Badania wykonano w latach 2006-2009 w Rzeszowie (50^o01’ N; 22^o03’ E) oraz Boguchwale (49^o58’ N; 21^o56’ E). Obserwacje nad szkodliwością omacnicy prosowianki dla kukurydzy cukrowej (Zea mays var. saccharata) prowadzono na odmianach: Candle, Sweet Trophy i Sheba. W latach badań szkodliwość Ostrinia nubilalis była bardzo wysoka. Gąsienice w analizowanym okresie w obu miejscowościach uszkadzały od 58,0 do 97,5% roślin oraz od 55,0 do 92,7% kolb. Zagrożenie dla wysokości oraz jakości plonu kolb było duże, gdyż na jednej tylko kolbie występowało od 1 do nawet 15 gąsienic omacnicy prosowianki, które wyjadały miękkie ziarniaki. Insektycydy zawierające lambda-cyhalotrynę oraz indoksakarb, użyte do jedno- oraz dwukrotnego opryskiwania roślin, charakteryzowały się dużą przydatnością w ochronie kukurydzy cukrowej przed omacnicą prosowianką. Najlepsze rezultaty chemicznego zwalczania gąsienic uzyskano po wykonaniu dwóch zabiegów w sezonie wegetacyjnym z wykorzystaniem badanych preparatów.

Badania prowadzono w Zakładzie Doświadczalno-Dydaktycznym Gorzyń, z filią w Brodach (52°25’ N; 16°18’ E) w latach 2008-2009 w celu opracowania efektywnego sposobu zwalczania i zabezpieczenia plantacji przed ponownymi wschodami chwastów. Kombinacje badawcze obejmowały herbicydy Boreal 58 WG (flufenacet 48% + izoksaflutol 10%), Accent 75 WG (nikosulfuron 75%) i Mocarz 75 WG (tritosulfuron 25% + dikamba 50%), stosowane jednokrotnie w terminach i dawkach zalecanych przez producentów, odpowiednio 0,75 kg·ha^-1, 80 i 200 g·ha^-1, oraz w mieszaninach aplikowanych w dwóch terminach (w fazie siewek chwastów), w dawkach silnie zredukowanych z dodatkiem surfaktanta Trend 90 EC, Atpolan BIO 80 EC i saletry amonowej. W zabiegach dzielonych jednokrotna dawka na hektar herbicydów Boreal 58 WG, Accent 75 WG i Mocarz 75 WG wynosiła odpowiednio 0,25 kg·ha^-1, 20 g·ha^-1 i 50 g·ha^-1. Dawka adiuwanta Atpolan BIO 80 EC wynosiła 1,5 dm³·ha^-1, Trend 90 EC stosowano w stężeniu 0,1%, a saletrę amonową w dawce 2 kg·ha^-1. Wykonanie jednego zabiegu często nie zabezpieczało plantacji kukurydzy przed zachwaszczeniem wtórnym. Zastosowanie mieszaniny herbicydów w zredukowanych dawkach zawierających Boreal 58 WG + Accent 75 WG + Mocarz 75 WG oraz adiuwant oparty o metylowane estry kwasów lub surfaktant niejonowy, bez lub z dodatkiem saletry amonowej, w systemie dawek dzielonych, w dwóch zabiegach – w porównaniu z jednokrotnym zabiegiem – zapewniało bardzo wysoką skuteczność chwastobójczą oraz pełną ochronę przed zachwaszczeniem wtórnym. Brak konkurencji chwastów w stosunku do rośliny uprawnej stwarzał korzystniejsze warunki do wzrostu i rozwoju kukurydzy oraz sprzyjał wyższym przyrostom plonów ziarna. Pomimo zwiększonych kosztów ochrony przed chwastami dwukrotne wykonanie zabiegu zapewniało wyższą opłacalność produkcji ziarna kukurydzy.

