Acta Scientiarum Polonorum

Czasopismo naukowe założone w 2001 roku przez polskie uczelnie rolnicze

| Informacje | Recenzenci | Rada Programowa | Rady naukowe | Adresy redakcji | Serie | Wymogi edytorskie | Wzorcowy artykuł | Warunki publikacji | Procedura recenzowania | Prenumerata | Streszczenia | Szukaj | Statystyki |
Hortorum Cultus
(Ogrodnictwo) 11 (1) 2012
Streszczenia
Wybierz numer

TytułBadania nad dynamiką liczebności, biologią i szkodliwością zdobniczki bukowej (Phyllaphis fagi L.) na buku zwyczajnym (Fagus sylvatica L.)
AutorKatarzyna Kmieć, Izabela Kot
Strony3–11
Słowa kluczoweP. fagi, mszyce, buki, parametry demograficzne, dynamika populacji, występowanie
StreszczeniePokaż streszczenie
Mszyce charakteryzują się specyficzną budową morfologiczną oraz wykazują wysoki potencjał biotyczny. Opanowały przede wszystkim strefę umiarkowaną półkuli północnej. Celem niniejszych badań było prześledzenie biologii rozwoju, dynamiki populacji i szkodliwości Phyllaphis fagi (L.) (Hemiptera: Aphididae: Phyllaphidinae) zasiedlającej Fagus sylvatica (L.) i jego dwie odmiany ‘Pendula’ i ‘Atropunicea’. Parametry demograficzne tej mszycy były określane w warunkach polowych, na drzewach rosnących na terenach zieleni miejskiej Lublina. Najwyższe zagęszczenie zimujących jaj obserwowano w spękaniach kory w rozwidleniach pędów. Najkrótszym okresem prereprodukcji i reprodukcji oraz najwyższą płodnością charakteryzowało się drugie pokolenie mszyc. Okresy prereprodukcji i reprodukcji kolejnych pokoleń P. fagi wydłużały się przy jednoczesnym zmniejszaniu płodności samic. Notowano znaczne różnice w liczebność mszyc na drzewach buka zwyczajnego i jego odmianach ‘Pendula’ i ‘Atropunicea’, jednak nie były one istotne statystycznie. Żerowanie mszyc powodowało zwijanie się blaszek liściowych wzdłuż nerwu głównego. Wyraźne uszkodzenia były widoczne nawet w czasie obecności pojedynczych osobników na liściu. Obniżenie wartości dekoracyjnych drzew obserwowano już w czerwcu.
Pokaż

TytułZastosowanie elicytorów biotycznych w celu zwiększenia aktywności antyoksydacyjnej oraz zdolności do inhibicji lipoksygenazy i oksydazy ksantynowej kiełków brokułu
AutorUrszula Gawlik-Dziki, Danuta Sugier, Michał Świeca
Strony13–25
Słowa kluczowebrokuł, elicitory, związki fenolowe, antyoksydanty, inhibicja
StreszczeniePokaż streszczenie
W celu wzmocnienia właściwości prozdrowotnych kiełków brokułu zastosowano elicytację wodnymi ekstraktami drożdży Saccharomyces cerevisiae (SC) oraz kory Salix daphnoides (SD). Zastosowano roztwory SC w stężeniach 0,1; 0,5 i 1% (w/v) oraz SD w stężeniu 1% (w/v). Indukcja wzrastających kiełków istotnie zmodyfikowała zawartość flawonoidów oraz związków fenolowych ogółem, aktywności antyoksydacyjne oraz zdolność do inhibicji lipoksygenazy (LOXI) i oksydazy ksantynowej (XOI). Zastosowanie 0,1% ekstraktu SC najskuteczniej indukowało aktywność LOXI, XOI oraz aktywność przeciwrodnikową zarówno związków hydrofilnych, jak i lipofilnych. Elicytacja 1% ekstraktem SD efektywnie indukowała aktywność lipofilnych inhibitorów XO oraz hydrofilnych inhibitorów LOX. W większości przypadków najlepsze rezultaty stwierdzono po jednokrotnej indukcji. Zastosowana strategia pozwala na zwiększenie wartości nutraceutycznej żywności nieprzetworzonej, jaką stanowią kiełki brokułu.
Pokaż

TytułWzrost, plonowanie i przeżywalność drzew kilku odmian moreli na siewkach ałyczy i ‘Węgierki Wangenheima’
AutorMaria Licznar-Małańczuk, Ireneusz Sosna
Strony27–37
Słowa kluczowePrunus armeniaca, podkładki, plonowanie, jakość owoców, zdrowotność
StreszczeniePokaż streszczenie
Silny wzrost drzew moreli można osłabić, stosując odpowiednią podkładkę. Podkładka wpływa nie tylko na wzrost, ale również na wysokość i jakość plonu oraz żywotność drzew. Jesienią 2006 r. w Stacji Badawczo-Dydaktycznej w miejscowości Samotwór pod Wrocławiem założono doświadczenie z oceną wartości produkcyjnej kilku nowych odmian moreli na siewkach ałyczy oraz ‘Węgierki Wangenheima’. Drzewa odmian ‘Wczesna z Morden’ (kontrola), ‘Goldrich’, ‘Harlayne’, ‘Hargrand’, ‘Darina’, ‘Sirena’ i ‘Kompakta’ (ze względu na słaby wzrost tylko na ałyczy) posadzono w czterech powtórzeniach, po dwa drzewa na poletku. W porównaniu z morelami na ałyczy, drzewa na siewkach Węgierki rosły istotnie słabiej. Najsilniejszym wzrostem wegetatywnym charakteryzowała się odmiana ‘Wczesna z Morden’ (kontrola), natomiast najsłabszym ‘Kompakta’. Do piątym roku po posadzeniu najwięcej owoców zebrano z drzew odmian ‘Wczesna z Morden’ i ‘Hargrand’ na ałyczy. Istotnie lepiej plonowały morele na siewkach ałyczy. Podkładka nie miała wpływu na średnią masę owocu. Jesienią 2010 r. najwięcej wypadów odnotowano u ‘Dariny’, zwłaszcza na siewkach Węgierki.
Pokaż

