W oparciu o dane literatury omówiono rodzaj zmian morfologicznych i fizjologicznych zachodzących w roślinach w trakcie procesu jesiennego hartowania jako wyraz przystosowań do przezimowania. Wskazują one, że poziom przygotowania do przetrwania zimy roślin zależy od natężenia fotosyntezy, wielkości indeksu liściowego (LAI) oraz stopnia rozwoju części nadziemnej i systemu korzeniowego. Założono, że zastosowanie płynnego nawozu huminowego (LHF) do zaprawienia ziarna siewnego oraz w formie aplikacji nalistnej wykonanej po wschodach wpłynie korzystnie na intensyfikację procesów sprzyjających hartowaniu roślin. W dwóch doświadczeniach polowych z pszenicą ozimą odmiany Širvinta, prowadzonych na Litwie w systemie rolnictwa konwencjonalnego i ekologicznego w latach 2010 i 2011, wykonano na młodych roślinach szereg oznaczeń, przy czym w części nadziemnej oznaczono: suchą masę liści, LAI, zawartość chlorofilu i karotenoidów oraz obliczono produktywność fotosyntezy brutto, a na części podziemnej – powierzchnię korzeni, ich średnicę i łączną długość. Wykazano, że zastosowanie LHF wpływa na zwiększenie wartości ocenianych wskaźników biometrycznych, czyli – pośrednio – przyczynia się do zwiększenia potencjalnej odporności roślin na stres wywoływany niską temperaturą. Ustalono następujący ranking reakcji roślin na kombinacje stosowania LHF w obu systemach rolnictwa (w kolejności zmniejszania się korzystnych efektów): 1) zaprawianie przedsiewne ziarna – system rolnictwa ekologicznego, 2) zaprawianie ziarna oraz oprysk nalistny – system rolnictwa ekologicznego, 3) bez preparatu – system rolnictwa ekologicznego, 4) zaprawianie przedsiewne ziarna – system rolnictwa konwencjonalnego, 5) oprysk nalistny – system rolnictwa ekologicznego, 6) bez preparatu – system rolnictwa konwencjonalnego. Ranking ten został ustalony na podstawie zaprezentowanej wieloobiektowej analizy optymalizacyjnej MULTIMOORA.

3-16