Celem badań było porównanie skuteczności chwastobójczej mieszaniny florasulam + 2,4-D (Mustang 306 SE) w pszenicy jarej odmiany Bryza, jęczmieniu jarym odmiany Antek oraz owsie odmiany Cwał, wysiewanych w siewach czystych i w dwugatunkowych mieszankach. Doświadczenia polowe przeprowadzono w latach 2005-2007 na terenie Stacji Doświadczalnej w Winnej Górze (52^o12’ N; 17^o27’ E), należącej do Instytutu Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu. Herbicyd Mustang 306 SE zastosowano w dawce 0,5 dm³·ha^-1 w fazie 3-5 liści zbóż z użyciem plecakowego opryskiwacza Gloria. Analizę zachwaszczenia łanu zbóż wykonywano metodą ilościowo-wagową, dwukrotnie w okresie wegetacji (3-4 tygodni po zabiegu oraz 7-8 tygodni po zabiegu). Skuteczność działania herbicydu w mieszankach porównywano z jego efektywnością w siewach czystych poszczególnych gatunków. Z przeprowadzonych analiz wynika, że spośród mieszanek zbożowych w najmniejszym stopniu zachwaszczona była mieszanka jęczmienia z owsem, a w największym – pszenicy z owsem. Najsilniejszy wpływ uprawy mieszanek na redukcję zachwaszczenia uwidocznił się w obiektach kontrolnych, na których nie stosowano herbicydu, natomiast sposób uprawy zbóż (siew czysty lub mieszany) nie zawsze różnicował skuteczność chwastobójczą herbicydu. Plony ziarna zbóż w mieszankach po zastosowaniu mieszaniny florasulam + 2,4-D były istotnie wyższe od plonów przynajmniej jednego z komponentów, a plony mieszanek zebrane z obiektów kontrolnych przewyższały plony ziarna zbóż obu gatunków w siewach czystych.

W badaniach określono wymagania kukurydzy cukrowej względem poziomu i sposobu stosowania azotu oraz sposobu stosowania fosforanu amonu w zależności od terminu jej siewu. Badania prowadzono w okolicach Poznania (52^o26’ N; 16^o45’ E) w latach 2004-2007. Wykazano, że najkorzystniejszym terminem siewu, dla wysokości plonu kolb z liśćmi okrywowymi, był koniec trzeciej dekady kwietnia. Opóźnienie siewu do trzeciej dekady maja powodowało znaczne obniżenie plonowania kukurydzy cukrowej. Startowe stosowanie fosforanu amonu zwiększało plon kolb z liśćmi okrywowymi oraz liczbę kolb na jednostce powierzchni w stosunku do tradycyjnego nawożenia rzutowego, jednakże działanie tego czynnika uzależnione było od przebiegu warunków pogodowych w latach badań. Ten sposób nawożenia dawał pozytywne efekty szczególnie na obiektach, na których całość azotu stosowano przed siewem kukurydzy. Dawka 80 kg N·ha^-1 zwiększała plon kolb w stosunku do dawki o połowę niższej, pod warunkiem że całość azotu była zastosowana przed siewem i kukurydza była wysiana pod koniec kwietnia. Opóźnienie terminu siewu o około miesiąc dawało efekt odwrotny.

W badaniach określono wpływ poziomu i sposobu stosowania azotu i fosforu na cechy jakościowe kolb kukurydzy cukrowej w zależności od terminu siewu. Wykazano, że wysiew kukurydzy w terminie najwcześniejszym (III dekada kwietnia) zapewniał największy plon kolb całkowicie zaziarnionych oraz ich udziału w plonie ogólnym kolb bez liści okrywowych. Opóźnienie siewu o miesiąc powodowało znaczne obniżenie wartości tych cech jakościowych kolb kukurydzy cukrowej. Zastosowanie startowego nawożenia fosforanem amonu zwiększało plon kolb zaziarnionych o 100%, gdy cała dawka azotu była stosowana przed siewem kukurydzy, niezależnie od jej poziomu. Na udział kolb w pełni zaziarnionych korzystnie oddziaływało nawożenie startowe fosforanem amonu, w przypadku dawki azotu 40 kg·ha^-1 stosowanej przed siewem. Nawożenie startowe obniżało, w stosunku do rzutowego, udział kolb w pełni zaziarnionych w przypadku podziału dawki azotu na przedsiewną i pogłówną.

