Artykuł przedstawia wyniki badań i obliczeń mających na celu określenie wpływu zmiany wartości spójności odpadów komunalnych na obliczone metodą Felleniusa wartości współczynnika bezpieczeństwa. Opisane prace dotyczyły rekultywowanego składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Brzozowie. Analizę oparto na własnych badaniach i obliczeniach oraz istniejącej dokumentacji dotyczącej składowiska. Obliczeniowa część pracy objęła sprawdzenie stateczności skarp w dwóch wybranych przekrojach. Założono również możliwość wystąpienia zewnętrznego obciążenia naziomu skarpy pochodzącego od maszyny zagęszczającej. W zależności od przyjętego przekroju i schematu obliczeniowego wykazano, że nawet gdy wartość spójności wynosi 22 kPa, obliczony współczynnik bezpieczeństwa wskazuje na ryzyko utraty stateczności.

Struwit to uwodniony fosforan amonowo-magnezowy o wzorze chemicznym MgNH₄PO₄∙ 6H₂O. Jest to minerał często tworzący się w sposób niekontrolowanyw oczyszczalniach ścieków, a w szczególności w rurociągach odprowadzających odcieki z pras odwadniających osad z komór fermentacyjnych. We wcześniejszych badaniach laboratoryjnych wykonanych w warunkach statycznych [Czajkowska i Siwiec 2011, Czajkowska 2012] wykazano istotny wpływ odczynu oraz stężeń fosforanów, magnezu i związków amonu na tworzenie się struwitu. Badania wykonano metodycznie dla 6 wartości odczynu, 5 stężeń fosforanów i 10 stężeń związków amonu. Dla tych uwarunkowań poszukiwano stężeń magnezu, przy których wytrącał się struwit. Zarówno z lakonicznych doniesień literaturowych, jak i z informacji pochodzących z borykających się z problemem struwitu oczyszczalniach ścieków wynika, że istnieje ewentualność występowania innych stymulatorów tworzenia się struwitu. Do najpoważniejszych z nich należy wapń. Z tego względu podjęto realizowane obecnie badania, których celem jest określenie istotności wpływu związków wapnia na wytrącanie się osadów. Badania mają odpowiedzieć na pytanie, czy obecność wapnia przyspiesza krystalizację z roztworu w przypadkach, gdy przy określonych stężeniach pozostałych składników taka krystalizacja nie występuje. W wymiarze praktycznym badania owe mają umożliwić określenie zakresów stężeń poszczególnych składników włącznie z wapniem, przy których wytrącać się będą osady struwitu lub mieszanin podobnych związków.

Istotnym elementem rozwoju turystyki wodnej są różnorodne budowle hydrotechniczne (zapory, jazy, zbiorniki wodne, korekcje stopniowe, zapory przeciwrumowiskowe). W rejonie tych obiektów, wykorzystując piętrzenie wody, rozwija się masowa rekreacja wodna. Jej wpływ na ekosystemy wodne oraz przyrodnicze wartości doliny rzek z reguły jest negatywny. Redukcji ulega zarówno stopień bioróżnorodności, jak i walory krajobrazowe. Obok zmieniających naturalny krajobraz budowli hydrotechnicznych powstaje szereg obiektów infrastruktury turystycznej. Dla popularnych i masowych spły wów kajakowych rzeki są często „ujarzmiane” wbrew naturalnym warunkom hydrodynamicznym. Tematem artykułu jest problematyka rozwoju turystyki i rekreacji, związanych z ekosystemami wód powierzchniowych na terenach o wysokich walorach przyrodniczych, w tym na obszarach chronionych. W artykule przeprowadzono analizę negatywnych skutków intensywnego rozwoju turystyki i rekreacji (kajakarstwo, żeglarstwo, wędkarstwo, rekreacja) w dolinach rzek oraz przedstawiono propozycje działań wspierających turystykę przy zachowaniu wartości przyrodniczo-krajobrazowych.

