W artykule zostały zaprezentowane wyniki badań przeprowadzonych wśród rolników regionu Małopolski. Celem artykułu jest zaprezentowanie opinii i postaw rolników wobec dokonujących się w ich otoczeniu przemian strukturalnych. Poznanie zamierzeń rolników wobec dalszych losów ich gospodarstw, a także poznanie ich ocen o przyszłości gospodarstw rolnych w ich okolicy, może mieć szczególne znaczenie w programowaniu i prognozowaniu dalszego rozwoju obszarów wiejskich – zwłaszcza w takim regionie wysokiego przeludnienia agrarnego, jakim jest region Małopolski.

W pracy przeprowadzono porównanie powiatów woj. świętokrzyskiego pod względem liczby oraz struktury podmiotów gospodarczych według wybranych sekcji PKD. Dokonano rankingu powiatów oraz wyodrębniono grupy powiatów o podobnych strukturach. Stwierdzono, że występują duże dysproporcje między powiatami pod względem liczby podmiotów gospodarczych, natomiast struktura tych podmiotów w powiatach jest zbliżona.

Rolnictwo w krajach tworzących Grupę Wyszehradzką jest bardzo zróżnicowane. W momencie akcesji do Unii Europejskiej w 2004 r. Czechy, Polska, Słowacja i Węgry stały się beneficjentami instrumentów wspólnej polityki rolnej (WPR). W ramach przyznanych środków w krajach tych wdraża się programy operacyjne, których podstawowym celem jest poprawa konkurencyjności rolnictwa i wsparcie rozwoju obszarów wiejskich. Kraje członkowskie zachowały pewną dowolność w doborze instrumentów w perspektywie finansowej 2007–2013, stąd też zastosowane regulacje różnią się w poszczególnych państwach. Celem artykułu jest porównanie warunków podejmowania działalności rolniczej oraz zasad ubiegania się o wsparcie przez osoby rozpoczynające samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego w ramach programów współfinansowanych z budżetu Unii Europejskiej w krajach Grupy Wyszehradzkiej.

W artykule podjęto zagadnienia finansowania inwestycji w zakresie ochrony środowiska w województwie zachodniopomorskim. Sprecyzowano w tym zakresie zadania jednostek samorządów terytorialnych i podmiotów gospodarczych, a także przeanalizowano źródła f nansowania inwestycji ekologicznych.

W opracowaniu zawarto identyfikację czynników determinujących bezrobocie mieszkańców obszarów wiejskich w Polsce. Badaniami przeprowadzonymi w 2006 r. objęto 1000 wiejskich gospodarstw domowych z 24 powiatów na terenie całego kraju. Poddano analizie dane o 2084 członkach badanych gospodarstw domowych w wieku produkcyjnym w celu opracowania modelu identyfikującego wpływ poszczególnych zmiennych społeczno-ekonomicznych na prawdopodobieństwo bezrobocia wśród ludności wiejskiej. Czynnikami wpływającymi na prawdopodobieństwo bezrobocia okazały się być zamieszkiwany makroregion i grupa powiatu, płeć, wiek, pozycja w rodzinie, posiadany zawód, a także zamieszkiwanie w rolnym lub bezrolnym gospodarstwie domowym.

W opracowaniu omówiono globalne problemy ochrony środowiska w polityce ekologicznej Unii Europejskiej. Zaprezentowano ogłoszoną przez UNESCO ideę Dekady Edukacji na rzecz Zrównoważonego Rozwoju. Przedstawiono również polską politykę ochrony środowiska ze szczególnym uwzględnieniem Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej, która daje możliwość edukacji ekologicznej wszystkim obywatelom. W pracy dokonano analizy wykorzystania środków finansowych WFOŚiGW w Warszawie w latach 2005–2007 na edukację ekologiczną w postaci efektów ekologicznych i rzeczowych.

Wykształcenie kierownika gospodarstwa uznawane jest za podstawowy czynnik efektywnościowy procesu produkcyjnego. W rolnictwie waga tego czynnika jest szczególnie duża, ponieważ określa on nie tylko sprawność gospodarowania, ale także skalę działalności. Celem pracy było poznanie motywacji wyboru szkoły rolniczej przez młodzież Zespołu Szkół Rolniczych w Rudce (woj. podlaskie). Głównymi czynnikami decydującymi o wyborze szkoły były zainteresowanie uczniów zawodem i planowane przejęcie gospodarstwa rolniczego w przyszłości.

W artykule zaprezentowano rolę gruntowych nieruchomości rekreacyjnych w procesie kształtowania rozwoju obszarów wiejskich w regionie, jak również cenowe i pozacenowe determinanty dla tego typu nieruchomości na rynku. Istotnym problemem było to, w jaki sposób lokalny układ przestrzenny, w skład którego wchodzi wspomniany typ nieruchomości, może wpłynąć pozytywnie na rozwój regionalny. Autor udzielił odpowiedzi na pytania dotyczące determinant popytu, czynników wpływających na poziom ceny, jak też rodzajów motywacji podczas zakupu na rynku gruntowych nieruchomości rekreacyjnych.

W artykule przedstawiono opinie mieszkańców gmin wiejskich położonych na terenie Euroregionu Niemen dotyczące roli władz gmin w rozwoju społeczno--gospodarczym tych terenów. Założono, że tempo rozwoju społeczno-gospodarczego gmin wiejskich położonych na badanym obszarze zależy przede wszystkim od aktywności władz lokalnych. Aktywna postawa urzędów gminnych, przede wszystkim w sferze pozyskiwania środków finansowych i ich racjonalnego wykorzystywania, nie pozostaje bez wpływu na wzrost przedsiębiorczości mieszkańców, przyczynia się do gospodarczego ożywienia terenów oraz przynosi znaczne korzyści gospodarcze dla gmin wiejskich w postaci nowych miejsc pracy, co stopniowo przyczynia się także do rozładowywania napięć społecznych. Ankietowani mieszkańcy gmin Euroregionu Niemen wskazywali bariery rozwoju, szanse, które władze lokalne powinny wykorzystać, a także konkretne działania, które, ich zdaniem, powinny być podejmowane przez gminę w celu ożywienia i rozwoju gospodarczego.

