W opracowaniu poruszono zagadnienie konkurencyjności produktu turystyki wiejskiej. Z punktu widzenia turysty konkurencyjność produktu turystycznego w dużym stopniu bazuje na jego atrakcyjności i uwarunkowana jest przez wiele czynników ekonomicznych i pozaekonomicznych. W pracy zaprezentowano wyniki badań ankietowych przeprowadzonych na próbie 520 turystów korzystających z wypoczynku w ramach turystyki wiejskiej w 14 gminach wschodniego pogranicza Polski (Szypliszki, Giby, Płaska, Krynki, Dubicze Cerkiewne, Mielnik, Rokitno, Wola Uhruska, Dorohusk, Horodło, Lubycza Królewska, Hrubieszów, Horyniec-Zdrój, Radymno). Zaprezentowane zostały czynniki, które zdecydowały o wysokiej pozycji konkurencyjnej konsumowanego przez respondentów produktu turystyki wiejskiej.

Obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania w rolnictwie (ONW) w regionie Podkarpacia to tereny zagrożone marginalizacją społeczno-gospodarczą, które jednocześnie posiadają cenne zasoby środowiska przyrodniczego. Członkostwo Polski w strukturach UE i realizacja polityki rozwoju obszarów wiejskich sprzyja realizacji funkcji turystycznej obszarów ONW przez wykorzystanie potencjału endogenicznego. W pracy podjęto próbę oceny uwarunkowań oraz poziomu rozwoju turystyki obszarów ONW na poziomie gminnym. W tym celu przeprowadzono analizę walorów przyrodniczo-turystycznych oraz stanu infrastruktury sprzyjającej rozwojowi tej dziedziny. Poziom rozwoju turystyki oceniano na podstawie wskaźnika syntetycznego.

W świetle spostrzeżeń własnych i innych autorów oraz współczesnych tendencji – w zakresie nasilających się w świecie procesów globalizacji, integracji oraz decentralizacji, tworzących sprzyjające warunki dla rozwoju polityki regionalnej i lokalnej – niezwykle istotnym i koniecznym zadaniem wydaje się próba porównania oddziaływania polityki władz samorządowych szczebla lokalnego na rozwój turystyki i rekreacji w poszczególnych państw europejskich. Stąd celem niniejszego artykułu jest ukazanie istoty i znaczenia interwencjonizmu samorządowego, a także analiza porównawcza jego instrumentów w obszarze rozwoju turystyki i rekreacji na przykładzie wybranych państw Unii Europejskiej.

Zaufanie jest czynnikiem organizacyjnego uczenia się i może stanowić cenne źródło przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa turystycznego. Istotnym elementem zarządzania zaufaniem jest otwartość. Oznacza ona, na przykład, informowanie pracowników o wszelkich decyzjach znaczących dla przedsiębiorstwa oraz zachęcanie ich do wymiany informacji między sobą. Jest to także zapewnianie swobodnego obiegu informacji, który pozwala angażować pracowników w sprawy przedsiębiorstwa. Otwartość dotyczy również postępowania w przypadku konfliktów. Menedżer powinien przekonać swoich podwładnych, iż sporów nie należy dławić, lecz dążyć do ich rozwiązania. W opracowaniu przedstawiono możliwości wykorzystania w hotelu przykładowego narzędzia Partnership Trust Tool, służącego pierwotnie do pomiaru zaufania w amerykańskich placówkach medycznych.

Aktualny trudny rynek turystyczny może być obszarem szans rozwojowych polskiego sektora turystycznego na skutek aktywności administracji rządowej przed prezydencją i w okresie polskiej prezydencji w Radzie UE oraz naturalnych impulsów innowacyjności wynikających z kryzysu. Wykorzystanie tych szans zależy od potencjału konkurencyjności polskiego sektora turystycznego z punktu widzenia jego zdolności do strategicznych zmian. Przedstawiono syntetyczne wyniki zweryfikowanego empirycznie monitoringu potencjału konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw turystycznych przeprowadzonego za okres trzech lat na podstawie autorskiego modelu. Pomiarem objęto zewnętrzne oraz wewnętrzne dźwignie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw turystycznych. Oceniono poziom luk inercji samorządu gospodarczego oraz administracji lokalnej i regionalnej oraz luk kompetencyjnych przedsiębiorstw turystycznych.

W opracowaniu ukazano proces osiągania przewagi konkurencyjnej na zasadzie kształtowania produktu hotelarskiego przez łączenie jakości z innowacyjnością i nową technologią. Omówiono rolę kultury organizacyjnej, standaryzacji oraz technologii w rozwoju usług hotelarskich. Zaprezentowano również jakościowy program grupujący kilkadziesiąt polskich hoteli określany jako PPH&R. Zwrócono uwagę na zbieżność celów między tworzeniem jakości, marki i public relations. Podkreślono również rolę dziedzictwa kulturowego w realizacji programu PPH&R, który przynosi korzyści zarówno osobom świadczącym usługi hotelarskie, jak i gościom korzystającym z tych usług.

W pracy przedstawiono zastosowanie technik wizualizacji do analizy regionalnego zróżnicowania gospodarki turystycznej w latach 2002–2008. Przeprowadzone badania umożliwiły dokonanie liniowego uporządkowania polskich województw, jak również ich pogrupowania i określenia tempa wzrostu w rozważanym okresie. Otrzymane wyniki porównano z rezultatami otrzymanymi za pomocą innych metod. Wyniki badań pokazały, że poziom rozwoju turystyki między województwami w latach 2002–2008 był bardzo zróżnicowany, przy czym zróżnicowanie regionalne zmniejszyło się po wstąpieniu Polski do UE. Rozważne przez autorów klasyfikatory mają proste interpretacje geometryczne i nie zależą od kolejności rozważanych cech.

Artykuł prezentuje wyniki badań bezpośrednich zrealizowanych w maju 2010 roku wśród 110 firm turystycznych działających na obszarze województwa wielkopolskiego. Celem badań było określenie nastawienia przedsiębiorców działających na rynku turystycznym do Wspólnoty Europejskiej i jej projektów oraz pokazanie zmian, jakie dokonały się w działaniach polskich firm turystycznych po akcesji Polski do Unii Europejskiej. W opracowaniu wskazano także na konieczność różnorodnych działań ze strony administracji rządowej i samorządowej na rzecz rozwoju branży turystycznej w Polsce.

Bieżące działania dotyczące kontrolowania oraz odpowiedniego ukierunkowywania ruchu turystycznego w lasach w celu wyeliminowania negatywnych jego skutków dla ekosystemów leśnych oraz przystosowania lasów znajdujących się w strefie intensywnej penetracji turystów (w pobliżu miast, osiedli, ośrodków wypoczynkowych itp.) i obszarów cennych przyrodniczo do pełnienia społecznie oczekiwanej funkcji turystycznej nie mogą być jedynymi przedsięwzięciami podejmowanymi w celu zachowania środowisk leśnych. Ważne dla utrzymanie odpowiedniego stanu lasów jest promowanie turystyki edukacyjnej, wykształcanie odpowiednich proekologicznych nawyków turystów przebywających w lesie. Włączenie w realizację tego celu odpowiednio przygotowanej kadry leśnej, przy współpracy ze szkołami, z samorządami i organizacjami społecznymi, przyczyni się do wykształcenia postaw ukierunkowanych na poszanowanie i ochronę środowiska. Jest to szczególnie ważne z uwagi na dynamiczny rozwój turystyki skierowanej na obszary leśne i przyrodniczo cenne.

Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji oparcia aktywizacji gospodarczej regionów turystycznych na wspólnych podstawach w postaci rozwoju klastrów przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw. W poszczególnych częściach artykułu przedstawiono przyczyny zainteresowania klastrami, rozumienie tego zjawiska w ujęciu różnych badaczy oraz propozycje definicji klastra, a następnie przykłady funkcjonowania klastrów w różnych regionach i źródła ich konkurencyjności. W opracowaniu przedstawiono również udział sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) w gospodarce regionu. Zaprezentowano znaczenie klastra w polityce aktywizacji gospodarczej regionu i w regionalnej polityce wspierania MSP. Artykuł opiera się na studiach literaturowych z zakresu koncepcji klastrów i analizie badań empirycznych.

Jakość produktu turystycznego jest czynnikiem determinującym wzrost liczby turystów przyjeżdżających do danego regionu. Szczególnym rodzajem produktu turystycznego o złożonej strukturze jest turystyka dzieci i młodzieży. Ze względu na swój charakter oraz jej masowość turystyka dzieci i młodzieży może stać się czynnikiem wpływającym na aktywizację turystyczną obszarów dotychczas budzących mniejsze zainteresowanie odwiedzających. Ponadto, realizując założenia zrównoważonej turystyki, może przyczyniać się do wzrostu świadomości uczestników ruchu turystycznego oraz mieszkańców obszarów recepcyjnych. W artykule zawarto wyniki niektórych badań prowadzonych przez autora nad turystyką dzieci i młodzieży na terenie województwa zachodniopomorskiego.

Wzrost konkurencji w branży hotelarskiej zmusza do ciągłego nadzorowania i dostosowywania się do zmieniających się uwarunkowań rynkowych. Konieczne jest dążenie do jakości kompleksowej1 (TQ) w celu zaspokojenia potrzeb i oczekiwań klientów. Celem przedstawionych badań było wykazanie znaczenia różnych czynników w kształtowaniu jakości oraz unaocznienie roli badania jakości usług w efektywnym zarządzaniu hotelem. Badania przeprowadzono przy użyciu kwestionariusza ankiety. Do analizy wyników zastosowano metodę SERVQUAL. Oceniano stopień spełnienia oczekiwań klientów i percepcję usługi gości trzygwiazdkowego hotelu w Szczecinie. Według obliczeń, oczekiwania klientów zostały pozytywnie przekroczone w zakresie standardu śniadań (0,73) oraz obsługi personelu. Istotne okazały się komunikatywność, kultura osobista oraz starania o utrzymanie stałych gości. Luki ujemne zanotowano w zakresie dostępności komunikacyjnej obiektu (-0,56) oraz poczucia bezpieczeństwa (-0,25). Wynik całkowity otrzymany metodą SERVQUAL wyniósł 0.14, co świadczy o wysokim standardzie i dobrej jakości proponowanych usług. Wynik ten jest bliski jakości kompleksowej, nad którą jednakże hotel musi jeszcze popracować.

Niniejsza praca ma na celu przedstawienie znaczenia turystyki społecznej jako narzędzia przeciwdziałania sezonowości w turystyce oraz ukazanie roli turystyki społecznej w procesie aktywizacji obszarów turystycznych. W referacie omówiono oraz przeanalizowano programy polityki społecznej wspierające turystykę socjalną w Hiszpanii, które oprócz aspektów społecznych pełnią jednocześnie funkcję ożywienia gospodarczego regionów. Udowodniono tezę, że rozwój turystyki społecznej może przyczynić się nie tylko do wzrostu jakości życia beneficjentów tej formy turystyki, ale również do aktywizacji gospodarczej przez tworzenie nowych miejsc pracy i przeciwdziałanie sezonowości w turystyce. Przyjęty problem badawczy odnosi się do analizy skuteczności programów zajmujących się wspieraniem sektora turystki społecznej oraz ich znaczenia dla gospodarki hiszpańskiej, a także podejmuje próbę weryfikacji istniejącego w Polsce modelu tejże turystyki.

Zachodzące na rynku turystycznym przemiany zmuszają przedsiębiorstwa turystyczne do ciągłego śledzenia działań konkurencji oraz dostosowywania swej oferty do zmieniających się preferencji nabywców. Głównym celem konkurowania na rynku turystycznym jest poprawa swej pozycji w stosunku do konkurentów. Jednym z kluczowych czynników konkurencyjności i sposobem realizacji tego celu jest prowadzenie szeroko rozumianej działalności innowacyjnej. Jedną z polskich miejscowości turystycznych, w których problem konkurencji rynkowej i konkurencyjności przedsiębiorstw zaczyna być szczególnie mocno widoczny jest położony w Karkonoszach Karpacz. Celem opracowania jest analiza działań innowacyjnych prowadzonych w przedsiębiorstwach turystycznych funkcjonujących w tej jednej z najdynamiczniej w Polsce rozwijających się miejscowości turystycznych. W artykule zaprezentowano wyniki badań poziomu innowacyjności przedsiębiorstw działających w sektorze turystyki w Karpaczu. Badania te przeprowadzono wiosną 2010 roku.

Produkt turystyki uzdrowiskowej wchodzi współcześnie w skład oferty coraz bardziej globalnego i konkurencyjnego rynku turystyki zdrowotnej. Zmusza to przedsiębiorców funkcjonujących na obszarach uzdrowiskowych do działań mających utrzymać bądź poprawić konkurencyjność produktu. Złożoność produktu turystycznego występującego na obszarach uzdrowiskowych powoduje trudność w ocenie jego konkurencyjności. Celem pracy jest pokazanie pozycji konkurencyjnej wybranych elementów produktu turystyki na obszarze uzdrowiska Kołobrzeg na podstawie porównania z innymi uzdrowiskami statutowymi w Polsce.

Turystyka jest i może być istotnym czynnikiem rozwoju gospodarczego regionów, chociaż nie jest ona zjawiskiem niezmiennym w czasie. Współczesny turysta staje się konsumentem coraz bardziej wymagającym i oczekującym oferty dostosowanej do jego indywidualnych potrzeb i oczekiwań. Rosnąca mobilność i poziom dochodów społeczeństwa powodują, że podróże turystyczne stają się coraz bardziej popularne. Częste wyjazdy sprawiają, że turyści mają możliwość porównywania ofert między sobą. Rosną też wymagania co do jakości i standardu świadczonych usług. Współcześni turyści poszukują nowych ofert, które nie są standardowe i charakteryzują się pewną unikatowością. Podobnie po stronie podaży turystycznej obserwuje się coraz większą konkurencję między przedsiębiorstwami i regionami turystycznymi. Dokładają one wszelkich starań, aby ich miejscowości i przedsiębiorstwa podnosiły swą atrakcyjność w odczuciach potencjalnych turystów i klientów. Prezentowany artykuł ukazuje działania przedsiębiorców i władz samorządowych Karpacza, Szklarskiej Poręby i Świeradowa- -Zdroju mające na celu podniesienie atrakcyjności turystycznej przez działania innowacyjne.

Rozwój turystyki kulturowej w Chełmnie i Golubiu-Dobrzyniu oparty na koncepcji funkcjonowania obszaru recepcji turystycznej i zarządzania w warunkach rozwoju zrównoważonego stał się głównym polem zainteresowania prezentowanych badań. Analizując możliwości stymulowania na badanym obszarze pożądanego, zrównoważonego rozwoju turystyki, szczególny nacisk położono na określenie postaw miejscowej ludności wobec rozwoju tej formy działalności. Prezentowane podejście wartościujące podkreśla konieczność głębokiego rozpoznania świadomości turystycznej społeczności lokalnej, bez czego nie jest możliwe wykształcenie prawidłowych mechanizmów rozwoju gospodarki turystycznej.

