Celem badań było wykazanie zakresu zmienności plonów ostropestu plamistego (Silybum marianum) i zawartości oraz składu sylimaryny w zależności od wa-runków uprawy. Wskazano cechy skorelowane z plonem i zawartością sylimaryny. Pod-stawę badań stanowiły doświadczenia polowe prowadzone w Stacji Badawczej Mochełek (53^o13’ N; 17^o51’ E) w latach 2003-2005. Plon owoców zależał głównie od warunków po-godowych i przedplonu, a zawartość sylimaryny od terminu siewu. Współczynnik zmien-ności plonów owoców wynosił 37,3%, a zawartości sylimaryny – 12,7%. Z plonem owoców istotnie skorelowane były: wysokość roślin przed zbiorem, liczba owoców w kwiatostanach na pędach bocznych i pędzie głównym, masa tysiąca owoców, liczba wszystkich koszycz-ków na roślinie i liczba koszyczków z puchem kwiatostanowym. Zawartość sylimaryny była skorelowana dodatnio z liczbą roślin na m² przed zbiorem, wysokością roślin przed zbiorem i plonem owoców, a ujemnie z zawartością azotu ogólnego w materiale zapa-sowym niełupek. Udział poszczególnych flawonolignanów w sylimarynie ulegał tylko minimalnym zmianom i jedynie sylidianina wykazywała pewną labilność.

Badania przeprowadzono w latach 2000-2006 w Stacji Badawczej Brody (52^o26’ N; 16^o18’ E), należącej do Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, na obiektach wieloletniego doświadczenia założonego w 1957 roku. Ziemniak uprawiano w 7-po-lowym zmianowaniu oraz w monokulturze ciągłej, w warunkach zróżnicowanego nawożenia (kontrola bez nawożenia, obornik, obornik + NPK, NPK). Plon bulw ziemniaka uprawianego w monokulturze był o 50,8% mniejszy niż w zmianowaniu. Największy plon bulw uzyskano po łącznym nawożeniu obornikiem z NPK; zastosowanie samego obornika bądź nawożenia wyłącznie mineralnego obniżyło plon bulw odpowiednio o 14,6 i 22,8%. Obornik, zwłaszcza stosowany łącznie z NPK, wpłynął korzystnie na zawartość N, P, K i Mg w bulwach w porównaniu z nawożeniem wyłącznie mineralnym, obniżał natomiast zawartość suchej masy, skrobi oraz wapnia.

Eksperyment polowy przeprowadzono w latach 2003-2005 w Zakładzie Produkcyjno-Doświadczalnym w Bałcynach (53^o35’ N; 19^o51’ E). Badania miały na celu określenie wpływu zróżnicowanego nawożenia azotem na plonowanie i cechy jakościowe dwóch mieszańców kukurydzy uprawianej na ziarno – Junak (FAO 210-220) i Boruta (FAO 230-240). Zakres badań obejmował ocenę cech morfologicznych roślin, plon ziarna i jego strukturę oraz analizy chemiczne ziarna. Plony ziarna kukurydzy uprawianej w północno-wschodnim regionie kraju wahały się od 6,67 do 11,16 t·ha^-1 i były istotnie determinowane przez warunki termiczno-wilgotnościowe w latach badań. W roku bardzo wilgotnym wyższym poziomem plonowania cechowała się odmiana Junak, natomiast w latach o korzystniejszych warunkach pogodowych plenniejsza okazała się odmiana Boruta. Odmiany Junak i Boruta – pomimo różnic w klasach wczesności – plonowały na wysokim, zbliżonym poziomie (8,48 i 8,68 t·ha^-1), co wskazuje na ich przydatność do uprawy na ziarno w północno-wschodniej Polsce. Pod wpływem nawożenia średnie plony ziarna wzrastały regularnie do dawki 150 kg N·ha^-1. Dla odmiany Junak wystarczające okazało się nawożenie 150 kg N·ha^-1, a dla odmiany Boruta dawkę azotu można zwiększyć do 180 kg·ha^-1.