TytułWpływ kompleksu grzybów powodujących brudną i kropkowaną plamistość jabłek na przechowywanie owoców
AutorRyszard Dzięcioł, Adam Jurkowski, Ewa Mirzwa-Mróz, Emilian Pitera
Strony39–46
Słowa kluczoweMicrocyclosporella sp., szkodliwość, jakość jabłek
StreszczeniePokaż streszczenie
Brudna plamistość jabłek jest chorobą o złożonej etiologii. Grzyby powodujące tę chorobę rozwijają się na powierzchni skórki jabłek powodując oszpecenie owoców i obniżenie ich wartości handlowej. Celem pracy było zbadanie wpływu grzybów powodujących brudną plamistość jabłek na przechowywanie owoców. Doświadczenia przeprowadzono w latach 2007–2010. Owoce pochodziły z sadu w Wilanowie (dzielnica Warszawy. Porównywano zmniejszanie się masy silnie i słabo porażonych lub zdrowych jabłek w przeliczeniu na gram świeżej masy owoców. Obserwowano również zmiany jakości jabłek (więdnięcie, marszczenie się) w trakcie przechowywania. Stwierdzono kilkunasto- do kilkudziesięcioprocentowe zmniejszanie się masy przechowywanych owoców silnie porażonych w porównaniu do utraty masy owoców słabo porażonych i zdrowych. Obserwowano również szybsze więdnięcie i marszczenie się skórki owoców silnie porażonych.
Pokaż

TytułPorównanie wpływu mineralnych i chelatowych form miedzi, cynku i manganu na plon oraz stan odżywienia sałaty szklarniowej
AutorElżbieta Kozik, Małgorzata Pacholska, Ewelina Wojciechowska
Strony47–55
Słowa kluczoweLactuca sativa L., mikroskładniki, siarczany, chelat IDHA, chelat EDTA + DTPA
StreszczeniePokaż streszczenie
Spożywanie warzyw o zbyt małej lub o nadmiernej zawartości mikroskładników może niekorzystnie wpłynąć na zdrowie człowieka. W intensywnej produkcji ogrodniczej głównym źródłem mikroskładników dla roślin są nawozy mineralne, zawierające mineralne lub chelatowe związki o zróżnicowanej skuteczności dostarczania mikroskładników roślinom. W latach 2009–2010 w doświadczeniach z sałatą oceniono wpływ mineralnych (siarczany) i chelatowych (chelat IDHA, chelat EDTA + DTPA) form miedzi, cynku i manganu na plon oraz zawartość mikroskładników w liściach. Zastosowano dwa poziomy mikroskładników (mg∙ dm-3 podłoża) : I. 5 Cu, 10 Zn, 10 Mn; II. 20 Cu, 40 Zn, 40 Mn. Sałatę uprawiano w pojemnikach o objętości 6 dm3, wypełnionych torfem wysokim zwapnowanym i wzbogaconym w makro- i mikroskładniki. Zbiór sałaty przeprowadzono w fazie dojrzałości konsumpcyjnej. W liściach sałaty oznaczono zawartość Cu, Zn i Mn metodą ASA. Wielkość plonu sałaty przy mniejszej zawartości mikroskładników w podłożu nie zależała od formy, w jakiej zostały wprowadzone miedź, cynk i mangan. Po zastosowaniu większej dawki mikroskładników w formie mineralnej lub chelatów IDHA uzyskano istotnie większy plon roślin niż w formie chelatów EDTA + DTPA. Zwiększenie dawki mikroskładników w podłożu istotnie wpłynęło na wzrost ich zawartości w roślinach. Przy żywieniu roślin mikroskładnikami, w większych dawkach, w formie chelatów EDTA + DTPA stwierdzono istotne zwiększenie zawartości miedzi w sałacie. Po zastosowaniu większej dawki mikroskładników, mniej cynku zawierały rośliny, gdy wprowadzono do podłoża dwa mikroskładniki w formie chelatów IDHA, a jeden w formie mineralnej. Liście sałaty uprawianej w podłożu z mineralnymi formami miedzi, cynku i manganu zawierały istotnie więcej manganu niż w podłożu z chelatowymi formami mikroskładników.
Pokaż

