W pracy dokonano analizy struktury użytkowania ziemi na Lubelszczyźnie w latach 1996–2002 z uwzględnieniem specyficznych warunków przyrodniczych podregionów bialskopodlaskiego, chełmskiego, lubelskiego i zamojskiego. Do oceny zmian w użytkowaniu ziemi wykorzystano dane statystyczne WUS i GUS. Struktura użytkowania ziemi w województwie lubelskim w znacznym stopniu jest uzależniona od warunków przyrodniczych. Najniższymi wskaźnikami jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej charakteryzują się gminy byłego województwa bialskopodlaskiego i chełmskiego (62,7–67,6), a najwyższymi – byłego województwa zamojskiego (85,3). Cechą charakterystyczną rolnictwa na Lubelszczyźnie było i jest silne rozdrobnienie gospodarstw. W badanym okresie w strukturze użytkowania ziemi zmniejszył się udział użytków rolnych na rzecz lasów i innych gruntów pozarolniczych. Pojawiły się w krajobrazie znaczne powierzchnie odłogów. Zmieniła się struktura głównych grup uprawianych roślin. Zwiększyła się powierzchnia zbóż, natomiast zmniejszyła powierzchnia uprawy ziemniaków i roślin pastewnych (prawie dwukrotnie).

W pracy porównywano skład gatunkowy współczesnych ogrodów Roztocza w miejscowościach Teodorówka i Korytków Duży, z ogrodami przyzagrodowymi odtworzonymi przy zabudowaniach przeniesionych z tych miejscowości na teren Muzeum Wsi Lubelskiej. Badania prowadzono w latach 2003 i 2004. Aranżacja i dobór roślin ogrodowych w skansenie, przekazanych przez ostatnich właścicieli, pochodzi sprzed blisko stu lat. Gatunki, które nadal sadzone są w ogrodach wiejskich Roztocza to, m.in.: Rosa rugosa Thunb., Philadelphus coronarius L., Syringa vulgaris L., Artemisia abrotanum L., Artemisia absinthium L., Vinca minor L. Do roślin niewystępujących w dzisiejszych ogrodach należą niektóre gatunki drzew i krzewów owocowych, a także Sambucus nigra L., Ruta graveolens L., Reseda odorata L., Hespris matronalis L., Althaea rosea var. nigra, Valeriana officinalis L. czy Carum carvi L. Największą grupą roślin zapomnianą przez współczesne gospodynie są zioła mające niegdyś zastosowanie w medycynie i obrzędach ludowych.

Park w Kłodzinie założono w XIX w. Usytuowany jest na wzniesieniu, z którego roztacza się widok na dolinę rzeki Pasłęki. Zajmuje powierzchnię 0,73 ha i ma kształt prostokąta. W południowo-zachodniej części parku wzniesiono dworek, który w czasie II wojny światowej został spalony. W roku 1956 pozostałą część rozebrano, a do dnia dzisiejszego przetrwały tylko fundamenty. Po parcelacji dóbr ziemskich w roku 1945 i 1946, majątek przeszedł na własność państwa i był użytkowany przez Państwowe Gospodarstwo Rolne – Morąg, a od 1990 r. jest własnością prywatną. W parku zachowały się w dobrym stanie fragmenty starodrzewu wzdłuż południowej i wschodniej jego granicy złożone z klonu pospolitego (Acer platanoides L.), lipy drobnolistnej (Tilia cordata Mill.), dębu szypułkowego (Quercus robur L., odmiana ‘Fastigiata’ o formie kolumnowej i stożkowej) oraz świerka pospolitego (Picea abies Link). W środkowej części parku nie ma zadrzewienia; pozostało tylko jedno okazałe drzewo – dąb szypułkowy. Zachowała się aleja lipowa przy wschodniej granicy parku, a przy południowej – szpaler drzew złożony z lip i klonów.