Przedmiotem opracowania jest prezydencja Polski w Radzie UE i związane z nią priorytety, które mają znaczenie dla sektora turystycznego w Polsce. Podstawowym problemem do rozwiązania jest takie wykorzystanie czasu prezydencji, które przyniosłoby nowe polskie inicjatywy umacniające konkurencyjność europejskiej destynacji turystycznej w przyszłości. Beneficjentem tych inicjatyw oraz realizacji reform oraz planu wychodzenia z kryzysu może być gospodarka turystyczna w Polsce. W opracowaniu zaprezentowano skutki transmisji zjawisk kryzysowych do sektora turystyki w Europie, a także dokonano oceny zmian koniunktury na rynku turystycznym w Polsce w czasie bezpośrednio poprzedzającym objęcie przez Polskę prezydencji. Przedstawiono wskazania dla prezydencji w Radzie UE zawarte w podstawowych dokumentach strategicznych i naprawczych, podejmując próbę przełożenia tych wskazań na zadania dla polskiego sektora turystycznego.

W artykule zawarto tematykę wykorzystania środków pochodzących z funduszy unijnych na rzecz rozwoju kultury. Terenem badań objęto Chełmski Dom Kultury, który umożliwia dostęp do kultury mieszkańcom Chełma oraz aktywnie wykorzystuje środki pozyskiwane z funduszy europejskich na rzecz rozwoju społeczności lokalnej. Kultura to dobro ponadczasowe, odgrywa wielką rolę jako wartość konkretnego obszaru życia społecznego. Zadania realizowane przez ośrodki kultury odnoszone są do społeczności lokalnej, a celem tych działań jest prowadzenie różnych form edukacji kulturalnej i wychowania przez sztukę, co pośrednio utrwala wartości lokalnego dziedzictwa kulturowego.

Turystyka jako aktywność gospodarcza w istotny sposób wpływa na środowisko naturalne i antropogeniczne. Oprócz wielu pozytywnych aspektów coraz częściej zaznaczane są negatywne skutki jej rozwoju. Masowa, niezrównoważona i niekontrolowana turystyka przyczynia się do powstania wielu trwałych szkód we wszystkich komponentach przyrody. Niemniej są aktywności turystyczne, np. rozwijane na terenach wiejskich, w tym agroturystyka, które korzystnie wpływają na środowisko naturalne oraz na wszystkich jej uczestników. Jeszcze ciekawszym rozwiązaniem jest propagowanie zrównoważonej turystyki, która podtrzymuje ekologiczną, społeczną, infrastrukturalną i ekonomiczną integralność terenów dla obecnych i przyszłych pokoleń. Przed ekoturystyką, która jest rdzeniem turystyki zrównoważonej, stoją obecnie duże wyzwania i niestety ograniczenia. Opracowanie omawia te aspekty na przykładzie Polski, ze szczególnym uwzględnieniem województwa śląskiego, które w sporej części kojarzy się z silną degradacją przemysłową i urbanizacyjną. Chcąc przełamać ten stereotyp – uwzględniając bogate zasoby oraz walory środowiskowe obszaru – zaprezentowano w opracowaniu możliwości rozwijania turystyki przyjaznej środowisku.

Celem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy gospodarstwa agroturystyczne województwa wielkopolskiego traktują własne witryny internetowe jako narzędzie kreowania konkurencyjności. W związku z powyższym poddano badaniu 112 gospodarstw agroturystycznych, z których 75 posiadało własną stronę internetową, a 37 jedynie ogólnodostępny adres e-mail. Badanie polegało na ocenie odpowiedzi uzyskanych na zapytanie rezerwacyjne wysłane via e-mail do badanych gospodarstw. Analizie podlegała także zawartość witryn internetowych. Na podstawie uzyskanych wyników badań można stwierdzić, że zbyt mała liczba gospodarstw agroturystycznych województwa wielkopolskiego traktuje witrynę internetową jako narzędzie kreowania konkurencyjności. Własna strona www jest najczęściej traktowana przez gospodarstwa jako dość tanie narzędzie reklamowe, a nie jako kanał dystrybucji z dużym potencjałem do wzrostu.

Agroturystyka jest jedną z realnych szans rozwoju dla rolników i terenów wiejskich, w szczególności zaś dla obszarów o trudnych warunkach gospodarowania (ONW). Celem opracowania jest ukazanie zróżnicowania źródeł dochodów gospodarstw agroturystycznych położonych na terenach prawnie chronionych (Park Krajobrazowy Dolina Baryczy). W opracowaniu przedstawiono strukturę dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa agroturystyczne oraz szacowaną wielkość dochodu z agroturystyki w analizowanych obiektach. Do celów porównawczych zostały przeanalizowane źródła dochodów gospodarstw typowo rolniczych położonych na obszarze Parku Krajobrazowego Dolina Bystrzycy. Badania zostały przeprowadzone w 2009 r.

W artykule przedstawiono znaczenie, zakres występowania oraz możliwości rozwoju regionalnych produktów tradycyjnych w gospodarstwach agroturystycznych Podkarpacia. Na tle rozważań teoretycznych zaprezentowano wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w 2009 roku zarówno wśród 12 wytwórców regionalnych produktów tradycyjnych, jak też wśród 300 konsumentów − potencjalnych turystów. Rozwój produktów tradycyjnych przez eksponowanie unikalnych tradycji i lokalnych zwyczajów kulinarnych uatrakcyjnia ofertę usług żywnościowych w turystyce. Pomimo tego związek między świadczeniem usług agroturystycznych a oferowaniem produktów tradycyjnych jest w woj. podkarpackim wciąż dość słaby. Przeprowadzone wśród wytwórców badania wskazują jednak, że w najbliższej przyszłości rozwój tego rynku będzie ściśle powiązany z rozwojem usług agroturystycznych. Taką ofertą zainteresowani są także potencjalni turyści.

W artykule przedstawiono wyniki badań na temat czynników warunkujących sukces produktów turystycznych województwa małopolskiego. Zwrócono szczególną uwagę na atrakcyjność turystyczną, informację turystyczną, zarządzanie turystyką w regionie oraz działania promocyjne. Zagadnienia te zostały uznane przez autorów za kluczowe elementy mogące wpływać na sukces produktów turystycznych. W przeprowadzonych badaniach dokonano oceny atrakcyjności turystycznej badanego regionu, zidentyfikowano czynniki decydujące o przyjeździe do województwa małopolskiego oraz dokonano oceny znajomości kampanii promocyjnych prowadzonych przez władze województwa.

Przedmiotem artykułu jest ukazanie zakresu i roli prawnej ochrony własności intelektualnej w działalności turystycznej. Praca jest analizą rozwiązań prawnych zarówno krajowych, jak i unijnych w zakresie znaków towarowych i usługowych powszechnie używanych w tej branży. Poprawne i wyraźne ich ustalenie wpływa na rozpoznawalność przedsiębiorstwa. Ponadto może być ono instrumentem podnoszącym jego wartość, jak i wizerunek na rynku turystycznym. Problematyka ta wydaje się być ważną chociażby ze względu na przygotowania Polski do organizacji imprez sportowych o skali międzynarodowej, np. Euro 2012.

