniePokaż streszczenie
Straty ciśnienia towarzyszące filtracyjnemu oczyszczaniu powietrza z pyłów będących odpadami z obróbki materiałów drzewnych podlegają wpływom wilgoci zawartej w powietrzu. Przeprowadzone prace doświadczalne z wykorzystaniem poliestrowej włókniny filtracyjnej KYS serii PROGRESS, w wykonaniu standardowym i z hydrofobowym zabezpieczeniem powierzchni roboczej, pozwoliły na stwierdzenie wyraźnych korzyści wynikających z zastosowania apretury silikonowej w warunkach wilgotności względnej powietrza wynoszącej 85%. Korzyści te przejawiają się ogólnym zmniejszeniem oporów przepływu powietrza, o około 2-5%, oraz zwiększaniem się podatności regeneracyjnej włókniny hydrofobowej wraz ze wzrostem prędkości filtracji.
Pokaż

TytułOPORY PRZEPŁYWU W PRZEWODACH ELASTYCZNYCH STOSOWANYCH W INSTALACJACH TRANSPORTU PNEUMATYCZNEGO ODPADÓW DRZEWNYCH
AutorStanisław Dolny, Henryk Małecki, Rafał Westerski
Strony167–173
Słowa kluczoweopory przepływu, odpady drzewne, transport pneumatyczny
StreszczeniePokaż streszczenie
W warunkach laboratoryjnych przeprowadzono badania strat ciśnienia w kanałach elastycznych z poliuretanu poliestrowego charakteryzującego się dużą elastycznością i ściśliwością, ze spiralą wzmacniającą ze stali sprężynowej. Pomiary przeprowadzono na odcinkach o długości 3 m, w kanałach o średnicy 80, 100, 150 i 200 mm. Użyto mieszaniny trocin, wiórów i pyłu z obróbki drewna iglastego o stopniu koncentracji w strumieniu na poziomie 100 g·m-3. Prędkości przepływu powietrza zmieniano w przedziale od 10 do 25 m·s-1. Opory przepływu wyznaczono także dla czystego powietrza.
Pokaż

TytułZASTOSOWANIE OTRĘBÓW ZBOŻOWYCH DO PRODUKCJI WYTWORÓW PAPIERNICZYCH – BADANIA WSTĘPNE
AutorKatarzyna Adamska, Izabela Modzelewska
Strony175–184
Słowa kluczowewłaściwości wytrzymałościowe, otręby zbożowe żytnie i pszenne, papier workowy, makulatura
StreszczeniePokaż streszczenie
W artykule przedstawiono wstępne wyniki badań nad zastosowaniem otrębów żytnich i pszennych w produkcji wytworów papierniczych i wpływem ich dodatku na właściwości wytrzymałościowe. Badania wykazały, iż otręby zbożowe zastosowane w odpowiednich proporcjach (optymalnie 5% w stosunku do s.m.) nie przyczyniają się do nadmiernego spadku właściwości wytrzymałościowych badanych papierów pakowych, workowych oraz wytworów z pulpy makulaturowej (tj. wytłoczek do jajek i owoców oraz donic papierowych).
Pokaż