W latach 2002-2003 na Kolekcji Roślin Rolniczych (52°9’ N; 21°2’ E) Katedry Agronomii Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie przeprowadzono ścisłe, jednoczynnikowe doświadczenia polowe z rzepakiem jarym odmiany Licosmos. Celem badań była analiza plonowania roślin rzepaku zależnie od zróżnicowanego zagęszczenia łanu, tj. 40, 60 i 80 roślin·m^-2. Pomiary obejmowały ocenę masy nasion z rośliny oraz elementów jego struktury, tj. liczby łuszczyn na roślinie, liczby nasion w łuszczynie oraz masy 1000 nasion. Pomiary wykonano na 10 kolejnych roślinach z losowo wybranego rzędu w czterech powtórzeniach, z uwzględnieniem oddzielnie pędu głównego oraz rozgałęzień I i II rzędu. Zagęszczenie łanu w zakresie od 40 do 80 roślin·m^-2 wyraźnie różnicowało masę nasion z rośliny, co wskazuje na duże zdolności przystosowawcze roślin rzepaku jarego do zróżnicowanej obsady. Większa masa nasion z roślin rosnących w mniejszym zagęszczeniu była przede wszystkim wynikiem wzrostu liczby łuszczyn na roślinie. Pozostałe elementy struktury plonu, tj. liczba nasion w łuszczynie i masa 1000 nasion, okazały się bardziej stabilne i w niewielkim stopniu zależne od zagęszczenia roślin na jednostce powierzchni.

Materiał do badań laboratoryjnych stanowiły nasiona rzepaku jarego odmiany Margo, pochodzące z 3-letniego doświadczenia założonego w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Chrząstowie koło Nakła (53°09’ N; 17°35’ E). Doświadczenie przeprowadzono w latach 2000-2003 w układzie losowanych bloków w 4 powtórzeniach. Przebadano wpływ nawożenia siarką stosowaną doglebowo lub dolistnie oraz doglebowo łącznie z dolistnym dokarmianiem magnezem lub borem na zawartość glukozynolanów i zasiedlenie nasion rzepaku jarego Margo przez grzyb Alternaria brassicae. Zastosowane sposoby nawożenia w większości nie wpłynęły istotnie na całkowitą zawartość glukozynolanów w nasionach. Czynnikiem zwiększającym zawartość progoitryny była tylko doglebowa aplikacja siarki. Stwierdzono ujemną korelację pomiędzy poziomem glukozynolanów alkenowych, takich jak progoitryna, glukonapina i glukobrassikanapina w nasionach, a ich porażeniem przez A. brassicae. Najlepszym sposobem nawożenia, ze względu na niższe w porównaniu z kontrolą porażenie nasion przez A. brassicae, była doglebowa aplikacja siarki.

Badania przeprowadzono w latach 2004-2006 w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym w Grabowie (51°21’ N; 21°40’ E), należącym do Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach. Porównano plonowanie trzech różnych mieszanek roślin motylkowatych z trawami w zależności od sposobu (kośny i pastwiskowy) i częstotliwości użytkowania (zbiór co 21, 28, 35 i 42 dni). Wykonano ekonomiczną oceny kosztów uzyskania pasz dla różnych sposobów użytkowania runi. Koszty uzyskania paszy pastwiskowej były niższe niż paszy pozyskanej w warunkach kośnego użytkowania runi. Zwiększenie liczby dni odrastania runi mieszanek powodowało obniżenie jej wartości pokarmowej, obniżenie kosztów bezpośrednich oraz jednostkowych kosztów produkcji 1 tony suchej masy i 100 jednostek pokarmowych produkcji mleka (JPM). Efektywność nawożenia azotem w tych warunkach była większa od uzyskanej w częstotliwości koszenia co 21 i 28 dni. Wpływ składu botanicznego mieszanek na badane parametry był niewielki, a mieszanka z festulolium wyróżniała się najlepszą wartością pokarmową i najmniejszą efektywnością nawożenia azotem. Plony suchej masy porównywanych mieszanek oraz koszty bezpośrednie i jednostkowe produkcji paszy były zbliżone niezależnie od gatunku trawy w mieszance.

Materiał do badań stanowiły próby ziarna pszenicy ozimej, pochodzące z doświadczeń polowych przeprowadzonych w latach 2003/2004-2005/2006 przez Zakład Systemów i Ekonomiki Produkcji Roślinnej IUNG – PIB Puławy w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym w Grabowie (51^o35’ N; 21^o67’ E). Badano korelacje między dziewięcioma cechami ziarna i mąki wybranych odmian pszenicy ozimej. Do opracowania danych zastosowano procedurę aglomeracji Warda w analizie skupień oraz analizę składowych głównych. Wyodrębniono dwa skupienia (po cztery i pięć cech). Największe podobieństwo i jednocześnie najwyższą korelację stwierdzono między rozpływalnością glutenu a rozmiękczaniem ciasta. Najmniej podobne okazały się wartość walorymetryczna i wodochłonność mąki. Stwierdzono, że trzy pierwsze składowe łącznie wyjaśniają około 89% zmienności ogólnej. Największy dodatni udział w pierwszej składowej głównej miały zawartość i rozpływalność glutenu oraz rozmiękczenie ciasta, w drugiej – wodochłonność mąki, a w trzeciej – liczba opadania.