Wizerunek regionu jest rezultatem wrażeń, doznań i uczuć, które wywołuje jego odbiór w otoczeniu. Nie jest on czymś statycznym i trwałym, ale można go ciągle modyfikować, czyli kształtować i zmieniać. System identyfikacji wizualnej to element komunikacji marketingowej, którego nie powinien pomijać region przy kształtowaniu czy modyfikowaniu swojej tożsamości. Stanowi on jeden z filarów tożsamości miejsca, dając podstawę do kreowania i utrwalania wizerunku w sposób świadomy. Dlatego też przy konstruowaniu identyfikacji wizualnej należy dołożyć wszelkich starań, aby powstające u klientów skojarzenia utrwalały pożądany wizerunek i umacniały przewagę konkurencyjną miejsca w wymiarze komunikacyjnym oraz gospodarczym. Celem artykułu jest ocena roli identyfikacji wizualnej w kreowaniu wizerunku marki i w dalszej perspektywie aktywizacji obszaru turystycznego.

Definicje turystyki wiejskiej były formułowane głównie przez geografów i ekonomistów. W obu przypadkach kluczowym do zrozumienia specyfiki tej formy turystyki okazywał się termin „wiejskość”. Geografowie zajmowali się stroną podażową, a ekonomiści częściej stroną popytową. To ostatnie podejście może być wykorzystane przy budowaniu produktów turystycznych, ponieważ ich podstawą są badania rynku. W większości z nich krajobraz występuje jako główny element wiejskości i motywacja wyboru wypoczynku na wsi przez klientów. Krajobraz dostarcza turystom wielu doznań, a przede wszystkim „ciszy i spokoju”, które są bardziej stanem umysłu niż obiektywną wartością. Dlatego doświadczanie krajobrazu mieści się w rdzeniu produktu turystycznego. W artykule przedstawiono przegląd kryteriów „ciszy i spokoju” oraz techniki tworzenia map tych obszarów, które je spełniają (na podstawie osiągnięć brytyjskich).

Pomorze Środkowe to teren odznaczający się wysokiej klasy walorami pochodzenia przyrodniczego, sprzyjającymi rozwojowi turystyki wiejskiej, zwłaszcza agroturystyki. Na analizowanym obszarze funkcjonuje obecnie kilkadziesiąt gospodarstw oferujących szeroko rozumiane usługi agroturystyczne. Ich oferta jest bardzo zróżnicowana, dostosowana do wymagań różnorodnych segmentów docelowych odbiorców. W artykule zaprezentowano m.in. perspektywy dalszego rozwoju tej formy turystyki, uwzględniając wynikające z predyspozycji badanego terenu możliwości oraz różnego rodzaju bariery ograniczające ten rozwój. Ofertę badanych gospodarstw ukazano w kontekście marketingowym, uwzględniając w analizie poszczególne elementy produktu turystycznego (m.in. rdzeń produktu, produkt rzeczywisty, produkt poszerzony). W opracowaniu scharakteryzowano ponadto działania promocyjne podejmowane w ostatnich latach przez właścicieli (m.in. instrumenty promocji, nakłady finansowe na promocję).

Około dwie trzecie turystów przybywa do gospodarstwa agroturystycznego z rodziną (głównie małymi dziećmi), a więc oferta żywieniowa gospodarstw, która stanowi istotny składnik rzeczywistego produktu w agroturystyce, powinna być dostosowana do tego segmentu. Tutaj pojawia się kolejny problem, według Europejskiej Białej Księgi Alergii około 45–50% małych dzieci i niemowląt jest tzw. alergikami pokarmowymi. Tak duży odsetek występowania alergii pokarmowych i nietolerancji pokarmowej powoduje, że zarówno małe dzieci, jak i matki karmiące niemowlęta muszą przestrzegać specjalnych diet. Niestety, tylko 6% gospodarstw agroturystycznych zlokalizowanych na terenie województwa lubelskiego jest w stanie zaoferować wyżywienie dla alergików. Brak możliwości wykupu specjalnych posiłków wolnych od alergenów jest poważną barierą, która uniemożliwia wyjazd wakacyjny czy weekendowy rodzinom z dziećmi, u których stwierdzono występowanie alergii pokarmowej lub nietolerancji pokarmowej. Pojawia się tutaj nisza rynkowa, którą warto zagospodarować.

Proces kreowania produktów turystycznych powinien być traktowany wielopłaszczyznowo ze względu na liczbę wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań oraz podmiotów zaangażowanych w ten proces. Produkty turystyczne kreowane są przede wszystkim przez przedsiębiorstwa oraz obszary turystyczne, które z jednej strony odpowiadają na zapotrzebowanie generowane przez turystów, z drugiej zaś kreują produkty turystyczne opierając się na własnych celach i uwarunkowaniach. Wśród determinant kreowania produktu turystycznego w przypadku obszarów większe znaczenie mają czynniki wewnętrzne w postaci posiadanych zasobów, w przypadku przedsiębiorców zaś większe znaczenie przypada turystom, gdyż na kształt produktu turystycznego wpływa zarówno wzrost ich liczby, jak i dywersyfikacja potrzeb. Za jeden z nowych trendów w sposób globalny wpływający na kreowanie produktów turystycznych należy uznać zasady zrównoważonego rozwoju, które pomagają chronić wartości środowiskowe, stawiając granice dla rozwoju produktów turystycznych, równocześnie zwiększając ich atrakcyjność turystyczną.

Opracowanie ma charakter przeglądowy, a jego celem jest prezentacja idei turystyki przygodowej oraz próba zdefiniowania jej istoty, którą tworzy przygoda „jako taka”. Na podstawie analizy materiałów źródłowych (głównie literatury obcojęzycznej) autorzy podjęli również próbę wskazania możliwości podniesienia innowacyjności i atrakcyjności krajowego produktu turystycznego przez jego wzbogacenie o elementy turystyki przygodowej, a także wykreowanie takiego specyficznego produktu, co jest zgodne z tendencjami panującymi aktualnie na światowym rynku turystyki. Aplikacyjnym celem pracy jest przedstawienie autorskiego sposobu wdrażania metody programowania zajęć o profilu turystyki przygodowej. Wykorzystano w tym przypadku doświadczenia zebrane w trakcie realizacji zajęć plenerowych ze studentami kierunku turystyka i rekreacja Akademii Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach.

Według koncepcji zrównoważonego rozwoju turystycznego każde przedsiębiorstwo turystyczne może funkcjonować zgodnie z filozofią proekologiczną, wdrażając odpowiednie procedury dotyczące gospodarki zasobami energii i wody, odpadami itd. Pozostaje kwestia komunikowania jednoznacznej informacji do partnerów biznesowych i klientów, który obiekt i w jakim zakresie realizuje politykę proekologiczną. Czytelnym nośnikiem tej informacji są oznakowania ekologiczne, w tym wspólnotowe oznakowanie ekologiczne. W artykule przedstawiono problematykę wykorzystania tego oznakowania i krajowych oznakowań ekologicznych w branży turystycznej na obszarze UE.

Olbrzymia konkurencja na rynku turystycznym zmusza działające na nim podmioty, w tym jednostki terytorialne, do poszukiwania efektywnych form wyróżnienia się celem przyciągnięcia jak największej liczby odwiedzających lub przynajmniej utrzymania dotychczasowych. Lansowanie obszarów recepcji jako atrakcyjnych turystycznie powinno odbywać się w dobrze zaprojektowanych działaniach promocyjnych, zwracając przy tym szczególną uwagę nie tylko na media, ale przede wszystkim na uczestnictwo w wydarzeniach targowych. Celem artykułu jest pokazanie roli promocji poprzez targi turystyczne w aktywizacji obszarów recepcji. Bazę empiryczną opracowania stanowią wyniki badań wystawców na Krakowskim Salonie Turystycznym 2010.