Dzierżawa gruntów rolnych jest jedną z form rozdysponowania gruntami przez Agencję Nieruchomości Rolnych. Jest to także sposób na powiększenie areału gruntów bez konieczności ich zakupu. Po akcesji Polski do struktur Unii Europejskiej można zauważyć, iż wzrosła liczba umów międzysąsiedzkich zgłaszanych do ewidencji gruntów i budynków (nawiązywanych między osobami fizycznymi, najczęściej sąsiadami). Zapewne powodem jest możliwość otrzymywania płatności obszarowych przez dzierżawcę. Grunty, które wydzierżawiała ANR często powracają z dzierżaw. Powody tego stanu są różne – od przekazania tych gruntów gminom lub Lasom Państwowym, poprzez wygaśnięcie umów z powodu upływu czasu, do niedotrzymania przez dzierżawców warunków umowy (brak płatności czynszu dzierżawnego czy poddzierżawienie gruntów innej osobie bez zgody ANR). Artykuł jest próbą analizy stanu dzierżaw w gminie Biskupiec.

Tradycyjnie wieś utożsamiana jest z rolnictwem i produkcją rolną. W ciągu wieków wytworzyły się różnorodne formy zagospodarowania przestrzeni. Istotnym elementem w krajobrazie zurbanizowanym jest zagroda wiejska z otaczającą ją zielenią, a w krajobrazie otwartym – pola uprawne i ich relacje z osiedlem wiejskim. Postępująca urbanizacja wsi zmienia jej krajobraz, poprzez zunifikowane budownictwo często zatraca się jej indywidualny charakter, a przede wszystkim ogranicza możliwości prawidłowego funkcjonowania gospodarstw rolnych. Najczęściej nowa zabudowa obudowuje istniejące tereny zurbanizowane, gdzie mieszczą się także działki zagrodowe rolników indywidualnych. Powstają znaczne utrudnienia w funkcjonowaniu ich mieszkańców oraz niedogodności komunikacyjne z posiadanym przez gospodarstwo areałem. Poprzez kształtowanie środowiska kulturowego wsi, a zwłaszcza jego wartości przestrzennych, gdzie znajdzie się także właściwe miejsce dla zagrody wiejskiej, należy dążyć do wytworzenia się poczucia tożsamości z rodzimą tradycją i jej wartościami, wynikającej stąd przynależności do miejscowej społeczności oraz identyfikacji z otaczającą przestrzenią.

Wierzchowiska, dawny majątek należący do rodu Koźmianów, położony jest koło Lublina, w gminie Piaski, przy trasie krajowej Lublin – Zamość. Obecnie dwór wykorzystywany jest jako „Restauracja pałacowa”. Całość założenia obejmuje 15 ha, z czego park zajmuje powierzchnię 6 ha. Park dworski powstał w latach 1900–1905. Losy majątku w Wierzchowiskach były zmienne aż do 1866 r., kiedy to przeszedł w posiadanie rodziny Koźmianów. Po II wojnie światowej majątek stał się własnością skarbu państwa, od 1995 r. właścicielem jest rodzina Cioczków. Układ kompozycyjny parku jest charakterystyczny dla założeń krajobrazowych z końca XIX w., w typie ogrodu angielskiego, o silnym powiązaniu widokowym ze strefą zewnętrzną. W parku występuje 943 roślin trwałych, drzewostan reprezentowany jest przez 27 taksonów, wśród których przeważają Tilia cordata, Betula pendula i Alnus glutinosa. Dominuje starodrzew, spośród którego wytypowano 31 pomników przyrody. W części zachodniej znajduje się około sześćdziesięcioletnia aleja lipowa.

Unia Europejska należy do grupy najbardziej zaawansowanych podmiotów w zmniejszaniu strat energetycznych, zwiększaniu efektywności energetycznej oraz implementacji odnawialnych źródeł energii. Nieruchomości mieszkaniowe, w tym budynki, indywidualnie i zbiorowo znacząco wpływają na konsumpcje energii i wody oraz wytwarzanie odpadów. Opracowanie podzielono na dwie części. W pierwszej przedstawiono merytoryczne rozważania na temat możliwości i zdolności Polski do zastosowania źródeł energii odnawialnych (OZE). W drugiej części pracy przedstawiono uproszczoną analizę opłacalności wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych w nieruchomościach jednorodzinnych z wykorzystaniem energii słonecznej i wiatrowej, która ma bezpośredni wpływ na efektywność gospodarowania.