Doświadczenie przeprowadzono w latach 2004-2006 w Stacji Doświadczalnej Osiny (51°28’ N; 22°04’ E), należącej do Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach. Badaniami objęto pszenicę ozimą odmiany Sukces, pszenżyto ozime ‘Kitaro’ i jęczmień jary ‘Stratus’, uprawiane w trzech technologiach różniących się wysokością zużycia przemysłowych środków produkcji: oszczędnej, średnio intensywnej i intensywnej. Każdy gatunek wysiewany był na powierzchni 1 ha, na której wydzielono trzy parcele o różnej intensywności technologii. Zastosowane technologie produkcji zbóż wpływały na poziom plonowania i efektywność ekonomiczną. Pszenica ozima i pszenżyto ozime najlepiej plonowały uprawiane w technologii średnio intensywnej oraz intensywnej, a największą nadwyżkę bezpośrednią uzyskano stosując technologię średnio intensywną i oszczędną. Intensyfikacja nakładów na uprawę jęczmienia jarego nie spowodowała znaczącego wzrostu plonu, co sprawiło, że nadwyżka bezpośrednia była największa przy stosowaniu technologii oszczędnej lub średnio intensywnej.

Ścisłe dwuczynnikowe doświadczenie polowe wykonano w latach 2005- -2007 w Stacji Badawczej w Mochełku (53^o13’ N; 17^o51’ E), należącej do Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy. Zastosowano cztery technologie uprawy różniące się wykorzystaniem przemysłowych środków produkcji: ekstensywną, nisko-nakładową, umiarkowanie intensywną i intensywną. Przedmiotem badań były dwie odmiany grochu siewnego jadalnego: Kolia i Wenus oraz pastewna odmiana Winerek. Dla uzyskania wysokich plonów nasion grochu siewnego wystarczająca jest technologia niskonakładowa. Największy przyrost plonu nasion grochu uzyskano po zwiększeniu intensywności technologii uprawy z ekstensywnej do niskonakładowej, głównie dzięki 200% wzrostowi liczby strąków na jednej roślinie i 133% przyrostowi masy 1000 nasion. Tylko w technologii ekstensywnej nie stwierdzono różnic międzyodmianowych w plonie nasion; w technologiach z zastosowaniem przemysłowych środków produkcji jadalne odmiany Kolia i Wenus plonowały istotnie wyżej niż pastewna Winerek. Nie stwierdzono istotnego wpływu zastosowanych technologii na strukturalne elementy plonowania grochu, dorodność nasion ani na czas konieczny do ich rozgotowania się. Zwiększeniu sumy opadów w okresie wegetacji towarzyszył wzrost udziału nasion najdorodniejszych w plonie.

W Zakładzie Doświadczalno-Dydaktycznym w Swadzimiu (52º26’ N; 16º45’ E), należącym do Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, w okresie pięciu lat (2002-2006) prowadzono badania polowe, w których oceniano sześć odmian kukurydzy, różniących się długością wegetacji: FAO 200 (‘Oleńka’ i ‘PR39T68’), FAO 240-250 (‘Blask’ i ‘Matilda’), FAO 260-270 (‘Clarica’ i ‘Anjou 258’). Celem badań było poszukiwanie związku między czasem trwania faz rozwojowych oraz sumą temperatur i opadów w wyznaczonych okresach a plonem ziarna wybranych genotypów kukurydzy. Okres prowadzenia badań charakteryzował się niższymi od średniej dla dzielnicy klimatycznej opadami, ze szczególnie dużym ich niedoborem w 2006 roku. Wykazano, że badane odmiany plonowały zgodnie z zaszeregowaniem do grup wczesności. Warunki pogodowe wywoływały większą zmienność plonu ziarna niż pojedynczych elementów struktury plonu. Największy wpływ na plonowanie kukurydzy wywierały warunki pogodowe okresu: ukazanie się wiech – dojrzałość pełna. Plon ziarna wszystkich mieszańców był silniej modyfikowany sumą opadów tego okresu niż sumą temperatur.

