Badania przeprowadzono na 203 kozach rasy białej uszlachetnionej z gospodarstwa w Rożnowie w woj. kujawsko-pomorskim, użytkowanych w latach 2007–2009. W badaniach podjęto próbę zwiększenia dokładności i uproszczenia dotychczas stosowanej oceny użytkowości mlecznej kóz, przez skrócenie okresu jej trwania i wyszukanie reprezentatywnych miesięcy laktacji do oceny. W tym celu wyliczono metodą regresji wielokrotnej współczynniki korelacji fenotypowej między wydajnością i podstawowym składem mleka za 90 i/lub 150 dni laktacji, a tymi samymi cechami za daną pełną laktację, uwzględniając kolejne laktacje kóz. Długość laktacji u kóz rasy białej uszlachetnionej wynosiła w zależności od kolejnej laktacji od 228 dni (I laktacja) do 303 dni (III), o dziennej wydajności mlecznej odpowiednio od 1,90 kg do 2,60 kg i zawartości tłuszczu w granicach 3,10–3,30%, białka 2,80–2,90%. Wysokie i istotne statystycznie wartości współczynników korelacji fenotypowej między wydajnością mleka i jego składem za 90 i 150 dni laktacji a tymi cechami za pełną laktację dowodzą, że każdy wariant skróconej kontroli może być podstawą oceny kóz przed zakończeniem laktacji. Nieco wyższe współczynniki korelacji (w większości powyżej 0,900) stwierdzone dla pięciokrotnej niż trzymiesięcznej kontroli wskazują na większą dokładność oceny obejmującej pięć próbnych udojów w ciągu całej laktacji. Jednak ze względów ekonomicznych korzystniejsza jest kontrola trzymiesięczna obejmująca miesiące żywienia letniego. Skrócenie częstotliwości próbnych udojów i wynikające stąd obniżenie kosztów pozwoli objąć kontrolą większą liczbę stad kóz, co może mieć znaczenie dla efektywności programu hodowlanego.

3-10