W opracowaniu przedstawiono ocenę ekonomiczną produkcji ziarna kukurydzy uprawianej w monokulturze, przy zastosowaniu dwóch sposobów przedsiewnego przygotowania roli (siewu bezpośredniego, pełnej uprawy płużnej), w porównaniu z uprawą w zmianowaniu. W latach badań wystąpiły duże wahania opłacalności uprawy kukurydzy, wynikające z poziomu plonowania związanego z przebiegiem warunków pogodowych oraz cen ziarna. Ceny środków produkcji w analizowanym okresie były dość stabilne, natomiast wahały się ceny zbytu ziarna kukurydzy. Najkorzystniejsze efekty produkcyjno-ekonomiczne w uprawie kukurydzy w Grabowie (w środkowo-wschodnim rejonie Polski) osiągnięto w roku 2009, zaś w Baborówku (w środkowo-zachodnim rejonie Polski) w roku 2007. Najkorzystniejszą efektywność ekonomiczną, mierzoną wartością nadwyżki bezpośredniej, w Grabowie w 2009 roku oraz w Baborówku w 2007 roku zapewniła uprawa w zmianowaniu. Ten wariant uprawowy zapewniał także najwyższą opłacalność uprawy kukurydzy zarówno w przeliczeniu na 1 ha i na 1 tonę ziarna, jak i najkorzystniejszą efektywność ekonomiczną wykorzystania podstawowych czynników produkcji (0,79 zł na 1 zł poniesionych kosztów bezpośrednich średnio dla obu obiektów doświadczalnych).

W latach 2005-2007 przeprowadzono ocenę wrażliwości mieszańców kukurydzy Gazelle, LG 3225, Lober i PR 39H32 w zależności od terminu i metody aplikacji herbicydu Mustang 306 SE. Doświadczenie odmianowe założono w układzie losowanych bloków w 3 powtórzeniach na glebie zaliczanej do kompleksu pszennego dobrego. Doświadczenie odchwaszczono mechanicznie. Mieszanki były opryskiwane herbicydem Mustang 306 SE w dawce 0,6 dm³·ha^-1 w fazie 3-4 liści lub 6-7 liści, jak również dawką ograniczoną o 50% w fazie 3-4 i 6-7 liści. Obiekty ze stosowanym herbicydem porównywano z kontrolnymi (bez herbicydu). W celu oceny zmienności plonów analizowanych odmian kukurydzy w przestrzeni zdefiniowanej przez 4 zmienne (3 warianty stosowania herbicydu + kontrola) zastosowano metodę analizy dyskryminacyjnej i skupień. Odmiana Gazelle odznaczała się największą zmiennością plonów w zależności od terminu i dawki zastosowanego herbicydu w porównaniu z obiektem kontrolnym. Istotnie większą stabilnością plonowania charakteryzowały się mieszańce LG 3225 i PR 39H32. Zastosowanie herbicydu w fazie 6-7 liści spowodowało znaczne ograniczenie plonowania wszystkich badanych odmian kukurydzy (9,09 t^.ha^-1). Wysokość plonów mieszańców kukurydzy na poletkach opryskiwanych dawkami dzielonymi herbicydu Mustang 306 SE w fazie 3-4 (9,83 t^.ha^-1 ) i 6-7 (10,29 t^.ha^-1) liści nie różniły się natomiast od plonu uzyskanego na obiekcie kontrolnym (10,32 t^.ha^-1).