Materiał do badań stanowiły próby ziarna pszenicy ozimej pochodzące z 3- -letnich doświadczeń polowych przeprowadzonych w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym w Grabowie (51°21’ N; 21°40’ E), należącym do IUNG w Puławach, w latach 2003-2006. Określono wpływ 4 poziomów nawożenia azotem (90, 120, 150, 180 kg N·ha^-1) 10 odmian pszenicy ozimej na cechy jakościowe ziarna i mąki. Nawożenie azotem miało niewielki wpływ na cechy fizyczne ziarna i liczbę opadania. Zwiększenie dawki azotu z 90 do 150 kg·ha^-1 spowodowało istotny wzrost zawartości białka. Zawartość glutenu i wskaźnik sedymentacji mąki wzrastały po zastosowaniu 180 kg N·ha^-1. Poprawę cech farinograficznych (rezystencji i rozmiękczenia ciasta oraz wartości walorymetrycznej) stwierdzono dopiero po zastosowaniu 150 kg N·ha^-1. Dalsze zwiększenie dawki – do 180 kg N·ha^-1 – pozostało bez wpływu na cechy farinograficzne. Wystąpiła istotna interakcja pomiędzy nawożeniem azotem a odmianami w przypadku sedymentacji mąki, rezystencji ciasta i wartości walorymetrycznej. Odmiany o najlepszej jakości znacznie silniej reagowały na nawożenie niż odmiany o gorszych parametrach jakościowych. U odmian typu paszowego (Symfonia i Kaja) brak było różnic w wartościach wyżej wymienionych cech niezależnie od zastosowanej dawki azotu.

W latach 2005 i 2007, na polach Zakładu Doświadczalno-Dydaktycznego w Gorzyniu filia Swadzim (52^o29’ N; 16^o46’ E), należącego do Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, przeprowadzono 2 dwuczynnikowe doświadczenia, które miały na celu określenie wielkości spadku plonu ziarna oraz surowca do zakiszania pokolenia F2 mieszańców kukurydzy w porównaniu z pokoleniem F1. Spadek plonu ziarna po wysianiu pokolenia F2 zależał od warunków wegetacji i odmiany. W roku niekorzystnym dla plonowania kukurydzy wyniósł on średnio dla odmian 3,16 t·ha^-1, co stanowiło 31,8%, z kolei w roku sprzyjającym uprawie kukurydzy – 2,81 t·ha^-1 (23,5%). Po wysiewie pokolenia F2 badanych mieszańców kukurydzy straty z tytułu spadku plonu ziarna znacznie przekraczały koszt zakupu materiału siewnego. W 2005 roku wyniosły one średnio 781,4 zł·ha^-1, zaś w 2007 – 1525,3 zł·ha^-1. Plony świeżej masy surowca do zakiszania były także niższe po wysiewie pokolenia F2 mieszańców, a spadek plonu wyniósł średnio 6,71 t·ha^-1 (21,2%) w 2005 roku oraz 5,68 t·ha^-1 (8,8%) w 2007. Surowiec do zakiszania zebrany z pokolenia F2 mieszańców charakteryzował się niższym udziałem kolb w porównaniu z uzyskanym z pokolenia F1.

Badania prowadzono w latach 2003-2005 w Stacji Dydaktyczno-Badawczej w Krasnem koło Rzeszowa (50^o03’ N; 22^o06’ E), należącej do Uniwersytetu Rzeszowskiego. Celem badań było określenie wpływu sposobu i poziomu intensywności uprawy wyki siewnej odmiany Ina – o zdeterminowanym typie wzrostu – na plonowanie i cechy struktury plonu. Wykę uprawiano w siewie jednogatunkowym i w mieszance z jęczmieniem jarym odmiany Rataj. Wyka uprawiana w siewie jednogatunkowym plonowała istotnie wyżej niż w mieszance z jęczmieniem jarym, ale wytworzyła nasiona o mniejszej masie. Zwiększanie nakładów na uprawę wyki i jej mieszanek miało wpływ na wzrost dorodności nasion. Wzrost intensywności uprawy wyki w siewie jednogatunkowym powodował istotny wzrost plonu nasion oraz zwiększenie wartości badanych cech struktury plonu. Intensyfikacja uprawy mieszanek z jęczmieniem jarym skutkowała spadkiem plonu nasion oraz ich udziału w plonie ogólnym mieszanki. Wzrost nakładów na uprawę mieszanek wpłynął na istotny spadek liczby strąków ogółem. Plonowanie i elementy struktury plonu były różnicowane warunkami pogodowymi w latach badań.