W artykule przedstawiono zmiany, które się dokonały w gospodarce przestrzennej (w ujęciu ilościowym i finansowym) w gminie Dywity w latach 1995–2008. Ogółem do 31 grudnia 2008 r. w gminie Dywity uchwalono 21 planów zagospodarowania przestrzennego na terenie 9 spośród 25 wsi (36% stanu wsi). W planach zagospodarowania przestrzennego dominuje funkcja mieszkaniowa jednorodzinna lub mieszkaniowa jednorodzinna z dopuszczeniem usług (symbol MN lub MU). Występuje ona w 15 planach zagospodarowania przestrzennego. Tylko jeden plan dotyczy ochrony walorów przyrodniczych. Obejmuje on korytarz ekologiczny rzeki Łyny (symbol ZL i ZE). Łącznie plany obejmują obszar 1332 ha (8,3% powierzchni gminy). Warto podkreślić, że w latach 1995–2008 wzrosła powierzchnia terenów ujmowanych w planach zagospodarowania przestrzennego. Przeważająca część gruntów w ich obrębie nie zmieniła jednak swojej funkcji, zachowując rolniczy lub leśny charakter. 31 grudnia 2008 r. w trakcie opracowywania było 15 planów zagospodarowania przestrzennego o łącznej powierzchni 1643,2 ha. Zwiększyło to stopień pokrycia gminy planami zagospodarowania przestrzennego do 18,5% (25,4% bez powierzchni lasów i wód powierzchniowych). Dwa z nich dotyczą zachowania układów ruralistycznych wsi warmińskich Bukwałd i Brąswałd, trzeci zaś – ochrony polderu we wsi Różnowo. Dywity to jedyna gmina w strefie podmiejskiej Olsztyna, gdzie ujęto w planach zagospodarowania przestrzennego obszary cenne pod względem przyrodniczym. Przedstawiono również analizę skutków finansowych na podstawie dwóch obowiązujących planów zagospodarowania przestrzennego z 2006 r. dla części wsi Różnowo i Myki. Zawarto także krótką analizę dotyczącą zmian w dochodach budżetu gminy Dywity w kontekście realizowanej gospodarki przestrzennej.

Celem pracy jest dokumentacja zabytkowej zieleni i układu przestrzennego Kalwarii Warmińskiej koło Dobrego Miasta oraz sformułowanie wytycznych pomocnych w porządkowaniu terenu i bieżącej pielęgnacji drzewostanu. Wytyczne sporządzono też pod kątem planowanej kompleksowej rewaloryzacji obiektu. Materiał badawczy stanowi ekosystem parkowy, tj. uwarunkowania klimatyczne, ukształtowanie terenu, gleba, system wodny i szata roślinna oraz ich wzajemne powiązania i oddziaływania. Przebadano też problematykę związaną z kompozycją krajobrazu i stylistyką założenia parkowego. W aspekcie przyrodniczym park tworzy swoisty ekosystem o wyjątkowym mikroklimacie. Zbiorowisko roślinne, wytworzone dzięki ukształtowaniu terenu i bliskości rzeki, składem gatunkowym najbardziej zbliżone jest do łęgu jesionowo-olszowego. Kalwaria Warmińska wymaga pilnych, zintegrowanych zabiegów konserwatorskich i pielęgnacyjnych. Dotyczy to elementów architektonicznych, które powinny być objęte odrębną dokumentacją, a także kompozycji i substancji zasobu przyrodniczego.

Zarządzanie publicznymi zasobami nieruchomości zawiera specyficzne warunki i ograniczenia. Zasoby te są wykorzystywane do celów publicznych związanych z realizacją potrzeb socjalnych. Niemniej konieczne jest racjonalne nimi zarządzanie. W tej sytuacji pojęcie efektywności nie może uwzględniać tylko aspektów związanych z ekonomią. Władze samorządów muszą brać pod uwagę trudne do zmierzenia aspekty społeczne. Pomiar efektywności w sektorze publicznym może być wykonany z wykorzystaniem wybranych metod i analitycznych instrumentów, które są zaprezentowane i opisane w prezentowanym artykule.