Głównym źródłem sprzężonego kwasu linolowego (CLA) w diecie człowieka może być tłuszcz mleka i mięso przeżuwaczy. Termin CLA określa grupę pozycyjnych i geometrycznych izomerów kwasu linolowego (C18:2), w których wiązania podwójne są sprzężone. Wzrastające zainteresowanie izomerami CLA wynika z szeregu ich właściwości: hamowanie (in vitro i in vivo) rozwoju komórek nowotworowych (cis-9, trans-11 CLA), opóźnianie rozwoju arteriosklerozy, cukrzycy typu II, redukcja tkanki tłuszczowej (trans-10, cis-12 CLA), poprawa mineralizacji kości, działanie immunomodulujące, działanie bakteriostatyczne oraz antyutleniające. W żwaczu wielonienasycone kwasy tłuszczowe (linolowy, linolenowy) dostarczane wraz z paszą, ulegają biouwodorowaniu przez bakterie Butyrivibrio fibrisolvents i inne, do kwasu stearynowego. W tych przemianach izomer cis-9, trans-11CLA oraz kwas wakcenowy (VA, trans-11 C18:1) stanowią produkty pośrednie. Jednak 64-78% cis-9, trans-11 CLA obecnego w tłuszczu mleka jest syntezowane w gruczole mlekowym z VA przez Δ⁹-desaturazę (stearoyl-CoA desaturase). Średnia zawartość CLA w mleku krów wynosi około 4,5-5,5 mg/g tłuszczu. Izomer cis-9, trans-11 stanowi około 75-90% (do 95%) całkowitego CLA tłuszczu mleka. Czynniki żywieniowe w największym stopniu determinują zawartość CLA w mleku, chociaż istnieją pewne uwarunkowania dotyczące stadium laktacji, rasy, wieku. Stosując w żywieniu krów oleje lub śruty (słonecznikowe, sojowe, lniane, rzepakowe itp.), w tym ekstrudowane oraz sole wapniowe tych olei, uzyskano wzrost CLA w tłuszczu mleka. Wyraźna modyfikacja składu i ilości kwasów tłuszczowych tłuszczu mleka zachodzi również po zastosowaniu oleju rybnego. Olej rybny powoduje w żwaczu wzrost liczby pierwotniaków, a dostarczane EPA i DHA hamują redukcję trans-C18:1 do 18:0 podczas uwodornienia PUFA, prowadząc do kumulacji transC18:1. Wzrasta również w treści żwacza i mleku koncentracja trans-11 C 18:1. W efekcie wyższa jest endogenna synteza cis-11, trans-12 CLA w gruczole mlekowym. Suplementacja diety krów olejem rybnym powoduje wzrost cis-11, trans-12 CLA i VA w tłuszczu mleka aż o ponad 200 do 400%. Efektywną metodą jest łączne stosowanie oleju rybnego i olejów z dużym udziałem kwasu linolowego. Jednocześnie stwierdzano wzrost kwasów tłuszczowych typu n-3 (EPA i DHA). Masło i sery otrzymywane z mleka zawierającego wyższe niż normalnie ilości CLA i PUFA są bardziej miękkie, lecz walory smakowe nie odbiegają od produktów komercyjnych. Niezaprzeczalnym ich atutem jest większy udział CLA, w tym cis-9, trans-11 CLA oraz kwasów z rodziny n-3, przy niższym udziale kwasów nasyconych.

65-82