TytułDepresja wsobna pod względem plonu i cech plonotwórczych u Fragaria × ananassa Duch.
AutorElżbieta Kaczmarska
Strony57–68
Słowa kluczoweID, truskawka, plon owoców, chów wsobny
StreszczeniePokaż streszczenie
U roślin depresję inbredową szacuje się, porównując żywotność pojedynków uzyskanych poprzez samozapylenie z pojedynkami krzyżującymi się swobodnie. W pracy badano wpływ chowu wsobnego na plon owoców i cechy plonotwórcze u truskawki (Fragaria × ananassa Duch.). Doświadczenia zostały przeprowadzone w latach 2004–2010 w Gospodarstwie Doświadczalnym UP w Felinie. Badano 10 odmian truskawki: ‘Kent’, ‘Selva’, ‘Elkat’, ‘Elsanta’, ’Paula’, ‘Ostara’, ‘Teresa’, ‘Senga Sengana’, ‘Chandler’ i klon hodowlany 1387, które samozapylano w celu uzyskania kolejnych potomstw wsobnych: S1, S2 i S3. Po dwóch kolejnych cyklach samozapylenia znaczna część siewek S1 i S2, wywodzących się od 5 odmian, zamarła na skutek silnego spadku wigoru. Pięć pozostałych odmian zróżnicowanych pod względem pochodzenia, o współczynniku wsobności (F) przyjętym jako zero (F = 0), porównywano z trzema pokoleniami wsobnymi o spodziewanym współczynniku wsobności F = 0,5 (S1), F = 0,75 (S2) i F = 0,87 (S3). Efekty różnego poziomu wsobności oszacowano dla następujących cech: liczby kwiatostanów, liczby kwiatów w kwiatostanie, plonu owoców z rośliny, liczby owoców z rośliny, średniej masy owocu, masy liści z rośliny i żywotności pyłku. U potomstwa stwierdzono zarówno dodatnią, jak i ujemną depresję wsobną pod względem badanych cech. Depresja inbredowa w pokoleniach S1, S2 oraz S3 najsilniej przejawiła się pod względem masy liści z rośliny (wynosiła ona odpowiednio: ID = 62,5; ID = 66,2 i ID = 67,2). W pokoleniu S2 średnia liczba owoców z rośliny zwiększyła się w stosunku do S0 o 6,1%. W kolejnych pokoleniach wsobnych zmniejszył się poziom depresji pod względem średniej masy owoców z rośliny i wynosił odpowiednio: 52,5 w S1; 36,6 w S2 oraz 22,0 w S3.
Pokaż

TytułPlon i zawartość Ti, Fe, Mn i Cu w selerze naciowym (Apium graveolens L. var. dulce Mill. Pers.) pod wpływem aplikacji tytanitu
AutorStanisław Kalembasa, Elżbieta Malinowska
Strony69–80
Słowa kluczowenawożenie dolistne, skład mineralny, plonowanie
StreszczeniePokaż streszczenie
Seler naciowy należy do cennych roślin warzywnych ze względu na właściwości dietetyczne, smakowe i lecznicze. Jest rośliną klimatu umiarkowanie chłodnego dobrze plonującą w warunkach klimatycznych naszego kraju, przy odpowiednim doborze odmian i gleby. W doświadczeniu wazonowym prowadzonym w dwóch jednorocznych seriach (lata 2001, 2002) badano wpływ różnych stężeń Tytanitu stosowanego jedno- i dwukrotnie na tle nawożenia NPK, w porównaniu z obiektem kontrolnym i nawożonym mineralnie (NPK), na plon całej biomasy, ogonków i blaszek liściowych selera naciowego oraz zawartość tytanu, żelaza, manganu i miedzi. Wymienione pierwiastki odgrywają główną rolę w procesie fotosyntezy, dane literaturowe podają, że tytan również pełni istotną funkcję w tym procesie. Stwierdzono korzystny wpływ nawożenia dolistnego Tytanitem na zwiększenie się plonu rośliny testowej. Największy plon biomasy selera uzyskano po zastosowaniu największej dawki Tytanitu. Ilość stosowanych zabiegów spowodowała niewielkie zmiany w plonowaniu testowanej rośliny. Zanotowano średnio większą bioakumulację tytanu, żelaza i manganu w blaszkach liściowych selera naciowego niż w ogonkach liściowych w I i II roku badań. Największe stężenie Tytanitu zastosowane jedno- i dwukrotnie spowodowało zmniejszenie bioakumulacji Fe i Mn w badanych częściach selera w I i II roku doświadczenia. Najwięcej Cu zanotowano na obiekcie kontrolnym, nawożonym NPK oraz pod wpływem aplikacji Tytanitu w najmniejszych stężeniach. Wyniesienie Ti i Mn było średnio dwukrotnie większe z plonem blaszek liściowych selera niż z plonem ogonków liściowych, natomiast Fe i Cu większe z plonem ogonków liściowych niż blaszek liściowych.
Pokaż

TytułWpływ rodzaju i stężenia cytokinin na rozkrzewianie in vitro Clematis viticella (L.) i Clematis integrifolia ‘Petit Faucon’
AutorMarek Dąbski, Marzena Parzymies
Strony81–91
Słowa kluczoweeksplantaty wierzchołkowe, eksplantaty węzłowe, cytokininy, mikrorozmnażanie, rozkrzewianie
StreszczeniePokaż streszczenie
Określenie rodzaju i stężenia regulatorów wzrostu w pożywce jest jednym z najważniejszych czynników udanego mikrorozmnażania. W celu optymalizacji rozmnażania in vitro Clematis viticella i Clematis integrifolia ‘Petit Faucon’ zbadano wpływ następujących cytokinin: kinetyny (KIN), izopentenyloadeniny (2iP), benzyloadeniny (BA) oraz tidiazuronu (TDZ) na wzrost i rozkrzewianie pędów Clematis viticella i Clematis ‘Petit Faucon’ in vitro. Stwierdzono, że do rozkrzewiania ekplantatów wierzchołkowych Clematis viticella najbardziej odpowiednią cytokininą jest KIN w stężeniu 10 mg·dm-3 lub 5 mg 2iP∙dm-3, natomiast dla eksplantatów węzłowych lepsza okazała się 2iP w stężeniu 0,62 mg·dm-3. Ekplantaty wierzchołkowe Clematis ‘Petit Faucon’ najlepiej rozkrzewiają się w obecności 2iP w stężeniu 20 mg·dm-3 lub KIN w stężeniu 10 mg∙dm-3, a węzłowe na pożywce zawierającej 2iP w stężeniu 1,25 mg·dm-3.
Pokaż