Artykuł prezentuje społeczne uwarunkowania rozwoju turystyki zrównoważonej na przykładzie Poznania. W artykule skoncentrowano się na roli mieszkańców, którzy mają wpływ na kształt i jakość produktu turystycznego. Mieszkańcy mogą mieć wpływ bezpośredni na jakość produktu turystycznego przez pracę w usługach turystycznych albo pośredni przez kreowanie „atmosfery miejsca” odczuwanej i ocenianej przez turystów. W empirycznej części artykułu zostały przedstawione wyniki badań przeprowadzonych w 2009 roku wśród mieszkańców Poznania. W szczególności badania te dotyczyły: postaw mieszkańców wobec turystów (obecnie i w przyszłości) oraz opinii mieszkańców na temat pozytywnych i negatywnych skutków rozwoju turystyki. Badania wykazały, że mieszkańcy Poznania akceptują turystów oraz dostrzegają znaczenie turystyki w rozwoju miasta.

W warunkach gospodarki rynkowej istnieje wiele przedsiębiorstw oferujących imprezy turystyczne. Pomimo tego, zagrożenie interesów konsumenta występuje także na rynku usług turystycznych, nie zawsze bowiem są przestrzegane przez przedsiębiorców działających na tym rynku regulacje prawne, jak też wiedza konsumentów na temat praw im przysługujących jest często dalece niewystarczająca. Stąd też celem niniejszego opracowania jest analiza kompetencji oraz działań wybranych instytucji i organizacji konsumenckich, umożliwiających zwiększenie poziomu ochrony polskich konsumentów na rynku usług turystycznych.

Miejsce państwa na rynku turystycznym warunkowane jest wieloma czynnikami. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie podstaw polityki turystycznej, następnie wskazanie na zakres czynników ją determinujących oraz odniesienie się do bieżących zagadnień prowadzenia polityki przez państwo, takich jak: globalizacja, kryzys ekonomiczny oraz prezydencja Polski w Unii Europejskiej. Są to czynniki, które powinny być uwzględniane pierwszoplanowo w bieżących zadaniach państwa. Należy uznać, że uwzględnienie w polityce turystycznej kwestii globalizacji i kryzysu ekonomicznego wyznacza możliwości wpływu na gospodarkę turystyczną w długim horyzoncie czasu. Prezydencja Polski w Unii Europejskiej w drugiej połowie 2011 roku, mimo ściśle określonych ram czasowych, powinna umożliwiać nie tylko realizację celów bieżących, ale także długofalowych, jak np. umocnienie Polski na europejskim rynku turystycznym jako destynacji, wpływ na regulacje unijne w zakresie turystyki itp.

System sterowania turystyką jest oparty na zróżnicowanym zestawie narzędzi sterowania. Istotnym narzędziem są środki finansowe wyasygnowane na inwestycje infrastrukturalne. Wpływają one na podniesienie potencjału turystycznego, zarówno jego zróżnicowania ilościowego, jak i jakościowego. Najważniejszym instrumentem finansowym ze względu na wysokość środków i dostępność dla podmiotów lokalnych jest Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR). Celem artykułu jest ocena skuteczności wdrażania tego instrumentu w województwie podlaskim. W artykule dokonano analizy poziomu absorpcji środków inwestycyjnych EFRR w tym województwie. Podstawą oceny poziomu absorpcji jest wskaźnik wydatków inwestycyjnych na jednego mieszkańca województwa oraz związek wydatków z liczbą przyjazdów turystycznych do regionu. Ponadto, analizie poddano kierunki polityki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w obszarze sterowania Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego oraz aktywność i zainteresowanie organizacji działających w obszarze turystyki wdrażaniem tego instrumentu. Określono związek celów polityki regionalnej z poziomem absorpcji środków przez organizacje turystyczne i jego wpływ na kształtowanie potencjału turystycznego województwa.

Celem artykułu jest diagnoza stanu infrastruktury transportu śródlądowego pod kątem jej wykorzystania w turystyce śródlądowej w Polsce w latach 1995–2009. Poddano analizie dane dotyczące m.in. długości dróg wodnych, liczby polskich statków pasażerskich w ruchu śródlądowym oraz wielkość przewozów pasażerskich w transporcie śródlądowym, a także przychody ze sprzedaży uzyskane przez przedsiębiorstwa transportu śródlądowego. W analizowanym okresie nastąpił wzrost zarówno liczby statków pasażerskich w transporcie śródlądowym, jak i wzrost przychodów przypadających na jednostkę pływającą i na pasażera. Stwarza to dogodne warunki na nowe inwestycje w infrastrukturze i sprawia, że znaczenie turystyki śródlądowej staje się widoczne.

Współczesny rynek turystyczny jest systematycznie wzbogacany o nowe, ciekawe produkty. Do ich tworzenia konieczna jest jednak współpraca wielu podmiotów, organizacji i instytucji. W gronie tych jednostek znajdują się nie tylko przedsiębiorcy, ale także jednostki samorządu terytorialnego, organizacje społeczne oraz instytucje naukowo- -badawcze. Ich współdziałanie może sprawić, że przygotowana oferta turystyczna znajdzie swego nabywcę. Biorąc także pod uwagę znaczną konkurencję wewnątrz regionu oraz konkurencję między regionami, należy uznać, że najbardziej pożądaną formą kooperacji w turystyce jest współpraca w formie klastra turystycznego. Wzrost zainteresowania problematyką regionalnych systemów innowacji oraz koncepcją klastra uzasadnia pytanie o przydatności tej ostatniej m.in. w turystyce. Celem opracowania jest ukazanie zalet i wad kooperacji, a właściwie koopetycji w formie klastra na rynku turystycznym. W artykule zaproponowano koncepcję takiego klastra turystycznego dla Kotliny Jeleniogórskiej.

Celem artykułu jest przedstawienie turystycznej aktywizacji specyficznego rodzaju przestrzeni, jaką są całkowicie zdegradowane przyrodniczo i krajobrazowo obszary do niedawna funkcjonującego przemysłu ciężkiego. Analiza została oparta na działaniach władz rządowych na szczeblu centralnym, władz miasta Tarnobrzeg oraz specjalnie powołanej spółki Kopalni Siarki „Machów” S.A. Głównym zadaniem tej współpracy jest dążenie do przywrócenia walorów przyrodniczych i krajobrazowych oraz odpowiednie zagospodarowanie turystyczne wyrobiska dawnej Kopalni Siarki „Machów” w celu pobudzenia aktywności gospodarczej tego obszaru. Analiza ta przeprowadzona jest dwutorowo. Z jednej strony skupia się na działaniach, które już zostały poczynione, z drugiej strony ukazuje plany zagospodarowania turystycznego oraz aktywność podjętą przez ww. podmioty. Jednocześnie badanie to jest próbą oceny całości zrealizowanych przedsięwzięć oraz wskazówką dla wielu innych regionów poprzemysłowych przy podejmowanych próbach turystycznego ożywienia gospodarczego.