W artykule przedstawiono analizę właściwości retencyjnych mineralnych utworów glebowych oraz podjęto próbę opracowania zależności statystycznych między podstawowymi parametrami fizycznymi gleby a charakterystycznymi stanami uwilgotnienia. Ze względu na stosunkowo skomplikowany i czasochłonny proces bezpośredniego pomiaru wilgotnościowej i retencyjnej charakterystyki gleby (tzw. krzywej pF), coraz częściej poszukuje się metod pośrednich wykorzystujących zależność pomiędzy podstawowymi właściwościami fizycznymi gleby a charakterystycznymi stanami uwilgotnienia. W pracy badano związek pomiędzy poszczególnymi frakcjami uziarnienia, gęstością gleby i zawartością substancji organicznej a ilością wody zatrzymywanej w glebie przy zadanej sile ssącej (pF). Badaniom poddano 59 gleb mineralnych o zróżnicowanym składzie mechanicznym, od piasków do gleb ciężkich. Zależność pomiędzy badanymi cechami a wilgotnością przy określonej wartości pF została udowodniona statystycznie.

Streszczenie Autorzy w analizie porównawczej dokonują oceny ujemnych i dodatnich oddziaływań zbiornika wodnego Domaniów na środowisko przyrodnicze terenu przyzbiornikowego. Do oddziaływań ujemnych zalicza się przekształcenia geomorfologiczne terenu wynikające z budowy tamy 740 m długości i 16 m szerokości, powstania obwałowań, zalania terenu przez wodę zbiornika itp., a do oddziaływań dodatnich – obecność lustra wody w suchym piaszczystym terenie oraz podniesienie jego walorów krajobrazowych i atrakcyjności turystycznej, zwiększenie uwilgotnienia gleb, wyrównanie przepływów w rzece Radomce i dostarczenie wody na potrzeby nawodnień rolniczych oraz stawów, produkcję energii elektrycznej bez spalania węgla i zanieczyszczania atmosfery, produkcję ryb, korzystny wpływ na ekosystemy leśne i łąkowe, a także infrastrukturę drogową i techniczną. Biorąc pod uwagę całkowity bilans oddziaływań na środowisko, zbiornik ma na nie wpływ zdecydowanie korzystny.

W artykule zaprezentowano rolę zbiorowisk szuwarowych Typhetum latifoliae w ochronie i kształtowaniu zbiorników wodnych. Są to najczęściej spotykane w Polsce i na świecie formacje szuwarowe. Szczególny nacisk położono na ich zdolność do umacniania i stabilizacji brzegów zbiorników wodnych. Przedstawiono wyniki badań własnych nad właściwościami mechanicznymi pałki szerokolistnej. Ustalono wytrzymałość na rozciąganie poszczególnych elementów rośliny – kłączy, nasady pędów nadziemnych i pędów podziemnych. Porównano je z wynikami badań dotyczącymi niektórych gatunków drzew, krzewów i roślin zielnych, podanymi przez innych Autorów. Jak można wnioskować, pałka jest istotnym elementem stabilizującym i chroniącym podłoże przed erozją wodną, tworzącym system zabezpieczeń bardziej trwały i środowiskotwórczy niż umocnienie sztuczne.

Autorzy na podstawie analizy warunków hydraulicznych przepływu wody przez przekrój mostu drogowego w ciągu drogi wojewódzkiej nr 363, krzyżującej się w miejscowości Zagrodno (Dolny Śląsk) z korytem rzeki Skorej w km 26+150 jej biegu, przedstawiają procedurę wyboru parametrów przekroju przepływowego tej budowli. Zwracają uwagę na bardzo niekorzystne usytuowanie mostu, bez praktycznie żadnych możliwości przełożenia zarówno drogi jak i samej budowli. Podkreślają złożone warunki przepływu wielkich wód w obrębie tej budowli, jak również analizują wpływ samej budowli na przepływ wody. Podkreślają górski charakter rzeki oraz istotny wpływ zabudowy koryta rzeki powyżej i poniżej mostu budowlami hydrotechnicznymi i komunikacyjnymi. Zwracają uwagę na istotny w tej sytuacji wybór odcinka obliczeniowego na potrzeby prowadzonych obliczeń oraz wybór metody modelowania przepływu w obrębie badanej budowli.