Celem badań polowych wykonanych w latach 2008-2009 było opracowanie efektywnego pod względem biologicznym i ekonomicznym systemu odchwaszczania kukurydzy. Kombinacje, będące przedmiotem badań, stanowiły mieszaniny herbicydów zawierające terbutyloazynę (Click 500 SC), nikosulfuron (Accent 75 WG) oraz tritosulfuron + dikambę (Mocarz 75 WG). Mieszaniny te stosowano dwukrotnie, w odstępach 14-18-dniowych, w dawkach silnie zredukowanych, z dodatkiem adiuwantów – surfaktanta niejonowego Trend 90 EC lub estru metylowego kwasów tłuszczowych Atpolan Bio 80 EC. Na obiektach porównawczych herbicydy wchodzące w skład mieszanin zastosowano jednorazowo, w zalecanej przez producenta dawce i terminie, bez adiuwanta. Dominującymi gatunkami chwastów w kukurydzy były: Chenopodium album L., Polygonum convolvulus (L.).Á Löve oraz Echinochloa crus-galli (L.) P. Beauv. Skuteczność chwastobójcza herbicydów Click 500 SC, Accent 75 WG oraz Mocarz 75 WG stosowanych jednorazowo w zalecanych dawkach, bez adiuwanta w stosunku do ogółu chwastów była bardzo słaba i wynosiła odpowiednio 28,6 i 21%. Zastosowanie mieszanin tych herbicydów dwukrotnie, w dawkach zredukowanych z adiuwantami, było w pełni skuteczne (zniszczenie chwastów od 92-99%). Atpolan Bio 80 EC okazał się bardziej efektywnym adiuwantem niż Trend 90 EC. Stosowanie mieszaniny herbicydów w dawkach dzielonych z adiuwantami przyczyniło się do silnego wzrostu plonów ziarna (w porównaniu z kontrolą o 9,36-10,38 t·ha^-1) i uzyskania wysokiej opłacalności odchwaszczania kukurydzy (4037-4482 zł·ha^-1). Korzyści wynikające z odchwaszczania kukurydzy pojedynczymi herbicydami, stosowanymi jednorazowo w zalecanych dawkach i terminach bez dodatku adiuwanta, były zdecydowanie mniejsze (wzrost plonów o 0,49-2,60 t·ha^-1, a opłacalność odchwaszczania od -6 do 1080 zł·ha^-1).

W pracy przedstawiono dorobek krajowej hodowli odmian mieszańcowych pastewnej formy kukurydzy zwyczajnej (Zea mays L.). Dorobek ten stanowią odmiany wyhodowane w Smolicach – 68, Kobierzycach – 21 i Radzikowie – 4. Pierwszą odmianą mieszańcową kukurydzy uzyskaną w Polsce był mieszaniec Wiel-Wi, wpisany do rejestru w 1957 r. Odmianę będącą pierwszym mieszańcem liniowym zarejestrowano w 1967 r., był to czteroliniowy (DC) mieszaniec KB 260, utworzony w Kobierzycach z 4 linii wsobnych hodowli zagranicznej. Zarejestrowane odpowiednio w latach 1971 i 1972 odmiany IHAR 262 i IHAR 280 były też mieszańcami czteroliniowymi, ale wszystkie linie wsobne tworzące ich formuły zostały wyhodowane w Smolicach. Ważnym etapem rozwoju krajowej hodowli kukurydzy była rejestracja w 1977 r. odmiany SMTC 278 – pierwszego mieszańca trójliniowego (TC) –oraz rejestracja w 1994 r. pierwszych mieszańców pojedynczych (SC) Deka i Avia (wszystkie z hodowli w Smolicach). Postęp hodowlany przedstawiono w formie ogólnej zdolności kombinacyjnej plonu ziarna elitarnych linii wsobnych tworzących formuły mieszańców uzyskanych w Smolicach w latach 1971-2006. Wyliczono rzeczywisty postęp hodowlany w programie hodowli kukurydzy w Smolicach, który w przeliczeniu na plon ziarna z 1 ha wyniósł 59,4 kg na rok. Linie wsobne S14 i S72, które tworzyły formułę zarejestrowanej w 1972 r. odmiany IHAR 262, oraz powszechnie wykorzystywana 15-20 lat temu francuska linia F2 utworzyły mieszańce plonujące na poziomie 10-10,5 t ziarna·ha^-1. Linie wsobne najnowszej generacji: S61328, S41324A-2, S63322-3, S68911, S245 i S41796 tworzyły formuły mieszańców, które dawały plony ziarna o 1,5-2,0 t·ha^-1 wyższe niż wcześniej zarejestrowane odmiany. Omówiono aktualny udział krajowych odmian w polskim rynku nasiennym kukurydzy oraz perspektywy na lata najbliższe, także w odniesieniu do rynków zewnętrznych.