Czas efektywny to czas, w którym urządzenie obrabia bądź przetwarza zgodnie z przeznaczeniem przedmiot pracy, a jego zespoły robocze są obciążone. Celem badań była analiza efektywnego czasu ścinki drzew z użyciem pilarki spalinowej, na podstawie wybranych klasycznych i pozycyjnych parametrów opisowych. Średni efektywny czas ścinki jednego drzewa w analizowanym drzewostanie, w ramach wykonywanego zabiegu trzebieży wczesnej, wynosił około 2 s. Ze względu na efektywny czas ścinki, ścinane drzewa były bardzo zróżnicowane. Dodatni współczynnik asymetrii potwierdził, że przeważały jednostki o wartościach cechy (efektywnego czasu ścinki) mniejszych niż średnia arytmetyczna – rozkład o asymetrii prawostronnej.

W pracy porównano wpływ na glebę leśną trzech urządzeń agregowanych z ciągnikami rolniczymi – wciągarki linowej FRANSGARD 6000 GS oraz dwóch procesorów NIAB 5-15 i HYPRO 450. Zasadnicza różnica pomiędzy wymienionymi maszynami polega na tym, że wciągarka zrywa okrzesane strzały, a procesory całe drzewa, z koronami. Odsetek naruszonej gleby w trzebieżach późnych w drzewostanach sosnowych wyniósł odpowiednio: 1,2, 2,2 oraz 5,5. Analiza istotności różnic wskaźników Ug charakteryzujących powstałe uszkodzenia wykazała, że tylko wskaźnik obliczony dla procesora HYPRO jest istotnie większy niż pozostałe. Jednak odpowiednie zagęszczenie szlaków zrywkowych, co potwierdziła wykonana symulacja, pozwala na osiągnięcie porównywalnego poziomu szkód dla wszystkich badanych maszyn. Biorąc pod uwagę oddziaływanie na glebę leśną, stosowanie procesorów agregowanych z ciągnikami rolniczymi może być zalecane w drzewostanach trzebieżowych.

Podczas pracy maszyny uprawowe napotykają na opory. Na wielkość obciążeń wpływają najbardziej opory, których źródłem jest obrabiany materiał. W pracy przedstawiono wyniki pomiaru oporów roboczych: brony talerzowej typ U-239 firmy Akpil, naorywacza grzędy siewnej oraz kultywatora z wałem strunowym firmy Egedal. Badania przeprowadzono w otwartej szkółce leśnej w Kłaju wchodzącej w skład Nadleśnictwa Niepołomice. W szkółce przeważają gleby piaszczysto-gliniaste oraz gliniasto-piaszczyste. Pomiary oporów wykonano na trzech kwaterach, gdzie występował ugór czarny. Dla powierzchni badawczych określono zwięzłość i wilgotności gleby (16-24%). Opory robocze maszyn określono metodą przeciągania, stosując tensometryczny czujnik siły. Średnia wartość oporów roboczych zawierała się w przedziałach: od 2,25 kN do 2,82 kN – brona talerzowa, od 2,35 kN do 2,53 kN – naorywacz grzędy siewnej, od 1,50 kN do 2,37 kN – kultywator z wałem strunowym.

Badania zostały przeprowadzone w drzewostanach sosnowych, w których zrealizowano selekcyjne trzebieże wczesne i późne. Podczas realizacji zabiegów wykorzystano procesory okrzesująco-przerzynające NIAB 5-15 i HYPRO 450 oraz wciągarkę linową FRANSGÅRD V-6000 GS agregowane z ciągnikami rolniczymi. Pozyskanie drewna przeprowadzono technologiami w ramach systemu drewna krótkiego z wykorzystaniem procesorów oraz w ramach systemu drewna długiego z wykorzystaniem wciągarki linowej. Pozyskane drewno było zrywane na składnice w drugim etapie w sposób podwieszony z wykorzystaniem przyczep samozaładowczych lub w sposób półpodwieszony z wykorzystaniem wciągarki linowej. Pozyskanie drewna z wykorzystaniem procesorów spowodowało uszkodzenia drzew w granicach od 3,1 do 11,3%, a w technologii z wciągarką od 3,0 do 10,9%. Poziom szkód w warstwie odnowienia zawarł się w przedziale od 4,1 do 27,1% na powierzchniach, na których zastosowano procesory. Na powierzchniach, gdzie drewno pozyskano z wykorzystaniem wciągarki uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu od 5,2 do 14,0% egzemplarzy rosnących pod okapem drzewostanu głównego.

Operacja przerzynki drewna stosowego wykonywana z użyciem pilarki spalinowej jest typowym rozwiązaniem techniczno-technologicznym pozyskiwania drewna. Wobec dominującego w naszych warunkach pozyskiwania drewna w systemie drewna długiego (TLS) lub dłużycowego (LLS), jest wykonywana po pierwszym etapie zrywki dłużyc czy kłód do szlaku zrywkowego lub po drugim etapie transportu, na składnicy. Badania przeprowadzono na składnicach przyzrębowych w sosnowych, jodłowych, świerkowych oraz bukowych drzewostanach trzebieży wczesnych i późnych, w których prowadzono manipulację i wyrzynkę surowca z zastosowaniem pilarek spalinowych (tab. 1). Celem pracy było określenie czasochłonności na podstawie zależności postaci EST = f (kategoria użytkowania, długość wałka, wybrane elementy struktury dnia roboczego). Podczas wykonywania prac prowadzono chronometraż ciągły czynności według klasyfikacji przedstawionej w tabeli 2. Po zakończeniu pozyskania odebrano wyrobiony surowiec. Na rysunku 1 przedstawiono udziały procentowe czynności roboczych zaobserwowanych w czasie operacyjnym. Wykonywanie na omawianym stanowisku pracy czynności związanych z przerzynką scharakteryzowały duże udziały czasów T₁₂ oraz T₂₂. W tabeli 3 przedstawiono średnie wartości czasochłonności zestawione w układzie gatunków o drewnie miękkim i twardym w kategoriach drzewostanów trzebieży wczesnych i późnych. Wykazano istnienie istotnych statystycznie różnic w poziomach pracochłonności w wyróżnionych drzewostanach i kategoriach użytkowania. Estymowano jedno równanie regresji wielokrotnej – dla trzebieży wczesnych i późnych. Model regresji przyjął postać opisaną wzorem (1). Parametry równania zestawiono w tabeli 4. Wyniki badań wskazują na występowanie zależności pomiędzy czasochłonnością i określonymi elementami struktury czasowej dnia roboczego oraz długością wyrabianych wałków, oddającą zmienną miąższość wyrabianych wałków.