Kończąca się pierwsza dekada XXI wieku to okres wielu trudności i zawirowań na światowym rynku turystycznym. Wywołały je: dalszy wzrost globalizacji gospodarki i konkurencji na rynkach krajowych i międzynarodowych, światowy kryzys finansowy, a także zamachy terrorystyczne, kataklizmy i klęski żywiołowe. Trudności odczuła też turystyka polska, która w 2009 roku zanotowała spadek aktywności turystów krajowych o 11% oraz przyjazdów zagranicznych o 12%. Sposobem na przezwyciężenie trudności w branży turystycznej i utrzymanie pozycji na silnie konkurencyjnym krajowym i międzynarodowym rynku jest m.in. innowacyjność w tworzeniu nowatorskich, atrakcyjnych produktów turystycznych oraz dbanie o ich wysoką jakość, która pozwoli na budowanie ich marki tak, aby stały się one symbolem regionu przyciągającym turystów krajowych i zagranicznych. Tej problematyce jest poświęcone poniższe opracowanie. Budowanie marki turystycznej regionu to skuteczna droga do jego promocji, a także do wzrostu aktywizacji ekonomicznej społeczności lokalnych. Wzorcowym przykładem takiego podejścia jest „Szlak Zabytków Techniki woj. śląskiego”. Jako innowacyjne rozwiązanie w zakresie tworzenia sieciowego markowego produktu turystycznego stał się on nowym wizerunkiem regionu, postrzeganym w kraju i poza jego granicami.

Obszary wiejskie posiadają cenne walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe, które wykorzystywane są także dla celów rozwoju turystyki. W naszym kraju zasoby te są mało wykorzystane, zwłaszcza obszarów peryferyjnych, przygranicznych, mimo że cechuje je unikatowość i różnorodność na skalę europejską i międzynarodową. Polska wpisuje się w europejski model rozwoju wsi i rolnictwa przez swoją wielofunkcyjność i wielokierunkowość. W tych to pozarolniczych funkcjach należy upatrywać i poszukiwać naszych przewag konkurencyjnych. Przychody generowane przez turystykę i agroturystykę na obszarach wiejskich są istotnym źródłem dochodów mieszkańców, przyczyniają się do rozwoju gospodarki regionów. Wraz z rozwojem turystyki i agroturystyki wzrasta konsumpcja, w tym głównie żywności tradycyjnej i wytworzonej lokalnie.

Kazimierz Dolny jest na Lubelszczyźnie gminą najlepiej wypromowaną turystycznie i posiada stosunkowo najlepiej rozwinięte usługi noclegowe oraz gastronomiczne. W opracowaniu dokonano inwentaryzacji obiektów i miejsc świadczących wyżej wymienione usługi. Poza tym podjęto tematykę charakterystyki lokalnego ruchu turystycznego. Z przeprowadzonych badań wynika, że w celu rozwoju turystyki nie należy dążyć w szczególności do zwiększenia liczby miejsc noclegowych i gastronomicznych, lecz zwrócić uwagę na jakość usług turystycznych przez rozbudowę turystycznej bazy towarzyszącej, a także zróżnicowanie i wzbogacenie oferowanych produktów turystycznych. Podstawę perspektywicznego rozwoju turystyki w gminie powinna stanowić spójna i długodystansowa strategia, uwzględniająca problemy wynikające z sezonowości i weekendowości obecnego ruchu turystycznego.

W zwięzłym opracowaniu podjęto problem potencjału turystycznego małych i średnich miast w Polsce, wpisującego się w dziedzictwo kulturowe Europy. Problem zilustrowano przykładem miasta Tarnowa. W świetle historii i ogólnej charakterystyki wskazano na walory i atrakcje turystyczne – przyrodnicze i kulturowe. W dalszej części scharakteryzowano ruch turystyczny oraz niektóre ważniejsze elementy zagospodarowania turystycznego. W krótkim zarysie omówiono także perspektywy w świetle strategii i przyjętych kierunków rozwoju turystyki.

W opracowaniu przedstawiono problemy wsi i rolnictwa Lubelszczyzny. Podkreślono potrzebę różnicowania działalności gospodarczej na obszarach wiejskich. Ukazano rolę turystyki w aktywizacji społeczno-gospodarczej wsi, jej miejsce w strategiach rozwoju regionu i badanych gmin oraz działania samorządów lokalnych na rzecz rozwoju turystyki. Dokonano także charakterystyki postaw mieszkańców wsi wobec turystów i rozwoju turystycznego ich gmin.

Stan bieżący turystyki w Federacji Rosyjskiej (FR) jest pochodną dwóch zasadniczych grup czynników. Z jednej strony, stanu zasobów materialnych i oczekiwań społecznych wywodzących się z poprzedniego systemu społeczno-politycznego, a z drugiej – konsekwencją bieżących możliwości finansowych społeczeństwa (bardzo zróżnicowanych) oraz jego aktualnego stanu wiedzy i oczekiwań. W rezultacie ukształtowały się określone tendencje na rynku turystycznym w Rosji. Wzrostowi liczby kosztownych wyjazdów organizowanych przez biura podróży, będącego efektem wzrostu liczby zamożnych klientów, towarzyszy zauważalny wzrost liczby niskobudżetowych wyjazdów organizowanych samodzielnie, często na zasadzie trampingu. Zadanie rozwiązania tych problemów przypisywane jest w FR państwu, które wykorzystuje określone metody działań: organizacyjnych, prawno-regulacyjnych czy materialno-finansowych. Stosowane są one na ogół komplementarnie i stymulują rozwój turystyki zgodnie z przyjętymi i na bieżąco korygowanymi celami polityki turystycznej i makroekonomicznej.

W opracowaniu podjęto próbę oceny perspektyw rozwojowych sektora turystyki zdrowotnej w skali regionu. Poddano konfrontacji zjawiska i procesy obiektywnie oddziałujące na obecne i przyszłe kierunki rozwoju społeczno-ekonomicznego Unii Europejskiej w odniesieniu do rozwiązań instytucjonalnych UE. Analizując uwarunkowania w otoczeniu zewnętrznym sektora – poziom makro i mezo – wykazano występowanie dwóch tendencji: a) niedopasowania (skostnienia) krajowych strategii rozwoju turystyki (sektora turystyki zdrowotnej) do zmian jakościowych w skali europejskiej (megaczynników rozwoju) przy jednoczesnej b) próbie nadania turystyce zdrowotnej nowych impulsów rozwojowych przez włączenie jej w ramy szerszych rozwiązań instytucjonalnych, które obserwujemy na poziomie sąsiadujących z Pomorzem Zachodnim landów RFN, czyli regionalnej polityki rozwoju sektora jako komponentu w ramach dynamicznie rozwijającej się gospodarki zdrowotnej.

Artykuł zawiera analizę dwóch wybranych koncepcji wykorzystania Internetu w działalności promocyjnej gospodarstw agroturystycznych w województwie podlaskim. Analiza wyników uzyskanych na podstawie obserwacji list wyników zwrotnych generowanych przez wyszukiwarkę (Search Engine Results Pages – SERP) sugeruje, że koncepcja związana z promowaniem gospodarstwa agroturystycznego w ogólnopolskich portalach turystycznych jest bardziej efektywna niż opierająca się jedynie na indywidualnej witrynie internetowej. Wynika to z faktu, że portale te zajmują zdecydowanie wyższe miejsca na listach SERP, przez co prawdopodobieństwo odnalezienia oferty gospodarstwa agroturystycznego jest większe niż w przypadku indywidualnej witryny gospodarstwa agroturystycznego.