TytułWzrost i zarodnikowanie Septoria carvi Syd. w różnych warunkach hodowli
AutorEwa Zalewska
Strony93–107
Słowa kluczowepodłoża, temperatura, kminek, septorioza
StreszczeniePokaż streszczenie
Wielkość i jakość surowca zielarskiego obniżają grzyby patogeniczne. W przypadku kminku zwyczajnego takim patogenem jest Septoria carvi. W okresach wegetacji grzyb występuje ze zmiennym nasileniem, co jest związane z jego wymaganiami życiowymi. W obecnych badaniach ustalono, że wzrost kolonii grzyba jest możliwy w temperaturze od 0 do 30oC, przy optimum od 20 do 25oC, a zarodnikowanie w temperaturze od 10 do 30oC, przy optimum w 25oC. Wykazano, że najbardziej przydatnym podłożem do izolacji S. carvi z roślin kminku zwyczajnego jest pożywka maltozowa oraz pożywka maltozowa z odwarem z liści tej rośliny. Piknidia i zarodniki konidialne grzyba, niezbędne do identyfikacji gatunku, tworzą się najszybciej na pożywkach maltozowej z odwarem z liści lub z rozłupek kminku zwyczajnego oraz na pożywce PDA i podłoża te należy stosować do hodowli S. carvi.
Pokaż

TytułStan odżywiania oberżyny (Solanum molongena L.) w zależności od sposobu prowadzenia roślin i nawożenia azotem
AutorHalina Buczkowska, Zenia Michałojć
Strony109–119
Słowa kluczoweSolanaceae, dawka i forma azotu, makroskładniki, EC, pH
StreszczeniePokaż streszczenie
Oberżyna jest cenna rośliną, uprawianą głównie w szklarni i pod folią. Obecnie stale brakuje informacji dotyczących potrzeb pokarmowych i nawozowych tej rośliny. Badania z oberżyną odmiany Epic F1 przeprowadzono w latach 2004–2005 w nieogrzewanym tunelu foliowym. Ich celem było określenie wpływu sposobu prowadzenia roślin nawożonych azotem formie N-NH4, N-NO3, NH2 w zróżnicowanych dawkach. Uzyskane wyniki wykazały istotny wpływ form azotu na zawartość azotu ogółem, fosforu i wapnia oraz brak wpływu na zawartość potasu i magnezu w liściach oberżyny. Natomiast wzrastające dawki azotu istotnie zwiększały zawartość azotu, fosforu i magnezu w roślinach. Polepszenie warunków świetlnych w profilu roślin poprzez cięcie, korzystnie wpłynęło na wzrost zawartości fosforu i wapnia w liściach w porównaniu z roślinami prowadzonymi w formie naturalnej. Stwierdzono istotne obniżenie w podłożu wartości pH po zastosowaniu wzrastających dawek azotu w postaci siarczanu amonu. Za optymalny poziom odżywiania roślin oberżyny azotem w pełni owocowania uznano zawartość od 0.28% do 0.45% N-NO3 oraz 3.70–4.00% N-og. w liściach roślin, oraz od 250 do 350 mg N-NH4 + N-NO3·dm-3 w podłożu.
Pokaż

TytułPozbiorcza trwałość liści cantedeskii (Zantedeschia Spreng.)
AutorBeata Czarnecka, Beata Janowska, Anna Stanecka
Strony121–131
Słowa kluczowecantedeskia, pozbiorcza trwałość, topoliny, kwas giberelinowy, SPAD
StreszczeniePokaż streszczenie
W badaniach oceniano wpływ regulatorów wzrostu na pozbiorczą trwałość liści cantedeskii biało nakrapianej (Zantedeschia albomaculata /Hook/ Baill.). Założono trzy doświadczenia, w których ocenie poddano wpływ topoliny w dwóch formach: meta-metoksytopoliny (MemT) i jej rybozydu (MemTR) na trwałość liści odmiany ‘Albomaculata’. W doświadczeniu pierwszym topoliny o stężeniu 25, 50 i 75 mg·dm-3 zastosowano w wodnych roztworach do 4-godzinnego kondycjonowania liści, które po tym zabiegu umieszczono w wodzie destylowanej. W doświadczeniu drugim topoliny o stężeniu 25 i 50 mg·dm-3 zastosowano w formie roztworu do 24-godzinnego kondycjonowania liści w chłodni o temperaturze 5°C i do krótkotrwałego, kilkusekundowego, moczenia blaszek liściowych w roztworach topolin w wyżej podanych stężeniach. W doświadczeniu trzecim zastosowano schemat doświadczenia drugiego, ale do roztworów oprócz topolin dodano kwas giberelinowy w takich samych stężeniach. MemT i MemTR wywierają wpływ na pozbiorczą trwałość i jakość kondycjonowanych liści odmiany ‘Albomaculata’. Topoliny o stężeniu 25–75 mg·dm-3 wydłużają ich pozbiorczą trwałość, hamując jednocześnie rozpad białka, nie mają jednak wpływu na indeks zazielenienia liści. Oba regulatory wzrostu o stężeniu 25–50 mg·dm-3, zastosowane do kilkusekundowego moczenia blaszek liściowych, skuteczniej przedłużają trwałość liści odmiany ‘Albomaculata’ niż 24-godzinne ich kondycjonowanie. MemT w połączeniu z GA3 o stężeniu 25 + 25 i 50 + 50 mg·dm-3 zastosowane do kilkusekundowego moczenia blaszek liściowych wydłużają pozbiorczą trwałość liści średnio o 14–24 dni, hamują degradację białka, wywierają jednak niekorzystny wpływ na indeks zazielenienia liści.
Pokaż