W pracy przedstawiono opracowanie wyników pomiarów hydrometrycznych i obliczeń jednostkowego strumienia energii wody w komorach przepławki w celu określenia warunków hydraulicznych. Badania wykonano w dniu 10.11.2011 roku w przepławce szczelinowej jazu zbiornika wodnego w Zesławicach na rzece Dłubni. Stwierdzono, że zapewnienie optymalnych warunków migracji ryb przez przepławkę ze względu na prędkości przepływu wody przez szczeliny przepławki, jest możliwe przy otwarciu tylko jednego otworu wlotowego od strony górnego stanowiska jazu. W poszczególnych komorach przepławki panują zróżnicowane warunki hydrauliczne przy danym natężeniu przepływu, o czym świadczą różne napełnienia i znaczne zróżnicowanie prędkości przepływu w poszczególnych szczelinach i komorach przepławki. Obliczony jednostkowy strumień energii wody E przekracza wartość dopuszczalną E = 200 W ∙ m^–3, która, jak podają Mokwa i Tarnawski [2008], wskazuje na brak optymalnych warunków hydraulicznych w przepławce umożliwiających migrację silnych gatunków ryb.

Nową tendencją inżynierii rzecznej podczas regulacji cieków jest stosowanie korekcji stopniowej za pomocą bystrzy o zwiększonej szorstkości. Budowle te spełniają funkcje zarówno techniczne, jak i ekologiczne. Powodują zmniejszenie spadku podłużnego cieku, różnicują reżim i dynamikę przepływu, odtwarzają roztokowy układ koryta, nie stanowią przeszkody dla migracji ryb i makrobezkręgowców. Można więc stwierdzić, że budowle te z powodzeniem mogą zastąpić klasyczne stopnie wodne, które niekorzystnie wpływają na koryto cieku w zasięgu ich oddziaływania. Ponadto stanowią przeszkodę dla migracji ryb oraz niekorzystnie współgrają z krajobrazem. Pomimo coraz częstszego zastępowania klasycznych stopni wodnych bystrzami o zwiększonej szorstkości, wymagają one ciągłego monitorowania w terenie oraz głębszej analizy hydrodynamicznej. Stąd w niniejszej publikacji wykonano wspomnianą analizę w rejonie oddziaływania bystrza o zwiększonej szorstkości na rzece Porębiance w Gorcach.

Streszczenie: Rzeka Nida płynie w województwie świętokrzyskim po obszarach zagospodarowanych przeważnie rolniczo. W chwili obecnej stwarza w dolnym biegu duże zagrożenie powodziowe, m.in. ze względu na brak małej retencji, która może być dostępna po likwidacji zbędnych obwałowań przeciwpowodziowych. Obliczono wpływ zwiększenia retencji poprzez otwarcie doliny na odcinku od Rębowa do Pińczowa na bezpośrednio poniżej leżące obszary Nidy nieuregulowanej. Za pomocą programu HEC-RAS wykonano obliczenia zasięgu zalewu 10,3 km odcinka rzeki. W tym celu przygotowano 103 przekroje poprzeczne odległe od siebie o średnio 100 m. Symulację wykonano dla szerokiego zakresu przepływów od 1m3 · s–1 do Q_1% .