Proces integracji europejskiej przyczynia się do kreacji nowych destynacji turystycznych. Inicjatywa wspólnotowa INTERREG wsparła trzy formy współpracy ponad granicami: transnarodową, transgraniczną i międzyregionalną. Teoretycznie każda z tych form współpracy generuje nowe destynacje. Obszary te nakładają się na destynacje tradycyjne, takie jak państwo, region, gmina. Autorzy analizują branding starych i nowych destynacji części Europy leżącej nad Bałtykiem.

Lecznictwo uzdrowiskowe ma bardzo długą historię i sięga daleko w przeszłość. Zdrowie, zaraz po potrzebie zaspokajania pragnienia i głodu, stanowi najważniejszy czynnik umożliwiający prawidłowe funkcjonowanie człowieka. Celem pracy było zaprezentowanie i porównanie oferty nadmorskich ośrodków uzdrowiskowych na przykładzie Kamienia Pomorskiego i Mielna oraz wykazanie, iż wymagają one restrukturyzacji, zmian oraz pozyskania nowych inwestorów. Badaniu poddano zostało 120 respondentów obu płci powyżej 18. roku życia. Respondenci stanowili grupę kuracjuszy dwóch ośrodków uzdrowiskowych na terenie miejscowości województwa zachodniopomorskiego: Kamień Pomorski oraz Mielno. Metodę badań stanowił sondaż diagnostyczny na temat oferty usługowo- wypoczynkowej tych ośrodków, który posłużył do przedstawienia przystosowania wyposażenia ośrodków uzdrowiskowych do świadczonych przez nie usług, oceny ich jakości, stopnia zadowolenia kuracjuszy, a także kierunku, w jakim powinny te ośrodki się rozwijać i poszerzać swoją działalność. Wyniki obserwacji dowodzą, iż badane ośrodki uzdrowiskowe wymagają wysokich nakładów finansowych i restrukturyzacji, począwszy od wyposażenia po zakres oferowanych usług. Porównując uzyskane wyniki z badaniami innych autorów, można stwierdzić, iż ośrodki uzdrowiskowe w Polsce nie są przygotowane i konkurencyjne w stosunku do oferty państw europejskich.

Turystyka, która stanowi istotny czynnik rozwoju gospodarczego wielu miejscowości i regionów, nie rozwija się w największym stopniu w polskich województwach dysponujących najwyższym potencjałem przyrodniczym (na podstawie danych GUS z ostatnich lat). Istnieje zatem potrzeba zwiększenia konkurencyjności turystyki w tych regionach. Autor w opracowaniu stawia tezę, iż istotnym czynnikiem, podnoszącym i umacniającym konkurencyjność polskiej turystyki, a tym samym polskiej gospodarki w Europie, jest wzrost przedsiębiorczości sektora turystycznego. Pierwsza część opracowania przedstawia istotę przedsiębiorczości i jej najważniejsze cechy. Druga część artykułu poświęcona jest omówieniu zaproponowanego zintegrowanego modelu przedsiębiorczości dla turystyki, który jest oparty na czynnikach wejścia i wyjścia, z uwzględnieniem idei zrównoważonego rozwoju.

W ostatnich latach dostrzeżono istotną rolę turystyki w realizacji podstawowych celów Unii Europejskiej i mimo że Unia nie prowadzi wspólnej polityki w zakresie turystyki, istnieją możliwości finansowania przedsięwzięć turystycznych z licznych środków dostępnych w ramach instrumentów polityki regionalnej. Celem artykułu jest przedstawienie oraz ocena możliwości wykorzystania funduszy unijnych przez przedsiębiorstwa turystyczne w Polsce. W obecnym okresie budżetowym 2007–2013 największe możliwości w tym zakresie dostarczają regionalne programy operacyjne (RPO) oraz Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW).

Turystyka aktywna jest formą turystyki związaną z podejmowaniem przez jej uczestników działalności rekreacyjnej, dbałością o rozwój sprawności fizycznej, a także przemieszczaniem się z wykorzystywaniem aktywności fizycznej. Organizowanie turystyki szkolnej w kontakcie z naturą umożliwia kontynuację procesu kształcenia i wychowania dzieci i młodzieży w warunkach środowiska naturalnego. W artykule przedstawiono wyniki badań ankietowych, których celem była szacunkowa ocena rozmiaru oferty polskich szkół w zakresie turystyki aktywnej w kontakcie z naturą. Badaniami objęto nauczycieli wychowania fizycznego z 292 szkół z terenu całego kraju. Respondenci sondażu diagnostycznego potwierdzili, że w większości szkół organizowane były wycieczki lub inne imprezy turystyczne związane z turystyką aktywną, ale ich częstotliwość była zbyt mała w stosunku do potrzeb współczesnych dzieci i młodzieży. Na tym tle wydaje się konieczne tworzenie innowacyjnych produktów w zakresie szkolnej turystyki aktywnej, które dałyby możliwość zwiększenia zasięgu tego typu działalności i objęcia turystyką w plenerze jak największej części populacji uczniów.

Imprezy i wydarzenia organizowane są przez różne podmioty na rynku, np. samorządy, podmioty prywatne, organizacje non profit. W każdym przypadku narzędzia event marketingu pozwalają na przekazanie misji tych podmiotów, co może mieć szczególny wpływ na kreowanie wizerunku obszaru, na którym odbywa się wydarzenie. Event marketing może być narzędziem zarówno kreowania marki, promocji obszaru, jak i kształtowania produktów turystycznych. Pokazane przykłady imprez potwierdzają tezę, że event marketing to świadome ożywianie gospodarki (przez wzrost popytu i podaży usług), popularyzacja wartości kulturowych i możliwość integracji społecznej różnych środowisk.

W artykule omówiono następujące zagadnienia: kierunki rozwoju turystyki w planach rozwojowych Polski, kierunki rozwoju turystyki w regionach przygranicznych, rozwój turystyki wynikający ze współpracy ponadnarodowej i międzyregionalnej oraz rozwój turystyki między regionami i rejonami turystycznymi w Polsce. Celem artykułu – opartego na literaturze przedmiotu, dokumentach dotyczących rozwoju turystyki Polsce i wybranych instrumentach polityki strukturalnej Unii Europejskiej – było określenie kierunków tej współpracy oraz uwarunkowań jej prowadzenia w Polsce w obecnej perspektywie finansowej. Ponadto wskazano na potrzebę wspierania tej współpracy.

Zadaniem artykułu jest wykazanie, że agroturystyka jest szczególnym signum polskiej turystyki na terenach wiejskich, która od 1989 r. rozwija się w realiach gospodarki rynkowej. Najpierw starano się wyjaśnić, dlaczego agroturystykę można uznać za signum, a następnie opisać jakim jest signum. Dlatego najpierw zostały omówione wyróżniki polskiej agroturystyki, a następnie została prześledzona rola sił ją generujących wraz z efektami rozwoju. W artykule stwierdzono, że agroturystyka w Polsce – jako termin oraz typ turystyki – jest zjawiskiem nowym, zainicjowanym instytucjonalnie w okresie zmian ustrojowych naszego kraju. Za jej signum można więc uznać określone warunki oraz mechanizmy społeczno-polityczne, które zadecydowały o tym, że w płaszczyźnie społecznej stała się typem turystyki rozwijanej na „surowym korzeniu”, a w płaszczyźnie fizyczno- -geograficznej (czyli przyrodniczej i krajobrazowej) cechuje się kontynuacją tradycji wypoczynku na terenach wiejskich (sukcesja funkcji wypoczynkowej obszaru). Uznano, że jej proces rozwoju zamyka się w dwóch paradygmatach: tzw. starym, gdzie czynniki egzogenne odegrały największą rolę, i nowym, w którym stawia się na kreatywność podmiotów, wynikającą z posiadanych przez nich doświadczeń.