TytułWpływ dolistnego nawożenia preparatem Goëmar® BM 86 i doglebowego saletrą wapniową na plon i jakość owoców dwóch odmian suchodrzewu jadalnego
AutorIwona Szot, Justyna Wieniarska
Strony133–144
Słowa kluczowesuchodrzew jadalny, wielkość i jakość plonu, nawozy
StreszczeniePokaż streszczenie
Suchodrzew jadalny staje się w Polsce coraz bardziej popularną rośliną, zwłaszcza w uprawie amatorskiej. Mało jest informacji o technologii jej uprawy. Celem doświadczenia przeprowadzonego w latach 2008–2009 było zbadanie wpływu preparatu Goëmar® BM 86 i saletry wapniowej na plon i jakość owoców dwóch odmian jagody kamczackiej (Lonicera kamtschatica) ‘Atut’ i ‘Duet’. Nawożenie saletrą wapniową wykonane posypowo, stosując nawóz dookoła roślin w kwietniu w dawce 50 kg·ha-1 samodzielnie lub wraz z preparatem Goëmar® BM 86 (stosowanego trzykrotnie w czasie kwitnienia w dawce 3 l·ha-1), porównywano z nienawożoną kontrolą. Nawozy nie miały korzystnego wpływu na plon i masę 100 owoców. Nawożenie nie wpłynęło istotnie na zawartość suchej masy, ekstraktu, cukrów i antocyjanów w porównaniu z kontrolą. Wpływ preparatu Goëmar® BM 86 i saletry wapniowej na kwasowość owoców nie był jednoznaczny, Owoce jagody kamczackiej odmiany ‘Atut’ po zastosowaniu wspomnianych preparatów charakteryzowały się zwiększoną kwasowością, podczas gdy kwasowość jagód odmiany ‘Duet’ istotnie obniżyła się w porównaniu z kontrolą. Cechy jakościowe jagód były silnie zależne od warunków pogodowych panujących w danym sezonie wegetacyjnym.
Pokaż

TytułMiędzyplony facelii i szarłatu w uprawie kukurydzy cukrowej. Część I. Plonowanie kukurydzy
AutorJolanta Franczuk, Edyta Kosterna, Robert Rosa, Anna Zaniewicz-Bajkowska
Strony145–159
Słowa kluczowenawożenie organiczne, nawozy zielone, facelia, szarłat, kukurydza cukrowa, plon
StreszczeniePokaż streszczenie
W uprawie kukurydzy cukrowej zalecane jest nawożenie organiczne. Nie zawsze jest możliwe przyoranie obornika, co wynika z przyczyn ekonomicznych, produkcyjnych lub technicznych. Alternatywnym źródłem materii organicznej mogą być międzyplony przyorywane jako zielony nawóz. Eksperyment polowy przeprowadzono w środkowo-wschodniej Polsce. Badano wpływ międzyplonowych nawozów zielonych z facelii i szarłatu na plonowanie i wzrost kukurydzy cukrowej. Międzyplony wysiewano w trzech terminach: 21 lipca, 4 i 18 sierpnia; przyorywano pod koniec października. Kukurydzę cukrową uprawiano w pierwszym roku po nawożeniu organicznym. Efekty stosowania międzyplonowych nawozów zielonych porównano z obornikiem przyoranym w dawce 40 t·ha-1 oraz obiektem kontrolnym bez nawożenia organicznego. Największym plonem świeżej i suchej masy charakteryzowała się facelia posiana 21 lipca (33.6 t ha-1 św.m. i 6,3 t ha-1 s.m.) i 4 sierpnia (33,7 t ha-1 św.m. i 5,5 t ha-1 s.m.). Przesunięcie terminu siewu nasion facelii z 21 lipca na 18 sierpnia powodowało spadek ilości wytworzonej świeżej masy o 26%, suchej masy o 37%. Międzyplon szarłatu posiany 21 lipca wytworzył 26,2 t ha-1 świeżej i 5,3 t ha-1 suchej masy. Opóźnienie terminu siewu nasion szarłatu o 14 dni spowodowało spadek plonu świeżej i suchej masy o 18%, a o 28 dni o 55–58%. Działanie plonotwórcze obornika i międzyplonów facelii i szarłatu posianych 21 lipca było zbliżone. Średni plon handlowy kolb kukurydzy po oborniku wynosił 12,6 t ha-1, po facelii 13,0 t ha-1, a po szarłacie 11,5 t ha-1. Przesunięcie terminu siewu międzyplonów o 2 i 4 tygodnie powodowało obniżkę plonów handlowych kolb kukurydzy odpowiednio o 16,2 i 28,9% w przypadku facelii oraz 12,8 i 24,4% w przypadku szarłatu. Średnia masa kolb handlowych kukurydzy uprawianej po oborniku, międzyplonie facelii i szarłatu z siewu 21 lipca oraz facelii z siewu 4 sierpnia była zbliżona. Wydajność biologiczna kolb kukurydzy po oborniku oraz testowanych międzyplonach (z wyjątkiem międzyplonu szarłatu z siewu 18 sierpnia) była podobna i kształtowała się na poziomie 66,5–72%. Odmiana ‘Chalenger F1’ wykształciła kolby handlowe o większej masie, ale o niższej wydajności biologicznej niż odmiana ‘Sweet Wonder F1’.
Pokaż