Małe zbiorniki wodne są ważnym elementem programu małej retencji. Ze względu na niewielkie głębokości ulegają one zwykle szybkiemu zalądowieniu. Przyczyną tego procesu są zbyt małe prędkości przepływu wody, w ich następstwie w różnych częściach zbiorników dochodzi do przyspieszenia sedymentacji zawiesiny organicznej i nieorganicznej. W pracy określono przepływ wody przez zbiornik pińczowski podczas różnych stanów wody w Nidzie dla warunków istniejących i po wykonaniu dodatkowego kanału ulgi do rzeki. Prędkości występujące w zbiornikach wodnych są w wielu obszarach zbyt małe, aby można je było zmierzyć w sposób tradycyjny. Z tego powodu do określenia stref występowania obszarów zastoiskowych użyty został model dwuwymiarowy CCHE2D. Zaproponowano scenariusz pozwalający na poprawę warunków tlenowych w zbiorniku, a także na zmniejszenie intensywności osadzania materiału transportowanego do zbiornika poprzez wykonanie kanału ulgi.

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie zmian roślinności synantropijnej Lublina, jakie zaszły w okresie przeszło 40 lat. W tym celu skonfrontowano badania prowadzone w latach 2005–2009 z wynikami badań wykonanych w latach 1960–1962 i 1966 przez prof. D. Fijałkowskiego [1967]. Porównanie wskazuje na zmianę zróżnicowania spotykanych zbiorowisk. Obserwuje się ubożenie zespołów segetalnych z klasy Stelarietea mediae związanych z uprawami rolnymi z 8 do 3, co jest konsekwencją malejącej roli miasta jako producenta żywności, a także wiąże się ze stosowaniem większej ilości środków chemicznych oraz odłogowaniem tych terenów. Niemal identyczne jest liczba zbiorowisk ruderalnych związanych ze śmietniskami, wysypiskami ziemi – zanotowano jedynie wzrost z 8 do 10, co wynika z innych standardów budowlanych. Ale maleje udział powierzchniowy tych zbiorowisk w krajobrazie miasta. Zanotowano wzrost zbiorowisk występujących na nieużytkach oraz terenach zieleni z 19 do 26. Interesujące jest pojawianie się zbiorowisk dostosowanych do dużego zasolenia oraz odpornych na skażenie gleby substancjami chemicznymi. Pomimo zmian w występowaniu i zróżnicowaniu zbiorowisk synantropijnych nadal odgrywają one znaczącą rolę w krajobrazie miasta i powinny zostać wykorzystane w tworzeniu ekologicznego systemu miasta i wdrażaniu idei jego zrównoważonego rozwoju.

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących wpływu systemu korzeniowego roślin na wytrzymałość gruntu na ścinanie. Badania te wykonano, stosując dwie metody badawcze. W ramach metody pierwszej wykorzystano zaproponowaną przez Wu i in. [1979] teoretyczną zależność pomiędzy wytrzymałością na rozciąganie korzeni roślinnych a wielkością spójności gruntu zbrojonego. W ramach metody drugiej przeprowadzono badania wytrzymałości na ścinanie w aparacie bezpośredniego ścinania na próbkach gruntu zbrojonego korzeniami. W obu metodach do badań użyto próbek korzeni sosny zwyczajnej. Wyniki badań wytrzymałości na rozciąganie wykazały, że wartości tej wytrzymałości w przypadku sosny zasadniczo mieściły się w przedziale od 5 do 25 MPa. Wyniki badań wytrzymałości na ścinanie gruntu zbrojonego korzeniami wykazały, że zwiększenie wytrzymałości na ścinanie gruntu związane jest zasadniczo ze wzrostem jego spójności (o 2,9–8 kPa), natomiast zbrojenie gruntu nie powoduje istotnych zmian wartości jego kąta tarcia wewnętrznego. Porównanie wyników z obu metod dowiodło, że wartości przyrostów wytrzymałości na ścinanie określone teoretycznie na podstawie wyników badań wytrzymałości na rozciąganie korzeni były znacznie zawyżone w stosunku do wyników badań bezpośrednich w aparacie skrzynkowym.