Przedmiotem opracowania jest turystyka biznesowa. W światowej statystyce dotyczącej międzynarodowych konferencji i kongresów, stanowiących zasadniczą część turystyki biznesowej, wskazywane jest stopniowe, kilkuprocentowe, ale systematyczne, zmniejszanie udziału Europy jako destynacji w skali globalnego rynku branży spotkań. W Europie lokowanych jest nieco powyżej 50% wszelkich spotkań [ICCA 2009], jednakże od lat obserwowany jest stopniowy spadek tego udziału. Podstawowym problemem do rozwiązania jest redukcja zagrożeń dla dominującej jeszcze pozycji Europy zwiększoną popularnością destynacji azjatyckich, w tym ostatnio Chin. Przeciwdziałanie temu trendowi było jednym z głównych zadań powstałej w 2005 roku Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Profesjonalnych Organizatorów Kongresów EFAPCO. Polska jest od początku w niej reprezentowana – członkiem założycielem jest Stowarzyszenie „Konferencje i Kongresy w Polsce”, a Polacy pełnią kierownicze funkcje w EFAPCO. Celem opracowania jest przedstawienie zaangażowania Polski w EFAPCO i efektu umiędzynarodowienia płynącego z turystyki biznesowej jako interesującego przykładu ilustrującego wkład Polaków w budowanie pozycji Europy na rynku globalnym.

W gospodarce turystycznej opartej na wiedzy innowacyjność staje się jedną z kluczowych dźwigni wzrostu konkurencyjności gospodarek i osiągania przez przedsiębiorstwa trwałej przewagi konkurencyjnej [Borkowska 2008]. Konkurencja globalna stanowi czynnik presji na wzrost zdolności innowacyjnej [Porter 2001] przedsiębiorstw turystycznych, które stoją wobec konieczności podejmowania działań zorientowanych zarówno na teraźniejszość, jak i przyszłość. Tylko takie działanie umożliwia im przetrwanie i rozwój na rynku. Przedsiębiorstwa turystyczne różnią się poziomem innowacyjności zależnie od przyjętej strategii działania, rodzaju działalności, kwalifikacji kadry pracowniczej, otoczenia rynkowego i wielu innych czynników. Wpływ na innowacje mogą wywierać i wywierają wszyscy interesariusze, m.in. pracownicy, klienci, dostawcy. Ważne zatem wydaje się badanie zmian zachodzących na rynku w zakresie stopnia wykorzystania poszczególnych źródeł innowacyjności w procesie doskonalenia ofert rynkowych przedsiębiorstw turystycznych. Celem opracowania jest wskazanie, które ze źródeł są najczęściej wykorzystywane w działalności innowacyjnej przedsiębiorstw turystycznych w Polsce.

W opracowaniu ukazano agroturystykę na tle współczesnych tendencji w rozwoju turystyki. Przedstawiono genezę i etapy rozwoju agroturystyki w Polsce wraz z zaznaczeniem charakterystycznych dla poszczególnych etapów cech. Dokonano typologii wiejskich gospodarstw turystycznych ze szczególnym uwzględnieniem ich związku z działalnością rolniczą. Podkreślono kierunki ewolucji działalności agroturystycznej w Polsce.

Potrzeba usuwania barier hamujących tworzenie rynku wewnętrznego z jednej strony, a z drugiej potrzeba wzmocnienia pozycji konsumentów na tych wszystkich odcinkach, na których mechanizmy rynkowe nie zapewniają im dostatecznej ochrony, legła u podstaw powstania i rozwoju systemu ochrony prawnej konsumentów w UE. Na system ten składają się dwie grupy regulacji. Pierwszą są regulacje dotyczące wszystkich lub dużej grupy konsumentów, niezależnie od tego jakie towary lub usługi nabywają (regulacje horyzontalne). Do drugiej grupy należy zaliczyć regulacje chroniące jedynie nabywców określonych towarów lub usług (regulacje sektorowe). W rezultacie system ochrony prawnej konsumentów w UE jest w swej istocie zbiorem odrębnych, niepowiązanych ze sobą regulacji, tworzonych w celu eliminacji określonych źródeł zagrożeń. Harmonizacja tego systemu przez wydanie jednego aktu prawnego (kodeksu konsumenta) na obecnym etapie rozwoju rynku wewnętrznego nie jest możliwa. Prawdziwość tej tezy potwierdzają prowadzone na szczeblu UE prace nad stworzeniem kompleksowego systemu ochrony praw pasażerów. W pracy scharakteryzowano regulacje składające się na system ochrony prawnej pasażerów korzystających z poszczególnych rodzajów środków transportu. Na przykładzie odpowiedzialności przewoźnika za odwołanie, opóźnienie i odmowę wykonania przewozu wykazano, że specyfika poszczególnych środków transportu uniemożliwia dokonanie pełnej unifikacji nawet w ramach jednego podsystemu, jakim jest ochrona prawna pasażerów w UE.

W artykule dokonano analizy wybranych aspektów aktywności turystycznej na obszarach o dominujących walorach przyrodniczych. Wyniki oparto na badaniach ankietowych przeprowadzonych wśród turystów. Obszar badawczy zlokalizowano na terenie województwa podlaskiego i objęto nim trzy jednostki przyrodnicze – Puszczę Knyszyńską (na obszarze której znajduje się największy park krajobrazowy w Polsce), Dolinę Biebrzy (z największym parkiem narodowym) i Dolinę Narwi (w jej obrębie również znajduje się park narodowy, charakteryzujący się najmniejszym ruchem turystycznym spośród wszystkich parków narodowych w Polsce). Analiza wyników badań pozwoliła wnioskować między innymi w zakresie preferowanych rodzajów aktywności turystycznej, długości pobytu turystycznego, wykorzystywanych środków transportu czy motywów przyjazdu na obszary przyrodnicze.

Celem opracowania jest wskazanie kierunków rozwoju innowacyjności sektora turystycznego w regionie. Podjęto próbę przedstawienia istoty strategii innowacji wykorzystywanych zarówno przez przedsiębiorstwa turystyczne, jak i instytucje wspierające rozwój turystyki. Wskazano, iż przedsiębiorstwa turystyczne poszukujące możliwości wprowadzania nowych rozwiązań, zarówno produktowych, jak i procesowych, zasługują na miano innowacyjnych. W opracowaniu wskazano te organizacje międzynarodowe, które sprzyjają współpracy w dziedzinie turystyki i kreowaniu działań innowacyjnych. Wskazano również na wybrane wyniki badań w Polsce, ze szczególnym naciskiem na wskaźniki branży i gospodarki turystycznej.

Artykuł porusza kwestie związane z polityką turystyczną Unii Europejskiej, które ważne są punktu widzenia krajów członkowskich, w tym i Polski. Przedstawiono ogólne i bezpośrednie działania Unii Europejskiej wpływające na turystykę, co znalazło odzwierciedlenie w aktach prawnych (dyrektywy, decyzje, rozporządzenia) w tym zakresie. Próbowano również przedstawić rozwiązania prawne w obszarze dostosowywania prawa polskiego do wymogów wspólnotowych. Wśród wniosków znajduje się stwierdzenie, że polityka turystyczna na szczeblu unijnym nie zawsze działa poprawnie i w niektórych przypadkach nie ma potrzeby unifikacji rozwiązań w tym obszarze.