TytułMiędzyplony facelii i szarłatu w uprawie kukurydzy cukrowej. Część II. Wybrane elementy wartości odżywczej kukurydzy
AutorJolanta Franczuk, Edyta Kosterna, Robert Rosa, Anna Zaniewicz-Bajkowska
Strony161–169
Słowa kluczowenawożenie organiczne, nawozy zielone, facelia, szarłat, kukurydza cukrowa, sucha masa, kwas askorbinowy, cukry
StreszczeniePokaż streszczenie
Ziarno kukurydzy cukrowej posiada bogate wartości odżywcze. Wpływ na jego jakość ma wiele czynników, wśród których ważniejsze to nawożenie. Szczególną rolę w podnoszeniu urodzajności gleby przypisuje się roślinom międzyplonowym uprawianym na przyoranie. Doświadczenie przeprowadzono w środkowo-wschodniej Polsce. Badano wpływ międzyplonowych nawozów zielonych z facelii i szarłatu na zawartość w ziarniakach kukurydzy cukrowej suchej masy, cukrów i kwasu askorbinowego. Międzyplony wysiewano w trzech terminach: 21 lipca, 4 i 18 sierpnia; przyorywano pod koniec października. Kukurydzę cukrową uprawiano w pierwszym roku po nawożeniu organicznym. Efekty stosowania międzyplonów porównano z obornikiem (40 t·ha-1) oraz obiektem kontrolnym bez nawożenia organicznego. W latach 2005 i 2007 w ziarniakach kukurydzy stwierdzono więcej suchej masy niż w roku 2006. Najbogatsza w cukry okazała się kukurydza uprawiana w roku 2006, najuboższa w roku 2005. W roku 2005 stwierdzono natomiast najwięcej kwasu askorbinowego, a najmniej w roku 2006. Najwięcej suchej masy (27,5%) zawierały ziarniaki kukurydzy uprawianej bez nawożenia organicznego, istotnie mniej po oborniku (26,4%). Przyoranie międzyplonów nie powodowało natomiast istotnych zmian w zawartości suchej masy w kukurydzy. Kukurydza uprawiana po międzyplonach charakteryzowała się wyższą lub zbliżoną zawartością cukrów do uprawianej po oborniku. Najwięcej cukrów ogółem (8,12% f.m.) stwierdzono w kukurydzy uprawianej po facelii posianej 21 lipca, najmniej (7,04% f.m.) w kontroli bez nawożenia organicznego. Najwięcej cukrów redukujących zawierała kukurydza po szarłacie z siewu 21 lipca i 4 sierpnia (2,50% f.m.), istotnie mniej (2,27% f.m.) po oborniku. Najbogatsza w kwas askorbinowy okazała się kukurydza po facelii z siewu 4 sierpnia (8,88 mg·100-1 g f.m.) i szarłacie z siewu 21 lipca (8,98 mg·100-1 g f.m.). Istotnie mniejszą ilość kwasu askorbinowego stwierdzono po facelii posianej 18 sierpnia i w kontroli bez nawożenia organicznego. Zawartość badanego parametru w kukurydza z pozostałych obiektów nie różniła się istotnie. Odmiana ‘Sweet Wonder F1’ charakteryzowała się wyższą zawartością suchej masy i cukrów ogółem w ziarniakach niż odmiana ‘Challenger F1’.
Pokaż

TytułWpływ różnych metod uprawy na plon i jakość surowca karczocha zwyczajnego (Cynara scolymus L.)
AutorBarbara Kołodziej, Sylwia Winiarska
Strony171–182
Słowa kluczowezagęszczenie roślin, siew nasion, wysadzanie rozsady, plon liści, kwasy kawoilochinowe, flawonoidy
StreszczeniePokaż streszczenie
Karczoch jest cenną rośliną warzywną (jadalne pąki). Uprawiany jest głównie w krajach przylegających do Morza Śródziemnego, w USA i Południowej Ameryce. Karczoch jest od dawna znaną rośliną zielarską o udokumentowanym działaniu ochronnym na wątrobę, żółciopędnym, antyoksydacyjnym, antykancerogennym, obniżającym poziom cholesterolu i moczopędnym. W uprawie na potrzeby farmaceutyczne, karczoch powinien być pozyskiwany z jednorocznych plantacji, charakteryzujących się wysoką zawartością substancji aktywnych (kwasów kawoilochinowych i flawonoidów). Celem trzyletniego doświadczenia polowego było określenie wpływu różnych metod zakładania plantacji: punktowego siewu nasion, wysadzania rozsady z palet wielokomórkowych lub wysadzania rozsady ‘rwanej’ wyprodukowanej w tunelu foliowym, a także zagęszczenia roślin: 3,3 i 4,2 rośliny∙m-2 w uprawie karczoch zwyczajnego (Cynara scolymus L.) odmiany Green Globe. Dodatkowo, dokonano oceny surowca zielarskiego zebranego z dwóch terminów zbioru (przeprowadzonych w sierpniu i październiku). Ogólnie, zastosowanie tradycyjnej metody zakładania plantacji z bezpośredniego wysiewu nasion spowodowało otrzymanie niższych plonów gorszej jakości surowca (charakteryzującego się istotnie niższą zawartością substancji aktywnych), podczas gdy wysadzanie rozsady wyprodukowanej w wielodoniczkach w tunelu foliowym może być uznane za lepszą metodę zakładania plantacji karczocha uprawianego na potrzeby farmaceutyczne. W przypadku zastosowania rozsady ‘rwanej’, wyprodukowanej w tunelu foliowym obserwowano obniżkę plonów karczocha i jednocześnie tendencję do istotnego polepszenia jakości otrzymanego surowca (przeciętnie dwukrotnie większa zawartość flawonoidów i kwasów kawoilochinowych w porównaniu z siewem bezpośrednim). Zwiększenie zagęszczenia roślin z 3,3 do 4,3 sztuk∙m-2 powodowało zmniejszenie wielkości i masy (o 13,4%) liści z pojedynczych roślin, ale jednocześnie zwiększenie ich liczby i plonów (o 0,2 t·ha-1). Ponadto, surowiec otrzymany z drugiego terminu zbioru charakteryzował się wyższymi (o 27%) plonami i większą zawartością substancji aktywnych (flawonoidów i kwasów kawoilochinowych).
Pokaż