W opracowaniu podjęto problem słabego rozwoju regionów. Wskazano na przesłanki powstawania regionów problemowych wyjaśniane przez teorie ekonomii, w tym nurt liberalny, ekonomię Keynesowską oraz teorie lokalizacji. Odrębnie odniesiono się do demograficznych i społecznych przesłanek powstawania obszarów problemowych wynikających z osłabienia potencjału demograficznego, zmniejszenia zasobów i jakości kapitału ludzkiego i społecznego oraz w odniesieniu do problemów o charakterze instytucjonalnym. Opracowanie ma charakter przeglądowy i obejmuje wybrane problemy teorii powstawania i narastania zjawisk regresu regionu w sferze materialnej oraz na podłożu społeczno-demograficznym.

W artykule autor podjął się oceny aktualnie obowiązujących unormowań prawnych dotyczących prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej. W obecnie obowiązujących aktach prawnych traktujących o działach specjalnych produkcji rolnej autor zauważył dopuszczenie dualizmu rodzajowego i normowego. Inny jest bowiem zakres działów specjalnych i ich norm produkcyjnych dla celów podatkowych (obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych – PIT) oraz inny dla celów rolniczego ubezpieczenia społecznego. Dla celów ubezpieczenia społecznego ograniczono znacznie zakres rodzajów działów specjalnych produkcji rolnej, uniemożliwiając tym samym wspieranie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich i aplikowanie o jego wspieranie środkami z budżetu ogólnego Unii Europejskiej.

Celem opracowania jest prezentacja opinii wielkopolskich producentów rolnych na temat znajomości metod produkcji przyjaznych środowisku, problematyki oddziaływania rolnictwa na środowisko oraz działań podejmowanych przez nich na rzecz ochrony środowiska. W opracowaniu wykorzystano wyniki badań ankietowych, przeprowadzonych w 2007 r. wśród 200 producentów rolnych, z 10 powiatów województwa wielkopolskiego, wytypowanych na podstawie wskaźnika intensywności produkcji rolnej. Około 64% poddanych badaniu producentów rolnych było zdania, iż rolnictwo konwencjonalne nie stanowi zagrożenia dla środowiska. Do najczęściej podejmowanego w gospodarstwach działania prośrodowiskowego należało zabezpieczenie miejsc magazynowania obornika i gnojowicy – czynność taką podjęło 118 rolników. Skala działań prośrodowiskowych podejmowanych przez poddanych badaniu wielkopolskich rolników być może nie jest imponująca, jednak odsetek gospodarstw rolnych deklarujących takie działania systematycznie rośnie.

Opracowanie obejmuje przestrzenną analizę zasobów pracy, ich ocenę ilościowo-jakościową przeprowadzoną według statusu społeczno-zawodowego oraz wyniki produkcyjno-ekonomiczne uzyskiwane w gospodarstwach socjalnych. Podstawę faktograficzną stanowią wyniki badań ankietowych (wywiad z kwestionariuszem) na reprezentatywnej grupie gospodarstw (dobór losowy) przeprowadzonych na przełomie lat 2007 i 2008 w czterech regionach kraju, charakteryzujących się odmiennymi typami rolnictwa. Opracowanie jest częścią szerszych badań i koncentruje się na wybranej grupie gospodarstw socjalnych, otrzymanych z całej populacji 555 gospodarstw, na podstawie kryterium wielkości ekonomicznej gospodarstw (poniżej 2 jednostek ESU).

W artykule zawarto szczegółową analizę i kompleksową ocenę komplementarności polityki spójności Unii Europejskiej i wspólnej polityki rolnej (WPR) w zakresie rozwoju regionalnego i rozwoju obszarów wiejskich, analizę zmian w strukturze wydatków budżetu UE kierowanych na te polityki, a także dyskusję nad dalszymi, po roku 2013, zmianami celów, jak i poszczególnych instrumentów ramach tych dwu fundamentalnych polityk unijnych. Doświadczenia z okresu prac nad przygotowaniem dokumentów programowych 2007–2013, a także pierwsze doświadczenia z realizacji programów w latach 2007, 2008 i 2009 wskazują na nakładanie się podobnych rodzajów interwencji w ramach wspólnej polityki rolnej i polityki spójności, co prowadzi do konieczności biurokratycznego kreślenia niedoskonałych linii demarkacyjnych między działaniami, a w konsekwencji do rozproszenia środków i nieefektywnego wykorzystania publicznych środków wsparcia rozwoju obszarów wiejskich.

W pracy przeprowadzono analizę wykorzystania w woj. małopolskim finansowych środków unijnych w rozwoju wsi i rolnictwa w latach 2004–2007. Uwzględniono programy: SAPARD, dopłaty bezpośrednie do gruntów rolnych, SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” 2004–2006, Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004–2006, Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004–2006.

Na glebach o większej zawartości metali ciężkich plony w produkcji roślinnej były większe niż na glebach o małej zawartości tych metali. Wyjaśnienie tego zjawiska oparto na koncepcji efektu hormetycznego. Większa zawartość metali ciężkich w glebach badanych gospodarstw może mieć wpływ na poziom produktywności i efektywności gospodarowania.