TytułZmienność fenologiczna, morfologiczna i genetyczna 15 klonów podkładek dla jabłoni
AutorAleksander Stachowiak, Sławomir Świerczyński
Strony183–192
Słowa kluczowenowe klony, podkładki dla jabłoni, zmienność
StreszczeniePokaż streszczenie
W wielu krajach, poza hodowlą twórczą, prowadzona jest także selekcja klonalna w celu uzyskania najbardziej wartościowych podkładek dla jabłoni. W Katedrze Dendrologii i Szkółkarstwa Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu w latach 2008–2010 prowadzono doświadczenie, którego celem było określenie stopnia zmienności morfologicznej, fenologicznej i genetycznej 15 klonów, powstałych z krzyżowania podkładek A2×B9. Prowadzone obserwacje potwierdziły zróżnicowanie cech omawianych klonów. Stwierdzono różnice w morfologii pędów, liści, pąków i terminie rozpoczęcia wegetacji. Analiza wyników pozwoliła wyodrębnić cztery klony charakteryzujących się pożądaną redukcją siły wzrostu. Były to klony oznaczone jako nr 5, 11, 12 i 13, które mogą okazać się wartościowymi podkładkami dla jabłoni. Wykazano także za pomocą techniki PCR-RAPD zróżnicowanie genetyczne klonów nr 2 i 3.
Pokaż

TytułPrzydatność różnych form i odmian cykorii sałatowej (Cichorium intybus L. var. foliosum (Hegi) Bish.) do uprawy wiosennej
AutorAnita Biesiada, Anna Tomczak
Strony193–204
Słowa kluczoweradicchio, typy, plonowanie, pędy kwiatostanowe, azotany, makroelementy
StreszczeniePokaż streszczenie
Cykoria sałatowa jest cennym warzywem o dużych walorach smakowych i odżywczych, stosunkowo mało znanym w Polsce. Celem doświadczenia przeprowadzonego w latach 2009–2010 było zbadanie możliwości uprawy w warunkach klimatycznych Dolnego Śląska różnych typów i odmian użytkowych cykorii sałatowej. W doświadczeniu wykorzystano 9 typów cykorii: ‘Palla Rossa 3’, ‘Orchidea Rossa’, ‘Rosso di Verona’, ‘Grumolo bionda’, ‘Capotta di mantovana’, ’Pan di Zucchero’, ‘Rosso di Treviso 2’, ‘Rosso di Chioggia’ ‘Variegato di Castelfranco’ oraz dwie odmiany użytkowe ‘Indigo’ i ‘Fidelio’. Największy plon handlowy odnotowano u ‘Grumolo bionda’ (4,24 kg∙m-2) i ‘Capotta di mantovana’ (4,00 kg∙m-2), zaś najmniejszy u ‘Fidelio’ (1,27 kg∙m-2) oraz ‘Rosso di Chioggia’ (1,56 kg∙m-2). Najwięcej azotanów zaobserwowano u ‘Rosso di Verona’ –1063,60 mg NO3∙kg-1, najmniej zaś u odmiany ‘Indigo’ (302,23 mg NO3∙kg-1). Największą zawartością fosforu charakteryzowały się rośliny o intensywnie czerwonych liściach (0,50 do 0,58% s.m.), zaś wapnia te o liściach zielonych. Zawartość magnezu w liściach cykorii wynosiła średnio 0,20% s.m.
Pokaż

TytułWpływ dokarmiania dolistnego na plonowanie i zawartość składników mineralnych w liściach borówki wysokiej (Vaccinium corymbosum L.)
AutorMarzena Błażewicz-Woźniak, Dariusz Wach
Strony205–214
Słowa kluczoweEricaceae, plon owoców, fosfor, makroskładniki
StreszczeniePokaż streszczenie
Dokarmianie dolistne jest dość często stosowane obok nawożenia dokorzeniowego. W latach 2003–2005 przeprowadzono badania nad wpływem dokarmiania dolistnego fosforem na plonowanie i zawartość składników mineralnych w liściach borówki wysokiej. Doświadczenie przeprowadzono na plantacji towarowej, na 10-letnich krzewach odmiany Bluecrop. Nawóz dolistny Insol Fos zastosowano w 4 stężeniach: kontrola – 0%; 0,4%; 0,8%; 1,2%; kilkakrotnie w odstępach: co tydzień (7×); co 2 tygodnie (4×); co 3 tygodnie (3×). Pierwszy zabieg wykonywano na początku 3 dekady maja, ostatni na początku lipca, przynajmniej na 7–10 dni przed pierwszym zbiorem jagód. Dokarmianie dolistne nawozem Insol Fos wpłynęło dodatnio na plonowanie borówki wysokiej, ale nie miało wpływu na masę 100 owoców. Najefektywniejsze okazało się najwyższe stężenie nawozu. Niezależnie od zastosowanego stężenia w każdym roku badań najlepiej plonowały rośliny dokarmiane co 2 tygodnie. Dokarmianie dolistne nawozem Insol Fos miało zróżnicowany wpływ na zawartość składników mineralnych w liściach borówki wysokiej. Istotnie wzrastała zawartość w liściach N, P i Mg natomiast zmniejszała się koncentracja K i Ca.
Pokaż

TytułPlonowanie oraz skład chemiczny koszyczków wybranych odmian nagietka lekarskiego (Calendula officinalis L. )
AutorBeata Król
Strony215–225
Słowa kluczoweAsteraceae, plon surowca, olejek eteryczny, flawonoidy
StreszczeniePokaż streszczenie
Nagietek lekarski (Calendula officinalis L.) jest jednoroczną rośliną ozdobną, którą uprawia się również na surowiec zielarski dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego. Znanych jest wiele odmian nagietka różniących się barwą i wielkością kwiatostanów oraz udziałem kwiatów języczkowych. W doświadczeniu polowym porównywano 5 odmian uprawnych nagietka: ‘Orange King’, ‘Persimmom Beauty’, ‘Promyk’, Radio’ i ‘Santana‘. Pod względem cech morfologicznych najkorzystniej prezentowała się odmiana ‘Orange King’, która miała najliczniejsze i najdorodniejsze kwiatostany charakteryzujące się największą liczbą i masą kwiatów języczkowych. Plony surowca badanych odmian wahały się w granicach: od 849 do 1661 kg∙ha-1 koszyczków kwiatowych, a samych kwiatów języczkowych od 449 do 1141 kg∙ha-1. W obydwu przypadkach najwyższe plony wydała odmiana ‘Orange King’, a najniższe –‘ Promyk’. Zawartość związków biologicznie czynnych w kwiatostanach poszczególnych odmian również była zróżnicowana: najwięcej olejku eterycznego zawierały koszyczki odmiany ‘Persimmom Beauty (0,41 ml∙100 g-1)’ zaś flawonoidów – ‘Promyk’ (0,56% – w przeliczeniu na hiperozyd). U wszystkich odmian najwięcej olejku gromadziły osadniki kwiatostanowe, a najmniej – kwiaty języczkowe. Odwrotna tendencja wystąpiła w przypadku flawonoidów.
Pokaż

TytułWpływ odmiany na poziom odżywienia młodych drzew moreli (Prunus armeniaca L.)
AutorLjiljana Bošković-Rakočević, Jelena Milivojević, Tomo Milošević, Gorica Paunović
Strony227–237
Słowa kluczoweWskaźnik DOP, analiza liści, makro- i mikroelementy (makro- i mikroskładniki odżywcze), ΣDOP
StreszczeniePokaż streszczenie
Odżywianie mineralne moreli jest bardzo specyficzne i zależy od różnych czynników, takich jak: żyzność gleby, pH gleby, warunki pogodowe, odmiany, kłącza, nawozy, wiek drzew, itp. Z tych powodów, w latach 2008 i 2009 oceniamy poziom odżywienia pięciu odmian moreli (Vera, Aleksandar, Biljana, Harcot, Roxana) w 120 dni po pełni kwitnienia (DAFB), hodowanych na glebie kwaśnej w regionie Čačak (Serbia Zachodnia). Wyniki nie wykazywały statystycznie istotnych odchyleń w zawartości N, K i Ca w liściach moreli różnych odmian, w przeciwieństwie do znaczących różnic w zawartości P, Mg, Fe, Mn, Cu, Zn i B. Wskaźnik ΣDOP wykazał, że średnia zawartość wszystkich makro- i mikroskładników odżywczych była poniżej optymalnej, oprócz P w obu latach oraz Mn i Cu w pierwszym roku badań. Niedostateczne zaopatrzenie w składniki odżywcze testowych odmian moreli wymaga dostosowania typów nawozów i zastosowanych dawek do typu gleby, zgodnie z analizą liści.
Pokaż

TytułWpływ infekcji izolatami Trichoderma pleurotum i Trichoderma pleuroticola na plonowanie ras dzikich Pleurotus ostreatus (Fr.) Kumm pozyskanych ze stanowisk naturalnych
AutorLidia Błaszczyk, Barbara Frąszczak, Iwona Sas-Golak, Marek Siwulski, Krzysztof Sobieralski
Strony239–249
Słowa kluczowezielone pleśnie, identyfikacja molekularna, podłoże, boczniak ostrygowaty, obniżka plonu
StreszczeniePokaż streszczenie
W wielu krajach straty w uprawach boczniaka powodowane są przez zielone pleśnie rodzaju Trichoderma. W ostatnich latach zidentyfikowano dwa nowe gatunki T. pleurotum i T. pleuroticola. W doświadczeniu badano wielkość plonu P. ostreatus na podłożu zainfekowanym izolatami Trichoderma. Użyto izolatów T. pleurotum KWK/17 i T. pleuroticola KMS/21. Wykorzystano trzy rasy dzikie pochodzące ze stanowisk naturalnych oraz rasę uprawną P. ostreatus. Stwierdzono, że infekcja podłoża izolatami T. pleurotum oraz T. pleuroticola powodowała znaczną obniżkę plonu badanych ras dzikich oraz odmiany uprawnej P. ostreatus. Infekcja izolatem T. pleuroticola KMS/21 powodowała znacznie większą obniżkę plonu w stosunku do plonu uzyskanego z podłoża niezainfekowanego niż infekcja izolatem T. pleurotum KWK/17. Infekcja izolatem T. pleurotum KWK/17 powodowała bardzo różną procentową obniżkę plonu badanych ras P. ostreatus. Rasa KW.F.14/7 wykazała stosunkowo małą obniżkę plonu, wyraźnie różniąc się pod tym względem od pozostałych ras dzikich i odmiany uprawnej.
Pokaż